وقتی از کلسیم صحبت می کنیم، همه یاد استخوان ها و پوکی آن ها می افتند. اینکه که کلسیم ماده ضروری و لازم برای سلامت استخوان ها می باشد، درست است؛ اما تأثیر آن فقط به همین جا ختم نمی شود و مشکلات دیگری را نیز به همراه دارد.

در این مطلب می خواهیم به جنبه های مختلف اثرات کاهش کلسیم در بدن بپردازیم.اگر نگران مشکلاتی دیگر ناشی از پایین بودن کلسیم خون هستید تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.

کمبود کلسیم چه خطراتی دارد؟

کمبود کلسیم می‌تواند هر یک از کارکرد‌های بدن را تحت تاثیر قرار داده  و به شکل‌های مختلفی در بدن بروز کند. کلسیم فراوان ترین ماده معدنی در بدن انسان می باشد. با این وجود، هیپوکلسمی و به عبارت دیگر، کمبود کلسیم بیشتر از آنچه فکر کنیم، افراد را درگیر می کند. هیپوکلسمی که بیماری کمبود کلسیم شناخته می‌شود بر اثر افت سطح کلسیم در خون بروز می‌کند. پایین آمدن سطح کلسیم خون به دلایل مختلفی از جمله مشکلات غدد پاراتیروئید، کلیه، روده ها و یا عدم دریافت کافی کلسیم از رژیم غذایی می باشد. عوارض ناشی از کمبود کلسیم در مرور زمان به طرز چشمگیری می تواند سبک زندگی شما را تغییر دهد، به همین دلیل پیشگیری و درمان کمبود کلسیم بسیار حایز اهمیت است.

چه کسانی کمبود کلسیم دارند؟

طبق آمار به دست آماده ۳۲% زنان یائسه ی ایرانی دچار پوکی استخوان هستند و بالای نیمی از زنان یائسه در ایران در معرض پوکی استخوان هستند که این زنگ خطری برای آگاهی و جلوگیری از گسترش بیشتر این بیماری است. بطورکلی نوجوان ها، زنان بالای ۵۰ سال و مردان بالای ۷۰ سال در معرض خطر بالاتری از کمبود کلسیم قرار دارند.

نشانه های کمبود کلسیم چیست؟

نشانه‌هایی وجود دارند که به شما هشدار می‌دهد شما دچار سطح کم کلسیم هستید.

کمبود کلسیم در سطح پایین و در مراحل اولیه ممکن است نشانه های بارزی نداشته باشد، اما در افراد مختلف با توجه به سن و شرایط بدنی کمبود آن به شکل های مختلف نشان داده می شود، از نشانه هایی که در اثر کمبود کلسیم بروز می کند:

• مشکلات عضلانی :

گرفتگی عضلات (اسپاسم عضلانی)، سوزن سوزن شدن دست و پا، درد در عضلات ران و بازو ( پرش عضلات)

• خستگی : 

بی خوابی و خستگی مفرط بدن از جمله علایمی است که نشان دهنده ی سطح پایین کلسیم در خون می باشد.( بی حالی)

• علایم پوستی :

کاهش شدید کلسیم منجر به پوسته پوسته شدن و شکننده شدن ناخن ها می شود، خشکی پوست و خارش و در شرایط شدیدتر اگزمای پوستی یا پسوریازیس نیز می تواند اتفاق بیفتد.

• سندرم پیش از قاعدگی (PMS) :

در مطالعات انجام شده، بین مصرف کلسیم و کاهش علایم سندرم پیش از قاعدگی در خانمها ارتباط به دست آمده است، هرچند ممکن است تمامی کسانی که دچار کمبود  کلسیم هستند دارای این علایم نباشند، اما به نظر می‌رسد پایین بودن سطح کلسیم در خون با تشدید علایم پیش از قاعدگی در ارتباط است.

• ریزش مو : 

“کمبود کلسیم چگونه باعث ریزش مو می شود؟”

از ریزش مو به عنوان یکی از علایم کمبود کلسیم نامبرده می‌شود. طبق مطالعات انجام شده، کلسیم و ویتامین د۳ در  کنار یکدیگر بر چرخه ی رشد مو تاثیر میگذارند. بر اساس این مطالعات، فولیکول مو به کلسیم و ویتامین د۳ نیازمند است و عدم دریافت کافی این ماده معدنی و ویتامین در ریزش مو موثر می باشد.

• درد استخوان :

درد زانو یا استخوان (درد های استخوان و مفاصل) نیز از دیگر نشانه هاست.زمانیکه از کمبود کلسیم صحبت می شود، اولین ذهنیت، مشکلی در استخوان هاست. درواقع همانطور که گفته شد کمبود کلسیم منجر به کاهش تراکم استخوانی می شود و ضعف در استخوان ها ممکن است با درد همراه باشد.

