۱۰ حقه جالب برای اینکه مغزتان را فریب دهید

مغز شما تقریبا در هر زمان که به آن نیاز داشته باشید، به استثنای مواردی که دچار تغییرات شیمیایی، خستگی یا مواردی از این دست هستید، آماده پاسخ‌گویی است. در حالی‌که این پدیده یک شگفتی زیست‌شناسی با امکان انجام کارهایی باورنکردنی محسوب می‌شود، اما در هر صورت متعلق به ما بوده و با انجام چند حقه جالب می‌توان مغز را فریب داد.

۱۰ ترفند جذاب برای فریب مغز

۱- آویز لباس می‌تواند باعث چرخش ناخودآگاه سر شود

بحث‌های داغ اینترنتی، میم‌ها و ویدیوهای پرسر و صدا می‌آیند و میروند و چالش‌هایی مانند سطل یخ خیلی زود جای خود را به مواردی مانند یانی/لورل می‌دهند. در ماه می ۲۰۲۲، جالب‌ترین اتفاق در این حوزه که برای دو هفته در محافل اینترنتی بسیار داغ بود، چالشی به نام آویز لباس نام داشت.

مقدمه به همان اندازه ساده و باورنکردنی است. یک آویز سیمی را دور سرتان قرار دهید و سپس درخواهید یافت که چه بخواهید یا نخواهید، به‌طور ناخودآگاه سر شما چرخانده خواهد شد! در وهله اول هیچ‌کس باور نداشت که این چالش واقعی باشند، بنابراین بسیاری با آزمایش آن، ویدیوهایی از این تجربه جالب را به اشتراک گذاشتند.

با افزایش تعداد ویدیوها، یک روند فراگیر ایجاد شد که ناشی از ناباوری عمومی مبنی بر واقعی بودن این اثر عجیب بود. اگر سر خود را به درستی درون آویز لباس قرار دهید، در واقع باعث خواهد شد به طور غیرارادی بچرخد، موردی که برای اکثر مردم اتفاق افتاد!

علی‌رغم به شهرت رسیدن این پدیده در سال ۲۰۲۲، کشف آن خیلی زودتر و در سال ۲۰۱۵ توسط مقالات علمی اتفاق افتاده بود. حتی در سال ۱۹۹۵ نیز چالشی مشابه با آن از تلویزیون ژاپن پخش شد.

وقتی ناحیه جلویی (گیجگاهی) یک طرفه سر شما فشرده می‌شود، حرکت غیرارادی شکل می‌گیرد، اما دلیل دقیق اینکه چرا این اتفاق رخ می‌دهد کاملا مشخص نیست. با این وجود، بیش از ۹۵% افرادی که در یک مطالعه مورد آزمایش قرار گرفتند، این پدیده را احساس کرده و ۴.۲% نیز تغییری را دریافت نکردند.

۲- عینک آفتابی می‌تواند مغز شما را فریب دهد تا شادتر باشید

آیا افرادی که عینک آفتابی دارند برای شما شادتر از دیگران به‌نظر می‌رسند؟ اگر این برداشت برای شما نیز اتفاق افتاده باید بگوییم که عینک آفتابی بر روی صورت، مغز شما را به گونه‌ای فریب می‌دهد تا شادتر از آنچه که هستید، به‌نظر برسید!

ترفند عینک آفتابی به نحوه عملکرد احساسات ما بستگی دارد. ممکن است شما از آن دسته افراد باشید که در پنهان کردن احساسات خود چندان موفق نیستند. نوع نگاه و رفتار ما می‌تواند بر احساس ما تاثیر بگذارد و یک عمل ساده مانند اخم کردن ممکن است شما را غمگین، عصبانی و حتی پرخاشگر کند. برای درک بیش‌تر موضوع، لازم نیست به دلیل غم یا عصبانیت اخم کنید، بلکه انعکاس درخشان آفتاب در چشمان شما باعث می‌شود که همین فعل برای ایجاد احساسات منفی مرتبط با اخم کافی باشد.

شرکت‌کنندگان در مطالعه‌ای با استفاده از عینک آفتابی، گزارش کردند که در مجموع نسبت به افرادی که عینک آفتابی نمی‌زنند، کم‌تر عصبانی و پرخاش‌گر به‌نظر می‌رسند. ظاهرا این مطالعه با تحقیقات دیگری که نشان داده لبخند زدن مواد شیمیایی کاهش‌دهنده استرس را آزاد می‌کند، هم‌خوانی دارد. بنابراین اگر در یک روز آفتابی احساس کردید که اعصاب ندارید، سعی کنید با قرارگیری در سایه و فریب مغزتان این تلقین را به وجود بیاورید که خوشحال هستید!

