۱۵ راهکار موثر خانگی برای تسکین و درمان سرفه‌های خشک
سرفه خشک یکی از آزار دهنده ترین مواردی است که می تواند هم در کودکان و هم در بزرگسالان رخ می‌دهد. هنگام مراجعه به پزشک ممکن است برای درمان سرفه خشک بزرگسالان و کودکان دارو تجویز کند یا استفاده از روش‌های خانگی را پیشنهاد دهد که در بعضی موارد می‌توانند به اندازه‌ی داروها مؤثر باشند. در این مقاله با ما همراه شوید تا در مورد درمان‌ها و راهکارهای خانگی برای تسکین سرفه‌های خشک اطلاعات بیشتری کسب کنید.
داروهای تجویز شده توسط پزشک برای درمان سرفه خشک
سرفه خشک می‌تواند از عوامل مختلفی ناشی شود، از جمله آلرژی، محرک‌های محیطی، عفونت‌ها و حتی بعضی از داروها (مانند مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین که برای درمان پرفشاری خون استفاده می‌شوند).
سرفه مزمن ممکن است نشانه‌ی اولیه‌ی یک بیماری بالقوه جدی باشد، مثل آپنه‌ی خواب، بیماری رفلاکس معده به مری (GERD)، مزوتلیوما و سرطان ریه. هرگز سرفه خشک مداوم را نادیده نگیرید، حتی اگر خفیف باشد. پزشک می‌تواند به پیدا کردن علت و درمان سرفه خشک مزمن کمک کرده و در صورت نیاز داروهای زیر را تجویز کند:
- آلرژی‌های فصلی؛ در صورت ابتلا به تب یونجه ممکن است در زمان افزایش گرده‌ی گیاهان و کپک‌ها از مصرف روزانه‌ی آنتی هیستامین خوراکی برای جلوگیری از آلرژی و درمان سرفه خشک حساسیتی سود ببرید.
- آسم؛ اگر سرفه شما مرتبط با آسم است، استفاده از داروهای آسم (از جمله برونکودیلاتورهای طولانی اثر و کورتیکواستروئیدهای استنشاقی) می‌تواند بروز حملات را کاهش دهد.
- عفونت؛ اگر به یک عفونت مثل پنومونی (سینه‌پهلو) مبتلا باشید، پزشک برای شما آنتی بیوتیک تجویز می‌کند.
- رفلاکس اسید؛ اگر سرفه با رفلاکس اسید معده همراه باشد، ممکن است پزشک یک مسدود‌کننده‌ی اسید تجویز کند.
داروهای بدون نسخه برای درمان سرفه خشک
معمولاً داروهای بدون نسخه (OTC) می‌توانند به کاهش سرفه‌های شما کمک کنند، به‌ویژه زمانی که سرما خورده‌اید. در بیشتر موارد استفاده از قطره‌های خوراکی برای رفع سرفه کافی است. همچنین می‌توانید قطره‌های حاوی منتول را به دستگاه‌ی بخور اضافه کنید تا سرفه‌هایتان سریع‌تر قطع شود.
دکسترومتورفان (Dextromethorphan) یک داروی OTC است که اغلب برای درمان سرفه خشک استفاده می‌شود. به خاطر داشته باشید که بسیاری از داروهای ضدسرفه OTC ضداحتقان هستند که در صورت داشتن سرفه خشک ممکن است به چنین اثری نیاز نداشته باشید.
درمان خانگی سرفه خشک
برای درمان سرفه خشک در خانه توصیه‌های زیادی وجود دارد و به همین دلیل احتمالاً برای یافتن بهترین راهکار مجبور هستید که چند مورد از آن‌ها را امتحان کنید
در بزرگسالان و کودکان بالای ۱ سال می‌توان از عسل برای درمان سرفه های خشک در خانه استفاده کرد. عسل دارای خواص ضدمیکروبی و ضدالتهابی است و به کاهش سوزش گلو کمک می‌کند. نتایج یک مطالعه نشان داد که عسل به اندازه‌ی دیفن هیدرامین برای درمان سرفه خشک کودکان مؤثر است، اما در مقایسه با دکسترومتورفان تأثیر کمتری دارد.
برای درمان سرفه خشک با عسل می‌توانید هر روز چند بار آن را به‌تنهایی مصرف کنید یا داخل چای یا آب گرم بریزید. عسل می‌تواند قند خون را بالا ببرد و به همین دلیل اگر لازم است مراقب سطح قند خون‌تان باشید، بهتر است از راهکار دیگری استفاده کنید. به دلیل خطر ابتلا به بوتولیسم، هرگز به کودکان زیر ۱ سال عسل ندهید.
۲-چای زنجبیل
زنجبیل به دلیل خاصیت ضد التهابی خود می‌تواند به درمان سرفه خشک کمک کند. همچنین برای حالت تهوع و درد نیز این گیاه موثر است. تحقیقات نشان داده که ترکیبات ضد التهابی زنجبیل، به شل شدن غشای مخاطی دستگاه تنفسی کمک کرده و باعث پاکسازی مسیرهای هوایی و گلو می‌شود. در نتیجه سرفه خشک بهبود و کاهش می‌یابد.