• تشنج یا صرع :

باتوجه به اینکه یکی از کارکردهای کلسیم در بدن، تاثیر بر تنظیم سیستم اعصاب می باشد، کمبود آن ممکن است منجر به اخلال در کارکرد سیستم عصبی شود. طبق مطالعات انجام شده، کمبود مواد معدنی از جمله کلسیم، سدیم و منیزیم می تواند فعالیت سلول های مغزی را تحت تاثیر قرار داده و منجر به تشنج شود. همچنین ویتامین د۳ که برای جذب کلسیم ضروریست، در بیماران مبتلا به صرع و کنترل تشنج بیماران بسیار تاثیرگذار بوده است.

• شکننده بودن استخوان دندان

• افسردگی

چه میزان کلسیم نیاز داریم؟

مقدار کلسیم مورد نیاز روزانه، به سن و جنسیت ما بستگی دارد. میانگین مقادیر توصیه شده روزانه در جدول زیر بر حسب میلی‌گرم (mg) آمده است:

کمبود کلسیم را چگونه بفهمیم؟

• کمبود کلسیم چگونه روی افسردگی تاثیر دارد؟

اگر دچار افسردگی مزمن هستید، بیش از یک عامل ممکن است باعث بروز افسردگی شده باشد. یکی از این دلایل بالقوه کمبود یک یا چند ماده مغذی اساسی است.کلسیم یکی از آرامبخش‌های طبیعی با اثرات آرام و ریلکس کنندگی است.  علاوه‌بر اثرات آرامبخشی در تسکین درد نیز موثر است. در افرادی که دچار افسردگی و اضطراب هستند، کمبود کلسیم یافت شده است. در یک مطالعه در زنان میانسال کره‌ای ارتباط منفی بین رژیم غذایی حاوی کلسیم و بروز افسردگی مشاهده شد. یعنی هرچه کلسیم کمتری در رژیم های غذایی مصرف شود، افسرده‌تر می‌شود.

کاهش طولانی مدت کلسیم در خون میتواند در ایجاد شرایط جدی مانند تغییر در خلق و خو یا رفتار از جمله تحریک پذیری ، اضطراب ، افسردگی و بی خوابی شود.

• آیا کمبود کلسیم باعث پا درد می شود؟​

افرادی که کلسیم کافی در بدن ندارند ، ممکن است دچار پوکی استخوان شوند و این میتواند باعث درد استخوان یا پا درد شود. درد پا در ارتباط با دریافت کلسیم پایین می تواند نشانه پوکی استخوان باشد. پوکی استخوان شرایطی است که در اثر نازک شدن استخوان ایجاد می شود. این وضعیت توسط عوامل مختلفی مانند کمبود کلسیم ایجاد می شود. علائم پوکی استخوان شامل درد استخوان یا حساسیت به استخوان، شکستگی، کاهش قد، درد گردن، شکستگی های ناشی از ضربه خفیف و حالت ایستاده است.

• ارتباطی بین کمبود کلسیم و حالت تهوع وجود دارد؟

​دریافت کلسیم زیاد منجر به هایپرکلسمی می شود. مصرف اضافی کلسیم میتواند بدنبال مصرف مکمل های غذایی رخ دهد اما گاهی مشکلات سلامتی که در بدن وجود دارند باعث تجمه بیش از حد کلسیم در بدن می‌شوند. مشکلاتی نظیر؛ فعالیت زیاد غدد پاراتیروئید، عدم تحرک، داروها و فاکتورهای ارثی.علائم مصرف بیش از حد کلسیم: حالت تهوع، استفراغ، گیجی، بی حالی و خستگی. ​

• امکان دارد کمبود کلسیم باعث یبوست شود؟

احتمال خیلی پایین وجود دارد که از طریق مواد غذایی بتوان میزان زیادی کلسیم دریافت کرد. اما مصرف بیش از حد کلسیم می‌تواند باعث یبوست شود. با این حال برخی افراد نیاز به ادامه مصرف کلسیم چه از طریق مواد غذایی چه مکمل دارند برای کاهش خطر ایجاد یبوست توصیه می‌شود کلسیم را در طول روز مصرف کنیدو همینطور می توانند از قرص کلسیم سیترات استفاده کنند. مصرف کلسیم به همراه وعده‌های غذایی نیز می‌تواند کمک کننده باشد.

• کمبود کلسیم یا افزایش سطح کلسیم در بدن با جوش (آکنه) صورت چه ارتباطی دارد؟

هنگامی که از آکنه یا جوش صورت رنج می‌برید، مصرف کلسیم مهم است زیرا به تجدید سلول کمک می‌کند و در تولید آنتی اکسیدان ها که در مبارزه با التهاب نقش دارند کمک می‌کند، بطور کلی کلسیم در کاهش آکنه مهم است.

با این حال، شما باید مراقب باشید که کلسیم خود را از چه منبعی دریافت کنید. فرآورده های لبنی پاستوریزه مانند شیر، پنیر و ماست به طور معمول چیزی هستند که مردم برای دریافت کلسیم مصرف می‌کنند.
با این وجود، ترکیبات موجود در این منابع ممکن است جوش های صورت شما را بدتر کند. دلیل این امر آن است که آنها می‌توانند در تعادل هورمونی شما اختلال ایجاد کنند. بیشتر لبنیات دارای منبع تجاری حاوی منبع هورمونهای خاص خود هستند که با جذب شدن به جریان خون میتوانند آکنه ایجاد کنند. بنابراین، شما باید غذاهای کامل دیگری که سرشار از کلسیم هستند مانند سبزیجات تیره ، ماهی قزل آلا و ساردین را نیز در رژیم غذایی خود بگنجانید.