۳- خواب دارونما می‌تواند با فریب مغز شما، باعث ایجاد احساس آرامش شود

به گفته مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های ایالات متحده (CDC)، از هر سه بزرگسال، یک نفر از خواب کافی محروم است. تنها به همین دلیل هم که شده، یافتن راهی برای استراحت بیش‌تر ایده خوبی به‌نظر می‌رسد. پس چه می‌شود اگر بتوانید مغزتان را فریب دهید تا فکر کند که خوابیده‌اید، حتی اگر به خواب فرو نرفته باشید؟! ظاهرا انجام چنین حالتی غیرممکن نیست.

خواب دارونما مانند بسیاری از دارونماهای دیگر عمل می‌کند، بدین‌ وسیله که ذهن شما این توهم را ایجاد می‌کند که چیزی رخ داده، حتی اگر اتفاق نیفتاده باشد. بدین ترتیب، با توجه به محرک‌های مناسب، می‌توانید متقاعد شوید که به خوبی استراحت کرده‌اید، حتی اگر اینطور نباشد.

محققان با انتخاب دو گروه و توضیح اهمیت خواب REM (حرکت سریع چشم)، به آنها گفتند که میزان مناسب این نوع خواب بین ۲۰ تا ۲۵ درصد است. پس از یک مطالعه خواب به گروه اول گفته شد که ۲۸.۷ درصد از زمان خود را در خواب REM سپری می‌کنند. سپس به گروه دیگر گفته شد که تنها ۱۶.۲ درصد REM داشته‌اند، در حالی‌که هیچ‌یک از این اعداد واقعی نبودند.

آن دسته‌ای که به آنها گفته شد بهتر می‌خوابند، بعد از این اطلاع از این وضعیت، در تست‌های شناختی عملکرد بهتری داشتند. در مقابل، آن دسته که گفته شد بدتر می‌خوابند در مقایسه با دیگر گروه عملکرد بدتری را از خود نشان دادند. در این میان، اینکه هر کدام از آنها واقعا چه احساسی داشتند، تاثیری در روند جاری ایجاد نکرد.

۴- توهم دست پلاستیکی

ما همواره امیدواریم که بیش از هر چیز، مغز ما حداقل بتواند تشخیص دهد که اعضای بدنمان کجا هستند و چه احساسی دارند. متاسفانه، مغز انسان حتی با استفاده از یک دست پلاستیکی نیز می‌تواند فریب بخورد!

این ترفند در عین گیج کننده بودن، بسیار ساده است و می‌توانید آن را در منزل نیز انجام دهید. شما به یک نوع دست مصنوعی مانند یک دستکش لاستیکی نیاز دارید. ساعد راست خود را در حالی‌که دستتان را در جعبه یا پشت مقوا از دید پنهان کرده‌اید، روی میز گذاشته و دست را به همراه شانه در مقابل خود قرار دهید. می‌توانید از یک حوله برای پوشاندن آن در زیر مچ استفاده کنید تا به تکمیل این توهم کمک کنید. دیگر دست نیز می‌تواند زیر میز قرار بگیرد.

اکنون از شخصی بخواهید تا روبروی شما بنشیند و از دو برس رنگ برای نوازش دست پنهان و دست لاستیکی شما به طور هماهنگ استفاده کند. روی دست تقلبی تمرکز کنید. اگر این شبیه‌سازی به درستی انجام شود، اکثر مردم شروع به درک نمونه تقلبی به عنوان دست واقعی می‌کنند. هنگامی‌که با دست پلاستیکی تماس برقرار شود، مانند چاقو یا سوزن، مغز شما در واقع واکنشی را نشان می‌دهد که گویی دست واقعی شما در معرض اصابت چاقو است.

۵- اثر نوسیبو می‌تواند شما را دچار درد یا بیماری کند

پس از آشنایی با اثرات جالب دارونماها، اکنون بهتر است با اثر نوسیبو، سطح جدیدی از این فرآیند توهم‌آمیز را به‌وجود آوریم. این کار در واقع می‌تواند باعث شود که شما بدون هیچ دلیلی و تنها با فریب مغز، احساس درد و بیماری داشته باشید. در اصل، این باور وجود دارد که اتفاق بدی رخ خواهد داد و مغز به راحتی و تنها بر اساس ذهنیتی که دارید فریب می‌خورد.

