روغن موتورها ترکیباتی از روغن پایه و مواد افزودنی هستند و وظایف بسیار مهم و متفاوتی را در موتور خودرو انجام می‌دهند. روغن موتورهای مختلف، دارای کیفیت متفاوتی هستند و این کیفیت به نوع مواد افزودنی روغن موتورها بستگی دارد. هرچقدر کیفیت موارد افزودنی روغن موتور کیفیت بالایی داشته باشد، به تبع آن روغن موتور نیز کیفیت بالایی خواهد داشت.
روغن به عنوان روان‌کننده قطعات موتور استفاده قرار می شود و موجب افزایش طول عمر موتور می‌شود و همین امر به مرور باعث سیاه شدن روغن موتور می شود. اگرچه تولیدکنندگان روغن موتور به رانندگان توصیه می کنند پس از طی مسافت مشخصی اقدام به تعویض روغن خودرو نمایند اما در بعضی مواقع، روغن موتور کارایی خود را زودتر از زمان استاندارد از دست می‌دهد و در این شرایط ممکن است به موتور ماشین آسیب جدی وارد شود.
راهنمای روغن موتور خودرو
قلب تپنده‌ی هر خودرو، موتور آن است که باید به‌طور ویژه موردتوجه قرار گیرد. سلامتی موتور خودرو اهمیت زیادی دارد و در شتاب، آلایندگی و مصرف سوخت آن، نقش موثری ایفا می‌کند.
یکی از راه‌های مراقبت از موتور، استفاده از روغن موتور است. قسمت‌های متحرک موتور خودرو با سرعت بالایی کار می‌کنند و برخی از قسمت‌های آن، فشار و دمای زیادی را متحمل می‌شوند.
انتخاب مناسب و تعویض به‌موقع روغن موتور یکی از مواردی است که تمام صاحبان خودرو ملزم به رعایت آن هستند و باید این موضوع را با دقت و نظارت کافی پیگیری کنند.
در انتخاب یک روغن موتور مواردی مانند دمای محیط، گرمای تولیدی موتور، پیشنهاد شرکت خودروساز و… دخیل هستند که ما در ادامه با بیان مهم‌ترین آنها برای انتخاب روغن موتور فوق، شما را یاری خواهیم کرد. محصول فوق یکی از تولیدات شرکت پونته میلانو بوده که از کیفیت خوبی برخوردار است.
گرانروی چیست؟
یکی از اصلی‌ترین شاخص‌ها در انتخاب روغن موتور مناسب، میزان گرانروی یا ویکوزسته آن است. گرانروی را میتوان مقاومت سیال در برابر حرکت تعریف کرد.
به طور کلی میتوان گفت گرانروی مایعات با دما رابطه‌ی عکس دارد و هرچه دما بالاتر رود، میزان گرانروی کاهش می‌یابد و در اصطلاح مایع شل‌تر می‌شود.
با استارت خوردن خودرو قطعات موتور شروع به حرکت می‌کنند و در این هنگام است که روغن باید به‌سرعت کار روانکاری را آغاز کند؛ در غیر این صورت آسیب‌های جدی به موتور وارد خواهد شد.
اما در صورتی که روغن در اثر دمای پایین محیط، دچار افزایش گرانروی شود، نمی‌تواند به‌سرعت حرکت کرده و قطعات متحرک را روانکاری کند؛ از سوی دیگر دمای بالای محیط نیز موجب کاهش گرانروی شده و عملکرد روغن را با مشکل رو‌به‌رو می‌کند و روغن نمی‌تواند به‌خوبی قطعات را پوشش دهد. این اصلی است که در انتخاب یک روغن موتور باید به شکلی جدی موردتوجه قرار گیرد.
روغن موتورها دارای گرانروی مختلفی هستند و باید آنها را با توجه به نوع موتور خودرو و شرایط آب و هوایی انتخاب کرد. از آنجایی که کشور ایران، کشوری چهار فصل است بهتر است از روغن‌هایی با گرانروی متغیر استفاده کرد تا با تغییرات دمایی مجبور نباشید روغن موتور خودرو را تعویض کنید. در این بین روغن‌هایی با گرانروی 10W-40 از محبوبیت بالایی برخوردارند.
استاندارد API چیست؟
نام API نوع دیگری از استاندارد برای تعیین سطح کیفیت روغن موتور است. برای موتورهای بنزینی و دیزلی API دارای نمادی منحصربه‌فرد است. برای موتورهای بنزینی از حرف S و برای موتورهای دیزلی از حرف C استفاده می‌شود؛
بنابراین اگر روغن موتوری برای موتور بنزینی مناسب باشد، به شکل API S شروع می‌شود و روغن‌های مناسب برای موتورهای دیزلی با عبارت API C آغاز می‌گردند.