• کمبود کلسیم چه تاثیری روی لاغری یا چاقی دارد؟

“یا به عبارتی کمبود کلسیم باعث لاغری/چاقی می شود؟” در پاسخ به این سوال باید گفت؛ مصرف کلسیم باعث شروع کاهش وزن می‌شود! اما چگونه یک ماده معدنی که برای ساخت و تقویت استخوان شناخته شده است، در کاهش وزن کمک می‌کند؟ 

سه یافته علمی مورد تأیید در مورد نقش کلسیم در کاهش وزن وجود دارد:

• کلسیم به شما کمک می‌کند چربی بیشتری بسوزانید!
• کلسیم کمک می‌کند بدن شما از شر چربی خلاص شود! (از طریق مدفوع)
• کلسیم باعث می‌شود احساس سیری طولانی تری داشته باشید!

براساس مطالعات صورت گرفته؛ ترکیبی از دریافت کلسیم، کالری کمتر و ورزش باعث افزایش چربی سوزی ۲۴ ساعته بیش از ۳۰٪ می‌شود.تحقیقات دیگری که در ژورنال بین المللی چاقی منتشر شده است ، نشان داد که مصرف ۱۲۰۰ میلی گرم مکمل کلسیم در روز باعث کاهش تولید آنزیم اسید چرب سنتاز می‌شود. (آنزیمی است که باعث افزایش سرعت ایجاد اسیدهای چرب می‌شود). و باعث افت تولید چربی‌های جدید نیز شد.علاوه بر این، مکمل کلسیم با رژیم کم کالری باعث افزایش قابل توجهی اکسیداسیون لیپیدها (چربی سوزی) می‌شود.

• آیا کمبود کلسیم باعث بی خوابی می شود؟

ارتباط کلسیم با خواب در ترشخ هورمون ملاتونین در مغز است به این صورت که یکی از نقش های اصلی کلسیم در بدن انسان تولید انتقال دهنده های عصبی به ویژه دوپامین و نمونه دیگر آن ملاتونین است. ملاتونین هورمون خواب است که توسط غده پینه‌آل به اندازه نخود در مغز ترشح می‌شود. سطح ملاتونین به عنوان یک واکنش طبیعی در تاریکی بالا می‌رود و باعث خواب آلودگی می شود. به عبارت دیگر، کمبود کلسیم می‌تواند توانایی مغز برای تولید هورمونی که مسئول خواب سریع و آسان و آرامش بخش در شب است را مهار کند.یک مطالعه منتشر شده در مجله عصب شناسی اروپا اثر کلسیم بر خواب را مستقیماً مورد تجزیه و تحلیل قرار داد. آنها دریافتند که سطح کلسیم در بدن در عمیق ترین مرحله خواب مانند مرحله سریع حرکت چشم (REM) در بالاترین سطح است. این مطالعه نتیجه گرفت که اختلال در خواب بویژه در مراحل REM عمیق به شدت با کمبود کلسیم ارتباط دارد.

آیا کلسیم با داروها یا سایر مکمل‌ها تداخل دارد؟

مکمل‌های خوراکی کلسیم می‌توانند با برخی داروها تداخل داشته باشند و برخی داروها نیز می‌توانند سطح کلسیم را در بدن کاهش دهند. در اینجا چند نمونه آورده شده است:

• دلوتگراویر (دارویی که برای درمان عفونت ویروسی نقص سیستم ایمنی انسان (HIV) کاربرد دارد): مصرف مکمل‌های کلسیم همزمان با دلوتگراویر می‌تواند سطح خونی دارو را کاهش دهد. برای جلوگیری از این تداخل، باید دلوتگراویر را ۲ ساعت قبل یا ۶ ساعت پس از مصرف مکمل‌های کلسیمی مصرف کنیم.
• لووتیروکسین (دارویی که برای درمان کم‌کاری تیروئید و سرطان تیروئید استفاده می‌شود): لووتیروکسین زمانی که ظرف ۴ ساعت پس از مصرف مکمل کربنات کلسیم مصرف شود، به خوبی جذب نمی‌شود.
• لیتیوم (دارویی که برای درمان اختلال دوقطبی استفاده می شود): استفاده طولانی مدت از لیتیوم، یا مصرف لیتیوم همراه با مکمل‌های کلسیم، می‌تواند منجر به افزایش غیرطبیعی کلسیم خون شود.
• آنتی بیوتیک‌های کینولونی (مثلاً سیپروفلوکساسین): این داروها زمانی که ظرف ۲ ساعت پس از مصرف مکمل کلسیم مصرف شوند، به خوبی جذب نمی‌شوند.
  باید پزشک و داروساز را از کلیه داروها و مکمل‌های مصرفی خود آگاه کنیم. آنها می‌توانند اطلاعات دقیق و کاملی در ارتباط با تداخلات دارویی در اختیار ما قرار دهند.

دستور پخت یک حلیم خوشمزه برای نذری