اثبات آنکه چطور این اثر می‌تواند محقق شود، به مانند اثر دارونما است و در واقع، نیمی از آنچه در مثال خواب دارونما اتفاق افتاده بود در این آزمایش نیز صادق است. اگر یک قرص بی‌فایده مصرف کنید و پزشک از مفید بودن آن بگوید، احتمالا با مصرف آن، احساس خوبی در شما ایجاد خواهد شد که همان کارکرد دارونما را نشان می‌دهد. اما اگر پزشک بگوید که داروی تجویزی عوارض وحشتناکی دارد و این آثار جانبی واقعا در شما پدید بیایند، این همان کارکرد اثر نوسیبو است.

۶- توهم ساعت متوقف شده

آیا تا به‌حال احساس کرده‌اید که ساعات در طول روز به حد کفایت وجود ندارند؟! می‌توان گفت از این بابت خوش‌شانس هستید، زیرا راهی وجود دارد که می‌توان زمان را از حرکت متوقف کرد! یا حداقل مغزتان را طوری فریب دهید تا فکر کند برای لحظه‌ای این کار را انجام داده‌اید.

حرکات سریع چشم می‌توانند باعث ایجاد انحرافات بینایی معروف به سرکوب ساکادیک شوند و این چیزی است که شما را از دیدن حرکت چشمان خود در هنگام نگاه کردن به آینه بازمی‌دارد. در عین حال، آنها توهمی به نام کرونوستاز را نیز تولید می‌کنند که توهم ساعت متوقف شده نیز نامیده می‌شود. این پدیده زمانی اتفاق می‌افتاد که به سرعت در حین مشاهده یک ساعت آنالوگ روی دیوار، پلک بزنید و این برداشت تداعی خواهد شد که عقربه دوم از حرکت ایستاده است.

این ناشی از حرکات سریع چشم بوده که باعث ایجاد شکاف در ورودی بصری می‌شود. به‌عنوان مثال، با تغییر سریع جهت چشمان خود از رایانه به ساعت، شما واقعا نمی‌توانید بر روی چیزی در این بین تمرکز کنید. برای جلوگیری از تاری یا نقطه‌ای تاریک، مغز شما به نوعی آن لحظه را فقط برای یک جریان آنی نگه می‌دارد و به‌نظر می‌رسد که دنیا هر چند به‌طور مختصر، متوقف شده است.

۷- خرگوش جلدی

اگر شما هرگز یک خرگوش را بر روی بازوی خود نگه نداشته‌اید، اکنون فرصت بزرگی برای بازساری تجربه توهم‌آمیز آن بدون نیاز به شکار یک نمونه واقعی فراهم شده است. آزمایش خرگوش جلدی می‌تواند مغز شما را به‌گونه‌ای فریب دهد تا فکر کنید توسط خرگوش‌ها مورد حمله قرار گرفته‌اید!

روش انجام این فرآیند ساده است. ابتدا بازوی خود را دراز کنید و پنج ضربه سریع و سبک روی مچ دست بزنید، سپس پنج مورد دیگر در وسط ساعد و پنج بار دیگر در نزدیکی آرنج این عمل را تکرار کنید. فرد آنها را به صورت حرکت ضربه‌ای از مچ تا آرنج حس خواهد کرد که شبیه به بازوی خرگوشی بوده که با ۱۵ پرش تا بالای بازوی شما پریده است. می‌توانید نمونه‌هایی از این آزمایش را در یوتیوب با نتایج متفاوت مشاهده کنید.

۸- دیدن تصویر سیاه و سفید به‌صورت رنگی

یکی دیگر از ترفندهای محبوبی که در برنامه تیک‌تاک به‌کار گرفته شده، یافتن رنگ در جایی است که هیچ اثری از آن وجود ندارد. به‌طور خاص، اگر روی یک نقطه مرکزی تمرکز کنید و تصویر به اثری رنگی با کنتراست بالا در دید شما تبدیل شود، می‌توانید مغز خود را به شکلی فریب دهید تا یک تصویر سیاه و سفید را به صورت تمام رنگ ببینید.

همان‌طور که روی نقطه تمرکز می‌کنید، گیرنده‌های رنگ در چشمان شما شروع به محو شدن می‌کنند. مخروط‌های دید شما رنگ‌های حساس به سه طول موج آبی، قرمز و سبز را درک خواهند کرد. هنگامی‌که تصویر رنگی به صورت معکوس مجددا به سیاه و سفید تبدیل شد، چشمان شما رنگ‌هایی را که در نسخه متضاد وجود نداشته را درک می‌کنند. این توهم بسیار سریع و گذراست و باعث می‌شود در یک لحظه عکس سیاه و سفید را با رنگ واقعی و کامل خود مشاهده خواهید کرد.