حرفی که بعد از S می آید، از A شروع شده و به N ختم می‌شود. هرچه به سمت حرف N برویم، سطح کیفیت روغن هم بالاتر می‌رود. این روغن موتور سطح کیفیت SJ دارد که نشان‌دهنده‌ی قابلیت استفاده از آن برای خودروهای بنزینی است.
این سطح کیفیت باعث شده تا محصول دارای خواصی مانند مقاومت بالا در برابر اکسیداسیون، نگهداری عالی از قطعات موتور و افزایش کارایی آن و قابل‌استفاده‌بودن در تمامی فصول و شرایط سخت باشد.
استاندارد SAE چیست؟
SAE مخفف انجمن مهندسان خودرو (Society of Automotive Engineers) است. رتبه‌بندی SAE از اعداد ۰ تا ۶۰ برای تعیین درجه ویسکوزیته روغن موتور استفاده می‌کند.
اعداد ۰ تا ۲۵ برای هوای سرد و زمستانی است و اعداد ۳۰ تا ۶۰ برای هوای گرم و تابستانی هستند. با توجه به این اعداد، روغن موتور را به دو نوع سینگل گرید و مولتی گرید تقسیم می‌کنند.
برای مثال SAE XXWYY
SAE XXWYY دو عدد XX وYY به صورت متغیر است. عدد اول XX برای نمایش میزان ویسکوزیته روغن در دمای های سرد است و عدد Y برای نمایش میزان ویسکوزیته روغن در دمای ها بالا و کلمه W مخفف عبارت لاتین winter به معنای زمستان است.
توصیه ما به شما این است سعی کنید برای انتخاب شاخص SAE با توجه به دفترچه راهنمای خودرو شاخص روغن مناسب خود را انتخاب کنید یا اگر در شهر های سرد سیر زندگی می‌کنید حداقل مقدار مجازی که میتوان شاخص SAE را تغییر داد؛ برای مثال اگر روغن موتور فابریک شما دارای شاخص ویسکوزیته SAE 10W40 است میتوان شاخص آن را SAE 5W40 انتخاب کرد.
انواع روغن موتورهای خودرو
معمولا روغن موتور به یکی از سه روش معدنی، نیمه‌سنتتیک و تمام سنتتیک ساخته می‌شود.
۱. روغن موتور مینرال یا معدنی
روغن‌های مینرال این روزها دیگر چندان گسترده نیستند. این روغن‌ها مستقیما بر پایه‌ی نفت طراحی و ساخته شده‌اند. شاید استفاده از آنها به‌دلیل فناوری ضعیفی که دارند رو به افول گذاشته ولی هنوز برخی از حرفه‌ای‌ها از روانکاری قدرتمند آنها خبر می‌دهند.
۲. روغن موتور نیمه‌سنتتیک
روغن نیمه سنتتیک از ترکیب روغن موتورهای معدنی و سنتتیک حاصل می‌شود. هرچند این محصول از تمام مزایای روغن سنتتیک بهره نمی‌برد اما کیفیت بالاتری نسبت به روغن‌های معدنی داشته و در شرایط کاری سخت موتور، عملکرد مناسبی دارد. از لحاظ قیمتی هم روغن موتورهای نیمه سنتتیک معمولا قیمت کمتری نسبت به روغن موتورهای تمام سنتتیک دارند. افزایش طول عمر موتور خودرو با قدرت روانکاری بسیار بالا ویژگی اصلی این روغن موتور شرکت فوسر است.
۳. تمام سنتتیک
مدل‌های سنتتیک ترکیبی هستند از روغن‌های پایه، مینرال و افزودنی‌های محرمانه‌ای که در کارخانه‌ها به آنها اضافه می‌شوند.
روغنی است که از ترکیبات شیمیایی یا پلیمراسیون هیدروکربن‌ها تولید می‌شود، نه از تصفیه‌ی نفت خام. این نوع روغن اولین بار در موتورهای جت به‌کار گرفته شد. سنتتیک‌ها اغلب از جنس پلی‌آلفااولفین (به‌صورت مخفف PAO) هستند.
موادی که از ناب‌ترین بخش فرایند شکست روغن موتور معدنی به‌دست می‌آیند. برخی توصیه می‌کنند که میتوان سنتتیک‌ها را با مینرال‌ها ترکیب کرد. ولی میزان و مقیاس این ترکیب آن‌قدر پیچیده و حرفه‌ای است که تنها شیمیدان‌ها از پس آن برمی‌آیند.
