احساس ناامیدی، هنگامی به وجود می‌آید که وقایع اتفاق افتاده مطابق با انتظار، امید و اهدافی که در ذهن خود داشتید، نباشند. این وقایع و انتظارات میتواند همانند نداشتن چیزی که دوست دارید (برای مثال در مورد کودکان، نداشتن یک اسباب‌بازی خاص)، انتظار اتفاق افتادن یک موقعیت خاص (برای مثال، بیرون رفتن برای پیاده‌روی) یا یک رویداد خاص (برای مثال، موفقیت تیم محبوب شما) باشد. از آنجایی که احساس ناامیدی میتواند یکی از علائم مشکلات روانپزشکی و روانشناسی باشد، پس اگر به آن دچار هستید حتما آن را جدی بگیرید.
ناامیدی چیست، به چه علتی رخ می‌دهد و چه تأثیری میتواند بر سلامتی ما داشته باشد؛ همچنین راه‌های درمان آن را بیان می‌کنیم. پس تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.
ناامیدی چیست؟
همه ما احساس ناامیدی را تجربه کرده‌ایم. ممکن است، موقعیت‌هایی مانند شکست در ایجاد یک رابطه عاطفی موفق یا عدم موفقیت در یک مصاحبه شغلی که فکر می‌کردیم به نتایج خوبی ختم می‌شود، ریشه احساس ناامیدی ما باشد. در روانشناسی، برای انسان ۶ احساس اصلی شادی و خوشحالی، عصبانیت و خشم، غم، احساس ترس و وحشت، و همچنین انزجار و نفرت تعریف می‌شود. اما این لیست گسترش پیدا کرده و در دهه ۱۹۸۰ میلادی، رابرت پلاچیک، تئوری چرخ احساسات را ارائه کرد. در این تئوری، دو احساس دیگر نیز به جمع ۶ احساس اصلی انسان اضافه شد. چرخ احساسات رابرت پلاچیک، شامل احساسات زیر است:
شادی و خوشحالی
اعتماد
ترس و وحشت
تعجب
غم و ناراحتی
نفرت و انزجار
عصبانیت و خشم
انتظار و توقع
چرخ احساسات، چگونگی چرخش و تأثیر احساسات مختلف انسانی بر هم، و گسترش آنها به تجربیاتی بسیار پیچیده‌‌تر را تعریف می‌کند. نتیجه این اتفاق، ایجاد شرایط و وضعیت‌های احساسی پیچیده‌ای مانند: دلخوری، احساس کسالت، پرخاش، احساس تحسین و تمجید و همچنین احساس شگفتی است.
چرا احساس ناامیدی می کنیم؟
ناامیدی ناشی از عدم تطابق و ناهماهنگی میان احساسات، افکار و انتظارات ما با واقعیت است. برخی از انواع ناامیدی، قابل پیش‌بینی و پیشگیری هستند، شناخت این دسته از ناامیدی‌ها و پاسخ مناسب به آنها اهمیت دارد. اما احساس ناامیدی مزمن، میتواند نتیجه الگوی تفکر نادرست و غیرمنطقی باشد. برای درمان ناامیدی‌هایی که به این علت ایجاد می‌شوند، باید الگوی تفکر خود را ارزیابی و اصلاح کنید.
ناامیدی و تأثیر آن بر سلامت روان
ناامیدی نتیجه داشتن انتظاراتی است که برآورده نمی‌شوند. این انتظارات ممکن است بیش از حد معمول بوده یا غیرمنطقی و غیرواقعی باشند. از آنجا که ناامیدی تجربه‌ای بسیار معمول است، می‌توان آن را به شکل بسیار مؤثری مدیریت و برطرف کرد. با این حال، مواجهه مداوم با انتظارات برآورده نشده و فقدان راهکارهای مقابله‌ای مناسب برای مواجهه با ناامیدی، ممکن است سلامت احساسی و جسمی فرد را تهدید کرده و منجر به علائم و عوارضی مانند افسردگی، عصبانیت، بی‌تفاوتی، انکار و ترس شود.
باید بدانید درصد بروز مشکلات جسمی و احساسی مختلف، در افرادی که با احساس ناامیدی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، بالاتر است. بروز مشکلاتی مانند سردرد، مشکلات گوارشی، کف دست مرطوب و تعریق زیاد، در افراد دچار احساس ناامیدی بیشتر رخ می‌دهد. احساس ناامیدی برای مدت طولانی، میتواند به اختلالات استرسی مزمن ختم شود. از مشکلات روانی که ممکن است در اثر ناامیدی برای فرد ایجاد شود هم، می‌توان موارد زیر را نام برد:
افسردگی: افسردگی، احساس ناراحتی طولانی همراه با مود پایین است. یکی از دلایل ابتلا به افسردگی، میتواند ناامیدی ناشی از عدم موفقیت در کار یا از دست دادن یکی از عزیزان باشد.