۹- واقعیت مجازی برای تجربه خروج از بدن با فریب مغز

از فناوری واقعیت مجازی می‌توان برای فریب دادن انسان‌ جهت القای تجربه‌ خروج از جسم استفاده کرد. این موضوع که کمی شبیه به توهم دست پلاستیکی است، در اینجا برای غوطه‌ور کردن تمام بدن استفاده می‌شود. در این فرآیند، محیط VR یک نسخه تکراری از شما را به‌ خودتان ارائه می‌دهد و سپس تنها کاری که باید انجام شود آن است که شما را با ابزاری لمس کند.

طبق توضیحات یک عصب‌شناس، حس شخصی و بدن شما از طریق داده‌های متعدد حسی ایجاد می‌شوند. با اینکه بینایی بخش بزرگی از آن را تشکیل می‌دهد، اما آنچه می‌توانید از نظر فیزیکی احساس کنید و هم‌چنین جایی که احساس کنید بدن شما جهت‌گیری دارد نیز به آن مرتبط است.

وقتی مغز را با نشان دادن اطلاعات جدید که مطابقت ندارند، فریب دهید، شوکه می‌شود. در آزمایش‌ها، محققان توانستند از شرکت‌کنندگان بخواهند به اجسام مجازی که لمس می‌شوند نگاه کرده و زمانی‌که احساسات با آنچه آنها نیز حس کردند، تطابق داشت، در واقع خود را در بدن مجازی دیگر احساس خواهند کرد. در یک مقطع، زمانی‌که بدن مجازی با چکش شکسته شد، شرکت‌کنندگان واکنش‌هایی مانند ترس، افزایش تعریق و نبض را ثبت کردند، به‌طوری که انگار خودشان این حمله را تجربه کرده بودند.

در آزمایشی دیگر، از شرکت‌کنندگان خواسته شد تا وارد یک جسم مجازی شده و آن‌را به عنوان بدن خود بپوشند. با این ترفند، دیدگاه آنها تغییر کرد و به جای آنکه در بدن خود باشند، به آن نگاه می‌کردند. پس از آن، همه شرکت‌‌کنندگانی که بدن را ترک کرده بودند و به آن نگاه می‌کردند، متوجه کاهش قابل توجه ترس خود از مرگ شدند. محققان در این مورد باور داشتند که ترک بدن به شرکت‌کنندگان اجازه می‌دهد، جسم خود را از هوشیاری جدا کرده و بخشی از ترس سنتی مرگ را با تجربه این فرآیند از دست بدهند.

۱۰- دیدگاه متفاوت از تصویر بدن می‌تواند درد را کاهش دهد

ما می‌دانیم که یک مولفه روانشناختی قوی برای درد وجود دارد، اما اینکه تا چه حد می‌تواند قدرت‌مند باشد تعجب‌آور است. مواردی مانند سندروم اندام خیالی یا سندروم دست بیگانه نشان می‌دهند که درک مغز از وضعیت واقعی بدن، می‌تواند ما را متقاعد کند که این القا، واقعیت دارد. دیدگاهی متفاوت از تصویر بدن در واقع می‌تواند بر نحوه درک ذهن شما از درد حتی در شرایط مزمن تاثیر بگذارد و می‌تواند به روش‌های غیرعادی دستکاری شود.

طی یک مطالعه، از بیماران مبتلا به درد مزمن بازو درخواست شد تا به بازویی که درد می‌کنند، نگاه کرده و با انجام چند حرکت، دردی را که بعد از آن حس می‌کنند را مورد سنجش قرار دهند. آنها چهار بار در شرایط مختلف این کار را انجام دادند. اولی عادی بود، اما سه مورد دیگر دید دو چشمی داشتند. آنها به بازوی خود بدون بزرگ‌نمایی، با بزرگ‌نمایی بیش‌تر و سپس از طریق دید دو چشمی معکوس نگاه کردند تا بازوهایشان کوچک به‌نظر برسد.

شرکت‌کنندگان گزارش دادند که وقتی حس کردند بازویشان بر اساس این ترفند بزرگ شده، درد بیش‌تری را احساس کردند. اما وقتی آنها از طریق دید دوچشمی عقب به یک بازو کوچک خیره شدند، درد کم‌تری را حس کردند و جالب‌تر این بود که چنین تصوری تنها از ذهن آنها ناشی نشده بود. محققان میزان التهابات را پس از آزمایش اندازه‌گیری کردند و بعد از مشاهده بازویی که کوچک به‌نظر می‌رسید، تورم کم‌تری را مشاهده کردند. بنابراین این تغییرات فارغ از جنبه ادراکی، تاثیر فیزیکی واقعی آن بر درد را نشان می‌دهد.