سیاه شدن روغن موتور
بسیاری تصور می کنند که سیاه شدن روغن موتور دلیل خراب شدن آن است. در صورتی که عکس آن صادق است. یعنی اگر در یک دستگاه سالم روغن پس از مدتی استفاده سیاه نشد نیاز به تعویض دارد. در یک موتور سالم زود سیاه شدن روغن بعلت خاصیت پاکنندگی روغن موتور است. یعنی ماده افزودنی پاک کننده در روغن موتور.
دوده حاصل از احتراق را در خود بصورت معلق نگه می دارد و طبعا سیاه می شود. در نتیجه اگر روغن موتور شما دیر سیاه شود باید نگران شوید.
بدین معنی که روغن قدرت جذب و معلق نگه داشتن دوده ها و مواد زائد را ندارد و این دوده ها و آلودگی ها روی قطعات موتور و لا به لای انها ته نشین می شود و باعث عدم انتقال حرارت –سائیدگی –رینگ چسباندن و روغن سوزی بیش از اندازه و کاهش تراکم گاز و کشش موتور خواهد شد.
- شرایط کار و عملکرد موتور
- کیفیت احتراق موتور
- کیفیت فیلترهای هوا و روغن
- مدت زمان ماندن روغن در کارتر
در شرایط کارکرد سخت مثل طی مسافت‌های کوتاه، استارت زدن‌های مکرر، در جا کار کردن زیاد، ترافیک و یا حرکت در محیط‌های با گرد و غبار زیاد، شرایط آب و هوایی نامناسب (مناطق سرد سیر)، (مناطق گرم سیر)، روغن موتور را هر ۵۰۰۰ هزار کیلومتر تعویض کنید.
روغن بعضی خودروها را میتوان تا ۱۲۰۰۰ کیلومتر تعویض کرد اما باید توجه داشت که افزایش کیلومتر تعویض موجب افزایش صدمات ناشی از تجمع رسوبات به صورت لجن و کاهش کارایی خودرو و آلودگی بیشتر محیط زیست می‌شود.
لازم به ذکر است همانطور که گفته شد سیاه شدن روغن موتور نباید دلیل اصلی تعوض روغن موتور باشد.
روغن های موتور با سطح کارآیی پایین تر را به هیچ وجه نباید برای موتورهای با تکنولوژی بالاتر استفاده کرد. در مورد استفاده از روغن های با سطح کیفی بالاتر برای موتورهای قدیمی تر نیز بایستی جانب احتیاط را نگهداشت و در صورت لزوم تفاوت سطوح از یک درجه بیشتر نباشد. اختلاط دو نوع روغن موتور غیرهمنام و یا با دو سطح کیفی متفاوت اثرات نامشخصی دارد و به هیچ وجه توصیه نمی شود.
دلیل این موضوع تاثیر متقابل مواد افزودنی بعضا متفاوت موجود در روغن ها بر روی یکدیگر و وارد آمدن صدمات شدید به موتور است. با توجه به عوامل گوناگون از قبیل کیفیت سوخت، شرایط آب و هوایی، ترافیک، نوع رانندگی و بسیاری موارد دیگر کیلومتر کارکرد ذکر شده برای روغن موتور عموما قابل حصول نیست و تعویض روغن قبل از رسیدن به حداکثر زمان کارکرد، توصیه می شود.
هنگام تعویض روغن موتور خودرو، بهتر است فیلتر روغن نیز عوض شود. تعویض روغن با استفاده از دستگاه های مکش که از بالای موتور، روغن را تخلیه می کنند چندان مفید نیست.
به دلیل تجمع رسوبات و آلودگی ها در کف کارتر روغن، تخلیه از انتهای کارتر موجب خروج بیشتر لجن و سایر آلاینده ها خواهد شد. متوسط زمان تعویض روغن در کشورهای پیشرفته صنعتی ۱۳۰۰۰ کیلومتر و برای کشور ما، ایران این رقم حدود ۳۰۰۰ کیلومتر می باشد.
استفاده از ظروف پلاستیکی نسبت به فلزی، مقرون به صرفه تر است و آلودگی کمتری دارد و میزان هدر رفتن روغن پایین تر خواهد بود. روغن موتور در هر صورت موجب آسیب به پوست می شود و از تماس طولانی مدت با آن بایستی جدا اجتناب شود.