بی‌تفاوتی: ناامیدی میتواند یکی از دلایل ایجاد احساس بی‌تفاوتی در شخص باشد. بی‌تفاوتی، شرایطی است که در آن شخص، نسبت به اتفاقات زندگی منفعل است. این احساس در اثر ناامیدی از یک اتفاق و اعتقاد به ناتوانی در تغییر آن ایجاد می‌شود.
انکار: انکار، با تظاهر ارادی به این امر که یک اتفاق ناخوشایند اصلاً به وقوع نپیوسته است، مشخص می‌شود. افرادی که دچار ناامیدی‌های طولانی و پشت‌سرهم می‌شوند، تمایل به انکار اتفاقات ناخوشایند دارند.
خشم: هنگامی که وقایع بر اساس انتظارات ما پیش نمی‌رود، یکی از احساساتی که اغلب همراه با ناامیدی دچار آن می‌شویم، خشم است. خشم میتواند احساسی طولانی باشد و برای مدت‌ها فرد را دچار خود کند.
ترس: موقعیت‌های ناخوشایند و ناامیدکننده می‌توانند باعث ایجاد احساس ترس در فرد شوند. در واقع، پس از یک اتفاق ناخوشایند، فرد از تکرار و تجربه مجدد آنها وحشت پیدا می‌کند. با اینکه ترس یک احساس طبیعی و ضروری است اما ترس طول کشیده و طولانی‌‌مدت، میتواند برای سلامت فرد خطرناک باشد.
در همین حال، موسسه گالوپ نیز در مورد این موضوع در سال ۲۰۱۸ تحقیقی انجام داده که نشان می‌دهد احساسات منفی مردم در یک دهه گذشته به بالاترین حد خود رسیده است.
موسسه تحقیقاتی گالوپ در این مورد سوالاتی را از بیش از ۱۵۴ هزار نفر در ۱۴۰ کشور جهان پرسیده است و نتیجه آن نشان داده که مردم زیادی در جهان از زندگی خود متاثر بوده و به سوی افسردگی و ناامیدی قدم برمی‌‌دارد.
اما برای مبارزه با ناامیدی و افسردگی راهکارهای زیادی وجود دارد که ما ۱۰ نکته آن را برگزیده‌ایم:
شما قطعا قادر نخواهید بود همه آن چیزهایی را که می‌‌خواهید، تغییر دهید. همین حقیقت ساده باعث ناراحتی شما است. اما شما می‌توانید از خود بپرسید که چه کاری را می‌توانید انجام دهید.
زمانی که در برابر برخی مسائل منفی کاری از دستتان برنمی‌آید، پس نباید در مورد آنها چندان نگران و غمگین باشید.
دو: بپرسید “چه کاری می‌توانم انجام دهم؟”
زمانی که فکر می‌کنید هیچ کاری برای تغییر از دستتان برنمی‌آید، به دقت فکر کنید و مطمئنا یک راه پیدا می‌کنید که به شما کمک کند. و این راه زمانی پیدا شده است که از خود پرسیده‌اید؛ “چه کاری می‌توانم انجام دهم؟” با پاسخ به این سوال خودتان را از دایره منفی‌گرایی‌هایی مانند “واقعا ناامید کننده” است، نجات داده‌اید.
سه: گریه کنید
طبق گفته دکتر ویلیام فری متخصص شیمی درمانی در مرکز پزشکی رامست در مینیاپلیس با گریه کردن احساست منفی را از خود دور کنید و مواد مضری را که در نتیجه استرس در بدن تولید می شوند را دور بریزید.
به خودتان فرصتی برای خالی شدن و فریاد زدن بدهید.
چهار: رکورد موفقیت‌های خود را ثبت کنید
هر کاری را که با موفقیت انجام می‌دهید، یادداشت کنید. اگر این کار را به صورت ماهیانه انجام دهید آن وقت می‌توانید دریابید که در طول یک ماه تا چه حد پیشرفت کرده‌اید.
خودتان نیز از میزان موفقیت‌هایتان شگفت‌زده خواهید شد. با تهیه‌ی لیست همچنین می‌توانید به راحتی تشخیص دهید که در کدام زمینه‌ها موثرتر عمل کرده‌اید و در کدام قسمت‌ها کمی ضعیف بوده و نیاز به تلاش بیشتری دارید.
