همشهری سرنخ سال ۱۳۸۸ در گزارشی جالب سراغ یک باغدار ارومیه رفت کسی که توانسته بود با انجام یک عمل پیوند روی درختش ۳۰ نوع انگور را به بار بنشاند. انگورهای تپل و آبدار. به هوس افتاید؟

این درخت نتیجه علاقه‌اش به باغبانی بود؛ «خیلی به این رشته علاقه داشتم. به همین خاطر لیسانس کشاورزی گرفتم و توانستم برای فوق‌لیسانس اقدام کنم». این را عزیز امانی می‌گوید. کسی که با فوق‌لیسانس باغبانی وارد جهاد کشاورزی شد و حکایت درخت پیوندی را هم از همان زمان کلید زد.

عزیز که عاشق باغبانی‌ بود می‌گفت:«حیاط ما پر بود از درخت‌های شلیل، گلابی، انگورهای دانه درشت، گلابی، سیب و… من عاشق این درخت‌ها بودم و پا به پای پدرم به آنها رسیدگی می‌کردم. به‌شان آب می‌دادم و کود و گاهی هم خاکشان را عوض می‌کردم».

همه چیز خوب پیش می‌رفت. اما همیشه یک سوال بود که ذهن عزیز را مشغول می‌کرد. او هر روز و شب می‌دید پدرش چقدر برای بارور شدن درخت‌ها زحمت می‌کشد و عرق می‌ریزد. با خودش فکر می‌کرد کاش درخت‌ها می‌توانستند چند نوع میوه دهند. آن وقت دیگر خیال پدرش راحت بود که هر فصل می‌تواند میوه برداشت کند و خرج خانواده را دربیاورد. پسر نوجوان خانواده امانی بارها از خودش پرسیده بود: «آیا می‌شود درختی را با چند نوع میوه بارور کرد؟».

شاخه سبز

حالا امروز عزیز امانی توانسته با تلاش‌های شبانه‌روزی‌اش در طول ده سال درخت تاکی را به عمل بیاورد که ۳۰ نوع انگور را می‌شود روی شاخه‌های آن دید. عزیز می‌گوید: «من خیلی مطالعه کردم. هر راهی را که امکان داشت این اتفاق زودتر بیفتد امتحان کردم. تا اینکه بعد از سال‌ها توانستم آرزوی دوران کودکی‌ام را برآورده کنم و شاهد رشد ۳۰‌نوع انگور روی یک درخت باشم». شاید بشود گفت این موفقیت عزیز نتیجه بزرگ شدنش در یک شهر انگورخیز و خانه و باغی پر از درخت انگور است. مرد ارومیه‌ای می‌گوید: «مدت‌ها بود که می‌دیدم بعضی گونه‌های انگور مورد بی‌مهری قرار گرفته‌اند و در حال نابود شدن هستند.

دوست نداشتم چنین اتفاقی در جایی بیفتد که به صادرات انگور معروف است». عزیز دلش می‌خواست هر نوع انگوری در شهرش پرورش پیدا کند و دوست داشت راهی را پیدا کند که باغبان‌ها کمتر به دردسر بیفتند و با آن همه زحمتی که می‌کشند حداقل صاحب چند نوع انگور روی درخت‌هایشان باشند. مرد انگور دوست بالاخره عزمش را جزم کرد و توانست با یک شیوه پیوندی درختش را با انگورهای مختلف بپوشاند؛ پیوندی که در میان باغداران به «شاخه سبز» معروف است.

 از ریش بابا تا لابروسکا

درخت انگور پیوندی گزارش ما در هفت کیلومتری ارومیه و در روستایی به نام «بالو» قرار دارد. این روزها خیلی از اهالی به خصوص باغبان‌ها و باغداران به آنجا می‌روند تا مطمئن شوند آنچه از این درخت شنیده و دیده‌اند، صحت دارد. البته بعضی دیگر از بازدیدکنندگان هم کسانی هستند که دلشان بدجوری برای خوردن انگور مورد علاقه‌شان لک زده و با این بهانه راهی روستای بالو شده‌اند.

