شطرنج یک بازی و ورزش دونفره است که بر روی صفحه شطرنج و با استفاده از مهرههای شطرنج “شاه، وزیر، رخ، فیل، اسب و سرباز ” انجام میشود.
هر یک از مهرههای شطرنج به شکل مخصوصی حرکت میکنند و قادر به زدن مهرههای حریف نیز هستند.
هدف این بازی مات کردنِ حریف است؛ یعنی ایجاد وضعیتی که شاه حریف بعد از کیش شدن هیچ راهی برای رفع کیش نداشته باشد. همچنین بازی درصورت تسلیم اختیاریِ یکی از بازیکنان نیز به پایان میرسد؛ این اتفاق معمولاً وقتی میافتد که شکست اجتنابناپذیر بهنظر برسد.
بازی شطرنج همچنین در چندین حالت ممکن است با تساوی ختم شود. بازی شطرنج به سه بخشِ شروع بازی یا گشایش، وسط بازی و آخر بازی تقسیم میشود که در هر یک از این مراحل، تاکتیکها، استراتژیها و سبکهای متفاوتی بهکار بسته میشوند. مهرههای شطرنج دارای ارزش متفاوتی هستند و برای ثبتِ حرکات، با نمادهای ویژهای نوشته میشوند. شطرنج دارای تاکتیکهایی ازجمله چنگال و آچمز و حرکات ویژهای مانند حرکت قلعه، آنپاسان و ترفیع پیاده است.
قدمت این بازی به سدهٔ ششم میلادی در شرق هندوستان بازمیگردد.نوع اولیهٔ شطرنج با نام سانسکریتِ چاتورانگا در امپراتوری گوپتا ابداع شد و در زمان حکومت خسرو انوشیروان ساسانی به ایران معرفی شد.
شطرنج در ایران، با کمی تغییر در قوانین بازی، نام چَترَنگ را بر خود گرفت و با فتح قلمرو امپراتوری ساسانیان، توسط عربها در سراسر جهان اسلام رایج شد و «شطرنج» نام گرفت.
ایرانیان و اعراب از قرن نهم میلادی، اروپا و روسیه را با شطرنج آشنا کردند؛ به همین دلیل در اغلب زبانهای اروپایی نام این بازی برگرفته از واژهٔ «شطرنج» یا «شاه» “مهرهٔ اصلی بازی” و نام بیشتر مهرهها هم برگرفته از نامهای فارسی و عربی آنهاست. در اروپا، رفتهرفته شطرنج دستخوش تغییراتی شد و با تغییر شکل حرکت برخی مهرهها پویایی و سرعت بازی افزایش یافت.
بازی شطرنج فایدههای زیادی دارد که ۱۰ مورد آن بسیار بارز و موثر است.
شطرنج فعالیت مغزی پیچیده است که نیاز به تعقل، تمرکز و قدرت تصمیم گیری بالا دارد ورزش شطرنج به بازی پادشاهان معروف است زیرا مغز به کار گرفته می شود تا حرکات حریف برای حمله پیش بینی شود.
شطرنج دارای فواید مختلفی است که مهمترین آنها در ۱۰ مورد خلاصه میشود که در ادامه به آن اشاره شده است.
۱-شطرنج سبب افزایش آی کیو شده و در مطالعات اخیر مشخص شده است که بازی شطرنج باعث افزایش هوش می شود.
۲- شطرنج از آلزایمر جلوگیری و از آن جایی که مغز مانند ماهیچه عمل می کند نیاز به ورزش دارد. گفتنی است افرادی که بالای ۷۵ سال سن دارند اگر شطرنج بازی کنند مشکل اختلال حواس پیدا میکنند.
۳- شطرنج هر دو طرف مغز را پرورش میدهد و درمطالعات محققان مشخص شده است افرادی که شطرنج بازی میکنند هردو نیم کره مغز را پرورش دادهاند.
۴-شطرنج خلاقیت را افزایش میدهد و از ان جا که نیم کره راست مغز مربوط به خلاقیت میشود انجام بازی شطرنج خلاقیت را افزایش میدهد. مطالعات روی دانش آموزان که یک روز در هفته شطرنج بازی می کنند در مقایسه با افرادی که یک روز درهفته با کامپیوتر کار میکنند یا فعالیتهای مختلف دیگری انجام میدادند نشان داد افرادی که شطرنج بازی میکنند ذهن خلاقتری نسبت به دیگران دارند.
۵-شطرنج حافظه را افزایش می دهد و دانش آموزانی که به طور مرتب شطرنج بازی می کنند حافظه و توانایی سازماندهی بیشتری دارند.
۶-افزایش توانایی حل مسئله با شطرنج بازی کردن است چراکه شطرنج مانند یک پازل بزرگ نیاز به حل دارد.
۷-شطرنج تمرکز را افزایش میدهد و با توجه به اینکه شطرنج نیاز زیادی به تمرکز دارد، توانایی تمرکز افرادی که این ورزش را انجام میدهند، افزایش میدهد.
۸-اینکه شطرنج توانایی خواندن را افزایش می دهد و افرادی که شطرنج بازی میکنند از توانایی بهتر خواندن برخوردار هستند.
۹-شطرنج رشد سلولهای عصبی را افزایش میدهد؛ سلولهای عصبی به شکل درخت هستند و سیگنالهای عصبی را منتقل میکنند هر چقدر سلولهای عصبی بیشتر باشند سیگنالهای بیشتری جابجا میشوند و انجام فعالیتهای پیچیده مغزی همانند شطرنج، رشد سلولهای عصبی را افزایش میدهد.
۱۰ مزیت شطرنج اینکه قدرت برنامهریزی و پیش بینی را افزایش میدهد. شطرنج باعث گسترش پوسته جلوی مغز میشود و این قسمت مربوط به برنامهریزی قضاوت و کنترل است که گسترش این قسمت از مغز باعث انجام تصمیم گیریهای بهتر درشرایط پیچیده میشود
نظرات