پنج: به آنچه در اطرافتان می‌گذرد، توجه نکنید و خوش باشید
دکتر ویلیام نوس می‌گوید: “قبول کنید که کمی ناراحتی، واقعا اهمیتی ندارد.” دکتر فرد استراس بورگر در ادامه می‌گوید: “بپذیرید که احساس پریشانی زودگذر است و از این که ناراحت هستید خود را بیشتر نرنجانید.”
شش: ذخیره نگرانی خود را تخلیه کنید
دو لیست تهیه کنید، در یکی ریشه‌های نگرانی و استرس در شما و در دیگری راه مقابله با آنها را بنویسید. همزمان که این کار را می‌کنید، خودتان را تصور کنید که این ” ذخیره نگرانی” درونی خود را تخلیه می‌کنید.
بعد از این کار افکار خود را جایگزین کنید، هوشیار باشید و وقتی شروع به تفکر در مورد چیزهای نگران کننده می‌کنید فرآیند اندیشه خود را به چیز دلپذیرتر تغییر جهت دهید.
به کارهای مورد علاقه‌تان فکر کنید؛ مثل مطالعه کتاب، خواندن شعر، شنا، فوتبال یا تماشای فیلم، گاهی هم شنیدن یک موسیقی… میتواند به شما کمک کند از ناامیدی و افسردگی نجات پیدا کنید.
هفت: مروارید بسازید
همچون صدفی که دانه شنی مزاحم در پوسته آن راه می‌یابد شما هم به ناامیدی خود اجازه دهید تا به مروارید تبدیل شود. اما مراقب باشید! پیش از آنکه شن وارد چشمانتان شود، مروارید را در چنگ خود بگیرید.
از هر فرصتی به نفع خود استفاده کنید، حتی در اوج ناامیدی و افسردگی شکافی برای تغییر و امید ایجاد کنید. بیشتر آن وقتی را که می خواهید صرف نگرانی و ترس و منفی بافی کنید، صرف مثبت اندیشی کنید. بزرگترین قهرمانان ورزشی جهان خودشان را در حالی تجسم می کنند که بدون هیچ گونه عیب و نقصی مسابقات مختلف را به نفع خود به پایان می رسانند. هیچ جایگاهی برای شکست در ذهن این افراد وجود ندارد.
هشت: یک حباب خیالی بسازید و از خودتان مراقبت کنید
آن لاندرز– روزنامه نگار معروف امریکایی- نوشت: ” همیشه در انتظار سختی‌ها و مشکلات به عنوان بخشی از زندگی خود باشید. وقتی که آنها پدیدار شدند، سرتان را بالا نگه دارید. مستقیم به چشمهای آن نگاه کنید و بگویید: من قویتر از تو خواهم بود. تو نمی‌توانی مرا شکست بدهی”. حتی اگر یکبار هم در زندگیتان اتفاق بیفتد اما بدانید که هرچه قوی تر باشید، بهتر خواهید بود با این کار هم از خود و هم از افکار خود مراقب کرده‌اید.
نه: به آرزوهایتان بال پرواز دهید
هدف اصلی‌تان را در ذهن خود تجسم کنید. نتیجه‌ی مورد علاقه‌تان چیست؟ گاهی اوقات خودمان را سرگرم حل درگیری‌ها و مشکلات پیش پا افتاده می‌کنیم که یادمان می‌رود هدف اصلی زندگی‌مان چیست، سعی کنید تا آن جا که می‌توانید از رویاها و آرزوهایتان صحبت کنید و به آنها تصویری واقعی ببخشید.
۱۰ سال پیش رویتان را مجسم کنید. سپس ۲۰ سال و بعد ۳۰ سال، متوجه خواهید شد که خیلی چیزهایی که الان نگرانش هستید در یک بازه طولانی مدت واقعا اهمیت چندانی ندارند. و اما این موارد کوچک سبب می‌شود با از دست دادن تمرکز ذهنی‌تان از جاده هدف خارج شوید و رویاها، آرزوهای خود را فراموش کنید.
ده: بخندید
تحقیقات نشان می‌دهد که خنده ناامیدی و افسردگی را تسکین می‌دهد، سیستم دفاعی بدن را بهبود می‌بخشد و تحمل درد را آسانتر می‌کند. اگر برای مدت زیاد نمی‌توانید ذهنتان را آرام کنید، این کار را با ده دقیقه تماشای یک فیلم کمدی شروع کنید.
همیشه به خاطر بسپار ” تو نمی‌توانی منتظر بمانی تا توفان تمام شود. تو باید یاد بگیری که چطور می‌توانی در باران برقصی. یک چیز هست که هرگز و هیچوقت ناامید نمی‌شود و آن امید است. همواره امیدوار باشید.
نظرات