چرا باید روغن موتور را هر از گاهی تعویض کنیم؟
شاید برای شما هم سوال باشد که چه لزومی دارد روغن موتور خودرو را هر چند ماه یک‌بار تعویض کنیم؟ قطعا تمام ابزار مصرفی در خودرو هر از گاهی نیاز به تعویض دارند. زیرا هر کدام دارای یک دوره استهلاک بوده و پس از مدتی، کاربری‌های خود را از دست می‌دهند. روغن موتور نیز از این قاعده مستثنی نیست و افراد باید پس از اتمام عمر مفید روغن موتور، آن را تعویض کنند تا سلامت موتور خودرو حفظ شود. در آخر مقاله به دوره‌هایی که باید در آنها تعویض روغن موتور انجام دهید، می‌پردازیم.
ابزار لازم برای تعویض روغن موتور
برخی از ابزارهای مورد نیاز تعریف شده برای تعویض روغن موتور به شرح زیر است:
دستکش
آچار فیلتر روغن
فیلتر روغن نو
ظرف برای تخلیه روغن
جک
قیف
واشر
مراحل تعویض روغن موتور
می‌رسیم به اصلی‌ترین بخش این مقاله. شاید تا به حال تعویض روغن را از نزدیک مشاهده کرده‌اید یا حتی آن را انجام داده باشید. اما بعضا افراد از نکات و مراحل مهم تعویض روغن موتور آگاه نیستند که منجر می‌شود در برخی از مراحل آن اشتباه کنند. پس بهتر است مراحل زیر را به خوبی مطالعه کنید تا در تعویض روغن موتور خودروی خود دچار مشکل نشوید:
خودروی خود را در یک زمین صاف و بدون شیب پارک کنید.
اولین مرحله از تعویض روغن موتور که باید آن را در نظر داشته باشید، پارک خودرو در یک زمین صاف است. زیرا شما باید خودروی خود را با جک بالا بکشید و این امر در زمین شیب‌دار بسیار دشوار و حتی خطرناک خواهد بود. بهتر است موتور خودروی خود را به خوبی خنک کنید تا روغن موتور داخل آن داغ نباشد؛ در غیر این صورت ممکن است خطرآفرین باشد.
با استفاده از جک، خودرو را بالا بکشید.
از یک جک قدرتمند برای بالا کشیدن خودروی خود استفاده کنید و آن را به قدر کافی بالا بکشید. توجه داشته باشید که شما قرار است زیر خودرو بروید و باید فضای کافی وجود داشته باشد. پس آن را به میزان کافی بالا بکشید تا بعدا به مشکل برخورد نکنید.
روغن موتور قدیمی را تخلیه کنید.
در زیر خودرو، پیچ تخلیه‌ای وجود دارد که با باز کردن آن روغن موتور تخلیه می‌شود. نخست یک ظرف زیر آن قرار دهید و آن را باز کنید تا روغن موتور به صورت کامل تخلیه شود. توصیه می‌کنیم تا حد امکان روغن موتور را لمس نکنید؛ زیرا ممکن است دستتان را بسوزاند و همچنین کثیفی بسیاری به جای می‌گذارد. بهتر است قبل از شروع تخلیه روغن موتور، دستکش دستتان کنید تا احتمال خطر و کثیفی را به حداقل برسانید.
نکته‌ای که باید به آن توجه داشته باشید این است که آیا واشر پیچ تخلیه روغن موتور پوسیدگی دارد؟ اگر پوسیدگی داشته باشد، باید واشر جدید را جایگزین آن کنید؛ زیرا واشر پیچ تخلیه روغن موتور قطعه‌ای بسیار مهم است و در صورت پوسیدگی، امکان نشت روغن موتور وجود دارد. در نهایت پس از اتمام تخلیه روغن موتور، پیچ تخلیه را ببندید.
فیلتر روغن را تعویض کنید.
در تعویض روغن موتور، تعویض فیلتر روغن نیز بسیار ضرور محسوب می‌شود. زیرا فیلتر روغن، روغن موتور را تصفیه می‌کند و نبود آن باعث کاهش عمر مفید روغن موتور به کمتر از یک ماه می‌شود. شما می‌توانید فیلتر روغن خودروی خود را در داخل کاپوت خودرو مشاهده کنید. باز کردن فیلتر روغن تنها با آچار و ابزار مشابه امکان پذیر است. پس از باز کردن، آن را دور بیندازید و فیلتر روغن جدید و نو را جایگزین آن کنید.
روغن موتور نو را داخل موتور بریزید.
آخرین مرحله از تعویض روغن موتور، افزودن روغن موتور نو به موتور است. هر چه قدر روغن موتور با کیفیت‌تری در موتور استفاده کنید، موتور بازده بیشتری پیدا می‌کند و عملکرد بهتری ارائه می‌دهد. پیشنهاد ما به شما روغن موتور پارانوکس است که امروزه به عنوان بهترین روغن موتور خاورمیانه شناخته می‌شود. شما تنها با خرید روغن موتور پارانوکس و استفاده از آن در موتور خودرو، کارکرد و عمر مفید خودروی خود را بهبود می‌بخشید.
