کفتارهای خالدار – که به عنوان کفتارهای خندان نیز شناخته می شوند – بهترین شهرت را ندارند. از افسانه های فرهنگی بی شمار گرفته تا شیر شاه، Crocuta crocuta به طور کلی به عنوان موجودی بدخواه در نظر گرفته می شود که اغلب نشان دهنده غم و اندوه و بدبختی است و بسیار خوب، شاید آنها یک غلغله انسانی ترسناک دارند، و بله، هر چند وقت یکبار به مردم حمله می کنند. اما هیچ کس کامل نیست، و هیبت کفتار خالدار باید بیش از چیزی را جبران کند که ممکن است برای برخی ناخوشایند به نظر برسد.
به گزارش اول فارس ، کفتارهای خالدار که نه از خانواده گربه و نه سگ است، یکی از معدود اعضای خانواده کفتارها (Hyaenidae) است. با تنها چهار گونه موجود در این گروه، یکی از کوچکترین خانواده ها در کلاس Mammalia است.
از میان این چهار گونه، معلوم شد که کفتارهای خالدار اجتماعیترین و همچنین دارای مغز جلویی بسیار بزرگتری (جایی که جادوی پیچیده تصمیمگیری اتفاق میافتد) نسبت به نزدیکترین خویشاوندان خود دارند.
کفتارهای خالدار به شکل گروهی زندگی میکنند و در ۹۵ درصد موارد از جانوران شکارشده توسط خودشان تغذیه میکنند. کفتارهای راهراه معمولاً از باقیمانده لاشه جانوران مرده یا جانورانی که توسط جانوران دیگر شکار شدهاند تغذیه میکنند. کفتارها بهطور عادی در طول شب و گاهی ابتدای صبح فعالیت دارند و در طول روز در لانههایشان استراحت میکنند. در بررسیهای دیرینهشناسی و با مشاهده اسکلتها و فسیلها، گونههای زیادی از کفتاران در سراسر دنیا شناسایی شدهاند که اکثر گونهها منقرض شدهاند. بهطور کلی کفتارها به دو گروه بزرگ کفتارهای استخوانشکن و کفتارهای سگمانند، طبقهبندی شدهاند. تنها گونهٔ باقیمانده از کفتارهای سگمانند، گرگ خاکی است که حشرهخوار بوده و کفتار راهراه، کفتار خالدار و کفتار قهوهای از گروه کفتارهای استخوانشکن و همگی گوشتخوار هستند.
به نظر می رسد اندازه بزرگتر مغز آنها با ترتیبات اجتماعی پیچیده آنها مرتبط است. همانطور که مجله چندرسانه ای bioGraphic در مورد جامعه کفتار توضیح می دهد:
کفتارهای خالدار بومی در بیشتر مناطق جنوب صحرای آفریقا، در قبیلههای بزرگ، به هم مرتبط و مادرسالار با حداکثر صد نفر زندگی میکنند. و از این اطلاعات در طول زندگی خود برای ایجاد اتحادهای اجتماعی، حل تعارضات و دستیابی به منابع استفاده کنند.”
در حالی که گونههای دیگر کفتارها ممکن است بیشتر مستعد جمعآوری باشند، کفتارهای خالدار بیشتر طعمههای خود را میگیرند و این کار را با همکاری یکدیگر انجام میدهند و آنها را قادر میسازد حتی با حیوانات بزرگی مانند وحشی و گاومیش کیپ مقابله کنند. شی کفتار حاکم این قبیله اولین انتخاب از کشتار را به دست می آورد و به دنبال آن بقیه.
عکاس محیط زیست خاطرنشان می کند که شاید تعجب کنید که رهبر این قبیله رتبه خود را نه به دلیل جثه یا وحشی بودن، بلکه به دلیل محبوبیتش کسب می کند.
با توجه به این واقعیت که کفتارها مطیع ترین موجودات نیستند، ممکن است تعجب کنید که عکاس ویل بورارد-لوکاس، که عکس فوق را گرفته است، اعصاب فولادی خود را از کجا آورده است.
همانطور که به نظر می رسد، بورارد-لوکاس مدت هاست روی ایجاد فناوری های نوآورانه برای تشویق عکاسی از حیات وحش که حداقل تهاجمی ممکن است، کار کرده است. مخصوصاً برای ثبت تصاویر حیوانات خجالتی، شبگرد و بالقوه خطرناک در نظر گرفته شده است.