اگر شما هم هوس انگور عسگری، فخری، بی‌دانه سفید، سلطانی، قره شیره، دیز ماری، خوش‌ناو و یاقوتی کرده‌اید یا دلتان می‌خواهد در باغ خانه‌تان انگورگندمی، ریش بابا، رازقی، گزن دایی، لابروسکا و لعل‌دانه و هزار یک نوع انگور دیگر بکارید، سری به روستای بالو بزنید. آنجا مرد انگوردوستی هست که برای تعارف هم که شده یک شاخه از این انگورها را دستتان می‌دهد تا با مزمزه کردن آن متوجه شوید طعم این انگورهای پیوندی چیزی از غیرپیوندی آن کم ندارد. فقط پرخوری نکنید که یک وقت از دیدن این همه انگور دانه درشت و آبدار آن‌ هم یک‌جا دلزده شوید.

الان که برای دیدن این درخت به بالو بروید، فقط ۳۰ نوع انگور روی شاخه‌های درخت به شما چشمک می‌زنند. کجای کارید وقتی به شما بگوییم اگر سال آینده بروید علاوه بر این رقم، ۱۵ نوع انگور دیگر هم به انگورهای این درخت اضافه خواهد شد. البته قول این اتفاق را عزیز امانی به‌ ما داده. او از همان اول کار قصد داشت ۴۵ نوع انگور را روی درخت پیوندی‌اش به عمل بیاورد. اما با گذشت این همه سال درخت توانسته ۳۰ نوع بچه انگور را روی شاخه‌هایش جا بدهد.

عزیز می‌گوید: «به احتمال قوی ما می‌توانیم با گذشت یکی دو سال انگورهای روی این درخت را به ۵۰ نوع هم برسانیم». حتما تا به حال نمی دانستید این همه انگور وجود دارد!. اما الان با خواندن این گزارش یا دیدن این درخت از نزدیک متوجه می‌شوید تعداد انگورهایی که در کشور پرورش می‌یابند، از شمارش خارج است.

   درختی شبیه کل‌دوش

حالا این روزها یک پای عزیز در اداره باغبانی آذربایجان غربی است و یک پای دیگرش هم در باغ خانوادگی‌شان در روستای بالو. دیگر باغبان‌های منطقه کسی را پیدا کرده‌اند که می‌توانند از تحقیقاتی که در طول ده سال روی درخت‌های انگور داشته، کلی اطلاعات کسب کنند.

تازه خیلی از باغبانان با یادگیری روش پیوند از عزیز این عمل را روی درخت‌های باغشان انجام داده‌اند و منتظرند که بعد از یکی دوسال درختشان چند نوع انگور بدهد. عزیز برای این کار یک نهال ۲۵ ساله را انتخاب کرد و بعد با انواع انگوری که در دست داشت، شروع کرد به پیوند زدن درخت؛ «توانستم ۴۱ رقم را روی درخت پیوند بزنم و تا این لحظه این درخت با ۳۰رقم انگور به بار نشسته». از آن زمان به بعد مرد انگوردوست به همدان، هشتگرد، قزوین و شهرهای دیگر رفته و مقاله‌های زیادی را درباره پیوند انگور ارائه داده است.

عزیز می‌گوید: «به قول یکی از باغداران درختم شبیه «کل‌دوش» است (آش محلی ارومیه که آشپزها هر چیزی را که دم دستشان می‌آید در آن می‌ریزند). حالا من آرزویم این است که درخت پیوندی یا کل‌دوشم را در خیلی از شهرها ببینم». شاید عزیز روزی بتواند با این روش درخت‌های دیگری را هم به بار بنشاند.

سوراخ سوراخ کردن ۱۲ مرد دوهزارساله در تنگ بتا و دشت شیمبار