در قسمت کاپوت و بخش کناری موتور خودرو، محلی برای ریختن روغن موتور وجود دارد که دارای درپوش است. درپوش را باز کنید و یک قیف نسبتا بزرگ را در دهانه آن بگذارید. سپس روغن موتور را باز کنید و آن را درون قیف بریزید. حالا شما تمام مراحل تعویض روغن موتور را انجام داده‌اید. در آخر بهتر است به خوبی پیچ تخلیه روغن موتور و قسمت فیلتر روغن را چک کنید تا هیچ‌گونه نشتی نداشته باشد. اگر نشتی مشاهده می‌کنید، باید آن را از بین ببرید تا بعدا تبدیل به یک مشکل بزرگ‌تر نشود.
نکات حیاتی در تعویض روغن موتور
روغن موتور سابق خود را که در یک ظرف تخلیه کرده‌اید، به یکی از مغازه‌های تعویض روغنی تحویل دهید. این ماده برای محیط زیست بسیار مضر است و با این کار، آن را مجددا در چرخه بازیافت قرار می‌دهید.
در زمستان بهتر است تعویض روغن موتور را وقتی بیش از ۶ ساعت از روشن بودن خودرو می‌گذرد، انجام ندهید. زیرا گرانروی روغن موتور بالا می‌رود و کاری بسیار سخت خواهید داشت.
اگر می‌خواهید روغن موتور مینرال (Mineral) را با روغن موتور سنتتیک تعویض کنید، بهتر است به خوبی داخل موتور را شستشو دهید. برای انجام این کار پس از تخلیه، فیلتر روغن را در نیاورید و ابتدا روغن فلاشینگ را جایگزین کنید. سپس خودرو را به مدت ۲۰ دقیقه روشن نگه دارید تا به خوبی داخل موتور تمیز شود. حالا می‌توانید مراحل بعدی را ادامه دهید.
بررسی میزان روغن موتور نو
حالا که مراحل تعویض روغن موتور را به صورت کامل انجام داده‌اید، بهتر است عملکرد آن را تست کنید تا از صحیح بودن عملکرد آن مطمئن شوید. ابتدا خودروی خود را روشن کنید و حدود ۳۰ ثانیه آن را بی حرکت نگه دارید. میله‌ای کنار موتور خودرو وجود دارد، آن را بیرون بیاورید و با دستمال تمیز کنید و مجددا سر جایش بگذارید. بار دیگر که آن را در آوردید، یک خط تراز روی آن قابل مشاهده است؛ با آن می‌توانید میزان روغن موتوری که باید به موتور بیفزایید و یا بکاهید را متوجه شوید. به هیچ عنوان این کار را فراموش نکنید که می‌تواند مشکلات زیادی برایتان به بار آورد.
دوره نیاز موتور به تعویض روغن
همان‌طورکه در ابتدای مقاله اشاره کردیم، روغن موتور باید در دوره‌هایی مشخص تعویض شود تا بهترین عملکرد را داشته باشد. به طور کلی میتوان گفت هیچ یک از روغن موتورها دوره تعویض مشابهی ندارند و هر کدام عمر مفید مختلفی دارد. اما میتوان عمر مفید روغن موتورهایی را که به صورت سنتتیک (synthetic) به دست آمده‌اند را طولانی‌تر از باقی محصولات دانست. دوره تعویض روغن موتور می‌تواند از ۵ هزار کیلومتر تا ۲۰ هزار کیلومتر و حتی بالاتر، متغیر باشد. پس بهتر است از روغن موتور مصرفی خود به قدر کافی شناخت داشته باشید تا دوره تعویض آن را نیز بدانید.
بهترین روغن موتور برای خودروی من کدام است؟
هر خودرویی نیازمند روغن موتور خاصی است تا بتواند بهترین عملکرد خود را نشان دهد. پس باید به خوبی از خودروی خود شناخت پیدا کنید تا بتوانید روغن موتور مناسب آن را تشخیص دهید. پیشنهاد ما به شما روغن موتورهای پارانوکس است که توسط شرکت پترونام سهند طراحی و تولید می‌شوند. در حال حاضر روغن موتورهای پارانوکس عنوان بهترین روغن موتور خاورمیانه را از آن خود کرده است و می‌توانید انواع روغن موتور پارانوکس را برای خودروی خود تهیه کنید.
نظرات