BioGraphic توضیح میدهد: «پس از دنبال کردن این قبیله در طول یک شب در پارک ملی دشت لیووا در زامبیا، او ربات کفتارنمای دوربین دار و کنترلشده از راه دور خود را در سپیدهدم مستقر کرد و مستقیماً وارد گروه کرد. “با نزدیک شدن به این تازه وارد عجیب، کفتارها دور هم جمع شدند تا تحقیق کنند و به بورارد-لوکاس اجازه دادند تا پرتره ای صمیمی از این گونه قدرتمند و کنجکاو بگیرد.”
به استثنای گونه کفتار راهراه که زیستگاه آن قارههای آسیا و آفریقا است، سه گونه دیگر یعنی کفتار خالدار، کفتار قهوهای و گرگ خاکی فقط در آفریقای جنوب صحرا زندگی میکنند.
کفتارها معمولاً در مناطق خشک زندگی میکنند. آنها به ندرت به جنگل وارد میشوند و از جنگلهای انبوه دوری میکنند. زیستگاه آنها غالباً دشتها، درختزارهای ساوانا و استپهای آفریقا و جنوب و مرکز و غرب آسیا است.
تغذیه
به استثنای گرگ خاکی، همه گونههای کفتار مردارخوار و شکارگر هستند. این جانوران در مقایسه با جثه کوچکشان از آروارههایی بسیار قوی برخوردار بوده و سیستم گوارش آنها بسیار قوی است. سیستم گوارش این جانوران دارای مایعات اسیدی مختلفی است که به آنها این امکان را میدهد که تمام شکار خود (از جمله پوست، دندان، شاخ، استخوانها و حتی سُمها) را بخورند و گوارش کنند.
کفتار خالدار، (Crocuta crocuta)، در بیشتر نقاط نیمه جنوبی آفریقا وجود دارد.
رفتارشناسی
کفتارها در برخی از رفتارها مشابه گربهسانان و در برخی رفتارها مشابه سگسانان عمل میکنند. همچنین در ساختار بدنی و اسکلت و دندانها، شباهتها و تفاوتهایی با این دو گروه و با یکدیگر دارند. کفتارها جهت تعیین قلمرو از ترشحات غدد مخرجی استفاده میکنند. کفتارهای راهراه و قهوهای هنگامی که توسط دیگر جانوران مانند شیرها یا سگها تهدید شوند، معمولاً خود را به مردن میزنند اما کفتارهای خالدار، با جانور متجاوز مبارزه میکنند. همچنین کفتارهای خالدار بسیار پُر سر و صدا هستند و انواع مختلفی از صداها را تولید میکنند اما کفتارهای راهراه معمولاً ساکت هستند و صداهای محدودی ایجاد میکنند.
خندهٔ کفتار
به سر و صدای کفتارها هنگام کار گروهی خندهٔ کفتار گفته میشود. امروزه بر دانشمندان جانورشناس آشکار شدهاست که خنده کفتارها، گونهای ارتباط صدایی برای دادن پیام میان آنها استو با خنده در انسان فرق دارد.
پیشینهٔ ادبی و باورهای خرافی
خندهٔ کفتار و همچنین شغال برای سالها معمایی رمزآلود بوده و در آثار ادبی سمبل «جادو و شیطان» بودهاند. به ویژه کفتارهای گرسنه با بویایی قوی که دارند مردگان تازه به خاک سپرده شده را از گور درمیآوردند و مردم ناچار چند شب بر گور تازه مردگان از بیم کفتار آتش روشن میکردند.
پژوهشهای نوین
با رفتارشناسی و بررسی فرکانس صداها برای رمزگشایی از خندهٔ کفتارها، آشکار شدهاست که این صداهای خندهمانند، بیانگر سن و سال و مقام کفتارها در گروه است.
کفتارها تا ۱۰ صدای گوناگون که از خود درمیآورند. فریاد ازته دل کفتارها میتواند از جدایی میان دو کفتار حکایت کند. ناله یا غرولند کردن کفتارها بیانگر آن است که یک کفتار هم دسته نزدیک میشود. کفتارها در گروههای هماهنگ، به شکار میروند در این میان، کفتارهای ماده فارغ از سن و سالشان همیشه در جایگاه بالاتری نسبت به نرها قرار دارند. همچنین بیشتر «جیغ و دادها» و خندهها هنگام خوردن غذا شنیده میشود که به یکدیگر یادآوری میکنند که کی هستند و جایگاهشان کجاست. نرهای تازه به گروه پیوسته با این صدا درمی یابند که جایگاهشان در مراتب قدرت پایینتر از دیگران و به ویژه مادهها میباشد. کفتارها هنگام شکار یا درگیری بر سر غذا با سردادن خنده، متحدان جدیدی را به یاری میطلبند و به ویژه هنگامی که با شیرها بر سر شکار یا لاشهای درگیر میشوند، گروههای دیگر را به همکاری فرا میخوانند.
نظرات