«لیلا قربانی»، کارشناس سلامت روان معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز
در بخش نخست این مطلب، با افسردگی پس از زایمان و نشانه های آن در مادران آشنا شدیم. در ادامه دیگر ابعاد مرتبط با این اختلال و راه های پیشگیری از آن را دنبال می کنیم.
آیا مصرف داروهای ضد افسردگی در زمان شیر دادن امکان پذیر است ؟
در این زمینه لازم است اطمینان یابیم که پزشک از اینکه مادر در دوران شیر دادن به نوزاد به سر می برد، آگاه باشد. برای بسیاری از این داروها شواهدی در مورد ایجاد مشکل در نوزادان شیرخوار موجود نیست. بنابراین تغذیه با شیر مادر با نظر پزشک اغلب امکان پذیر است.
آیا می‌توان از افسردگی پس از زایمان پیشگیری کرد؟
- برای پیشگیری از این اختلال، راهکارهایی پیشنهاد می شود که می تواند به مادران در این زمینه کمک کند:
- سعی نکنید که یک زن خارق‌العاده باشید. سعی کنید استراحت هم داشته باشید و مطمئن شوید که بیش از حد خسته نیستید.
- تلاش کنید با زنان دیگری که حامله هستند و یا به تازگی صاحب فرزند شده‌اند دوست شوید. توجه کنید که ممکن است پیدا کردن دوست در زمانی که افسردگی پس از زایمان دارید، سخت باشد.
- داروهای ضد افسردگی را بدون نظر پزشک قطع نکنید. بیشتر افرادی که داروهای ضد افسردگی را در طول حاملگی قطع می‌کنند عود بیماری خواهند داشت. باید در مورد خطر و منفعت ادامه درمان در حاملگی و شیر دادن با پزشک مشورت کنید.
- اگر در گذشته به افسردگی مبتلا بوده اید، با پزشک، روانشناس یا مراقب سلامت خود در ارتباط باشید. نشانه های افسردگی در حاملگی یا افسردگی پس از زایمان را می‌توان زود تشخیص داد.
- درخواست کمک از طرف دوستان و یا اقوام را قبول کنید. نوع کمک و درمانی که احتیاج دارید بستگی به شدت افسردگی پس از زایمان دارد. پزشک به شما برای تصمیم گیری در مورد نوع درمانتان کمک می کند.
- برای افسردگی های شدیدتر، ممکن است به دارو همراه و یا بدون مشاوره نیاز باشد. تنها تعداد معدودی از زنان برای درمان افسردگی پس از زایمان نیاز به بستری در بیمارستان دارند. در این مورد مادر اغلب به همراه کودک خود در بخش مخصوص مادر و کودک بستری می شود.
- برای بیرون رفتن و ملاقات با دوستانتان یک برنامه منظم ترتیب دهید و از آنها بخواهید که به صورت منظم با شما تماس گرفته و به ملاقات شما بیایند. دور بودن از جمع می تواند افسردگی را بدتر کند.
- تحقیقات نشان می‌دهد که کمبود برخی مواد مغذی مانند ویتامین B و D می‌تواند احتمال بروز افسردگی پس از زایمان را افزایش دهد. ممکن است نتوانید سر فرصت یک وعده غذایی کامل بخورید، اما این دلیل نمی‌شود که تغذیه خودتان را فراموش کنید. باز هم از اطرافیان کمک بگیرید تا مراقب نوزاد باشند و خودتان کمی غذا بخورید. اگر اشتهایتان کم است می توانید در طول روز از میان وعده های سبک استفاده کنید. میتوانید از پزشکتان بخواهید که در صورت لزوم برای شما مکمل های غذایی تجویز کند.
- تا جایی که امکان دارد در معرض نور خورشید قرار بگیرید. پرده های خانه را کنار بزنید و تا جایی که امکان دارد در طول روز از خانه بیرون بروید.
برای تهیه غذا و سایر کارهای خانه، از دوستان و یا اعضای خانواده و همسرتان کمک بگیرید. دوستان و اعضای خانواده اغلب از کمک کردن به شما خوشحال می شوند. - بیش از اندازه کار نکنید. تا جایی که می توانید استراحت کنید و بخوابید. خستگی می تواند افسردگی بعد از زایمان را بدتر کند.
- شاید از آن دسته افرادی باشید که همیشه خودتان کارهایتان را انجام می‌دهید و اجازه کمک به دیگران نمی‌دهید. بهتر است خودتان را آماده کنید و این طرز فکر را عوض کنید. زیرا در روزهای اول پس از زایمان بدون کمک نزدیکان، انجام کارهایی مانند حمام نوزاد، شیر دادن به نوزاد، بهبود زخم های زایمان خستگی و شب بیداری‌ها دشوار است.
- زمانی که نوزادتان می‌خوابد شما هم استراحت کنید و به فکر کارهایتان نباشید. مطالعات نشان می‌دهد مادرانی که پس از زایمان، دست کم ۸ ساعت در روز می‌خوابند، دچار افسردگی نمی‌شوند.
- دو شب در هفته جدا از نوزاد بخوابید و از همسر یا مادرتان بخواهید وظیفه شب بیداری را بر عهده بگیرد و او را با شیر خشک یا شیر دوشیده شده خودتان تغذیه کند.
- فعالیت فیزیکی نه تنها به کاهش وزن کمک می‌کند، بلکه روحیه مادر را بهبود می بخشد. آمار نشان می‌دهد مادرانی که نه در دوران بارداری و نه پس از آن ورزش نمی‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی پس از زایمان قرار می‌گیرند. روزانه ۲۰ دقیقه انجام تمرین یوگا، پیاده‌روی و نرمش‌های پس از زایمان در پیشگیری از بروز افسردگی بسیار مؤثر است.