۳-ریشه‌ی شیرین بیان
اعتقاد بر این است که چای ریشه‌ی شیرین بیان خلط را از بین می‌برد و سرفه را کاهش می‌دهد. برای تهیه‌ی این چای باید ۲ قاشق غذاخوری از ریشه‌ی شیرین بیان را به‌مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه در ۲۴۰ میلی‌لیتر آب جوش قرار دهید تا دم بکشد. به‌طور کلی چای ریشه‌ی شیرین بیان بی‌خطر در نظر گرفته می‌شود، اما استفاده‌ی طولانی‌مدت ممکن است باعث افزایش شدید فشار خون، بی‌نظمی قاعدگی، خستگی، سردرد، احتباس آب و اختلال نعوظ شود.
۴-زردچوبه
درمان گیاهی سرفه خشک با زردچوبه نیز امکان پذیر است. زردچوبه به دلیل خواص ضد التهابی برای درمان سرفه خشک بسیار موثر است. می‌توانید زدرچوبه را با مقداری فلفل سیاه مصرف کنید تا بهتر جذب خون شود. برای مصرف، یک قاشق چای خوری زردچوبه را به یک هشتم قاشق چای خوری فلفل سیاه مخلوط کرده و به یک نوشیدنی اضافه نمائید.
۵-دمنوش گل ختمی
یک معجزه سرفه خشک محسوب می‌شود. دمنوش گل ختمی یکی از گیاهان با خاصیت درمانی است که برای بهبود سرماخوردگی و بیماری‌های تنفسی مفید است. این دمنوش خلط آور است برای افرادی که از سرفه خشک رنج می‌برند یک پیشنهاد عالی است. مصرف دمنوش گل ختمی، سینه را نرم کرده و مشکلات تنفسی را رفع می‌کند.
۶- چای ماسالا
در هند از چای ماسالا برای درمان سرفه خشک و گلودرد استفاده می‌شود. چای ماسالا حاوی چند ماده‌ی آنتی اکسیدان از جمله میخک و هل است. همچنین برای تهیه‌ی آن از دارچین استفاده می‌شود که خواص ضدالتهابی دارد.
۷-مرزنجوش
مرزنجوش نوعی پونه‌ی کوهی است که از دیرباز در طب سنتی برای تسکین طیف وسیعی از بیماری‌ها کاربرد داشته است. این گیاه حاوی ترکیبات گیاهی ضدالتهابی است که می‌توانند به کاهش سرفه مرتبط با آسم، برونشیت، سرماخوردگی و سیاه‌سرفه کمک کنند.
برای تهیه‌ی چای مرزنجوش، ۳ تا ۴ قاشق چای‌خوری مرزنجوش خشک را در ۲۴۰ میلی‌لیتر آب داغ دم کرده و سه بار در روز میل کنید. استفاده از مرزنجوش برای بیشتر افراد بی‌ضرر است، اما ممکن است سرعت لخته شدن خون را کم کند و خطر کبودی و خونریزی بینی را در افرادی که از داروهای ضدانعقاد (رقیق‌کننده‌ی خون) استفاده می‌کنند، افزایش دهد.
۸-نعناع فلفلی
نعناع حاوی ماده‌ای به نام منتول است که با بی‌حس کردن پایانه‌های عصبی در گلو به کاهش درد و درمان سرفه کمک می‌کند. علاوه بر این، نعناع خواص ضدباکتریایی و ضدویروسی دارد و می‌تواند به کاهش احتقان کمک کند.
چند راه برای مصرف نعناع وجود دارد، از جمله نوشیدن چای نعناع یا مکیدن قرص‌های حاوی آن. سعی کنید چای نعناع را درست قبل از خواب بنوشید تا به درمان سرفه خشک شبانه کمک کند. علاوه بر این، می‌توانید از روغن نعناع برای آروماتراپی (رایحه‌درمانی) استفاده کنید.
۹- کپسایسین
کپسایسین، ترکیبی که در فلفل چیلی یافت می‌شود، سرفه مزمن را کاهش می‌دهد. برای بهره‌مندی از خواص کپسایسین می‌توانید آن را به‌شکل کپسول مصرف کنید یا از چای فلفل کاین استفاده کنید. استفاده از کپسایسین برای درمان سرفه خشک کودکان توصیه نمی‌شود.
۱۰-آویشن
آویشن یک داروی ثابت شده برای درمان سرفه و گلودرد تلقی می‌شود به طوری که شربت‌های زیادی با آویشن برای درمان سرفه شدید تولید شده است. می‌توانید روزانه ۲ قاشق چای خوری آویشن به یک فنجان آب جوش اضافه نمائید و پس از ۱۰ دقیقه میل نمائید. پیش از مصرف آویشن از اینکه به آویشن آلرژی ندارید مطمئن شوید. علامت حساسیت به آویشن شبیه علائم مسمویت ناشی از غذای آلوده است.
۱۱-سیر
سیرخواص ضدویروسی، ضدباکتریایی و ضدالتهابی خفیف دارد. همچنین مصرف منظم آن باعث کاهش فشار خون و تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود. استفاده از سیر برای درمان سرفه خشک سرماخوردگی توصیه می‌شود، اما نتایج تحقیقات در مورد اثربخشی آن ضد و نقیض است.
۱۲-رایحه‌درمانی با اکالیپتوس
در رایحه‌درمانی از روغن‌های ضروری برای تسکین و التیام استفاده می‌شود. روغن اکالیپتوس به‌عنوان یک ضداحتقان عمل می‌کند و به همین دلیل می‌تواند در درمان سرفه خشک مؤثر باشد.
اکالیپتوس را به دیفیوزر، اسپریتزر یا استنشاق‌کننده‌ها اضافه کنید یا چند قطره از آن را داخل آب داغ ریخته و بخار آن را استنشاق کنید. اگر در طی شب سرفه باعث بیدار نگه داشتن شما می‌شود، معطر کردن اتاق با اکالیپتوس به بهبود خواب‌تان کمک می‌کند.
۱۳-مرطوب کردن هوا:
یکی دیگر از راه‌های درمان خانگی سرفه افزایش رطوبت هوای محیط است. برای بهبود سرفه از دستگاه رطوبت ساز سرد استفاده کنید یا دوش آب گرم همراه با بخار بگیرید.
۱۴-غرغره کردن آب نمک
غرغره کردن با آب نمک گرم سوزش گلو را تسکین می‌دهد، به از بین بردن باکتری‌های دهان و گلو کمک می‌کند و از این طریق برای درمان سرفه‌های خشک مفید است. برای انجام این کار، ۱ قاشق چای‌خوری نمک را در ۱ لیوان بزرگ آب گرم حل کرده و آن را چند بار در روز غرغره کنید. استفاده از این روش برای درمان سرفه خشک کودکان خردسالی که ممکن است آب نمک را ببلعد، توصیه نمی‌شود.
نتایج یک مطالعه نشان می‌دهد که سه بار در روز غرغره کردن آب نمک می‌تواند طول مدت سرفه ناشی از سرماخوردگی را ۲/۴ روز و درمان گرفتگی صدا را ۱/۷ روز کاهش دهد. اگر شب‌ها با سوزش گلو از خواب بیدار می‌شوید، بلافاصله پس از مسواک زدن آب نمک غرغره کنید تا به بی‌حس شدن پایانه‌های عصبی در گلو کمک کند.
۱۵-اصلاح رژیم غذایی برای درمان سرفه خشک
گاهی اوقات، سرفه خشک واکنشی است که بدن نسبت به آلرژی‌های غذایی نشان می‌دهد. اگر متوجه شدید که بعضی از غذاها باعث سرفه کردن شما می‌شوند، آن‌ها را نخورید. تمام غذاها و نوشیدنی‌های مصرفی خود را بنویسید تا بفهمید که کدامیک از آن‌ها باعث سرفه می‌شود. بعضی شرایط احتمال سرفه کردن را افزایش می‌دهند:
اگر مستعد ابتلا به علائم آلرژی تنفسی هستید، اجتناب از غذاهای حاوی هیستامین مثل گوشت دودی، شکلات، میوه‌های خشک و توت‌فرنگی به تسکین علائم شما کمک می‌کند.
رفلاکس اسید معده هم می‌تواند باعث سرفه مزمن شود. در صورت ابتلا به این بیماری از مصرف غذاهای پرچرب، غذاهای اسیدی (از جمله گوجه‌فرنگی)، شکلات، کافئین و غذاهای تند بپرهیزید.
چه زمانی برای سرفه به پزشک مراجعه کنیم؟
گاهی ممکن است درمان خانگی سرفه جواب ندهد. معمولا سرفه کودکان و بزرگسالان اگر بیشتر از ۳ هفته طول بکشد و هیچ بهبودی در طی این مدت حاصل نشده باشد، توصیه می‌کنیم به پزشک متخصص مراجعه کنید. اما دلایل دیگری هم هستند که در صورت مشاهده شدن باید به پزشک مراجعه کنید:
- بدتر شدن تدریجی سرفه
- ایجاد تورم یا توده‌های کوچک در ناحیه گردن
- کاهش وزن
- سرفه‌های شدید و پیوسته
- مشکلات در بلع غذا
- تغییرات دائمی در تون و شدت صدا
- خون بالا آوردن همراه سرفه
- تنگی نفس و یا به سختی نفس کشیدن
- درد قفسه سینه
- تبی که به مرور زمان کاهش نیابد
کلام پایانی درباره درمان سرفه خشک
اگر سرفه خشک خفیف و بدون عارضه (بدون تب، درد قفسه‌ی سینه یا سایر علائم نگران‌کننده) باشد، می‌توانید برای تسکین آن از روش‌های خانگی استفاده کنید. اگر سرفه‌های شما از بین نرفت یا با گذشت زمان بدتر شد، به پزشک مراجعه کنید. پزشک علل زمینه‌ای را بررسی کرده و بهترین راهکار برای درمان سرفه خشک را توصیه می‌کند.
