شفلرا گیاه آپارتمانی زیبا و مقاوم که یکی از دلایل محبوبیت پنجه کلاغی مراقبت بسیار راحت آن است، اما در حالی که مراقبت از شفلرا آسان است، این گیاه نیاز به مراقبت‌های خاصی دارد.
شفلرا با نام علمی “Schefflera actinophylla” گیاهی زیبا و بومی استرالیا است که در موطن خود به شکل درختچه‌ای همیشه سبز می باشد که به ارتفاع ۶-۳ متر می‌رسد. این گیاه به خاطر تحمل شرایط بد نگهداری از جمله گیاهان محبوب گلدانی و آپارتمانی محسوب می‌شود. برخی از انواع آن برگهای ابلق دارند و برخی از انواع کوتاه قامتند همچنین از این گیاه در هنر “بونسای” می‌توان استفاده و آنرا به صورت گیاهی مینیاتوری پرورش داد. بر عکس اکثر گیاهان خانگی که با حذف جوانه‌های انتهایی شاخه‌های جانبی شروع به ظهور می‌نمایند در این گیاه فقط یک شاخه اصلی موجود است.
شکل ظاهری برگ: همیشه سبز، رشد آهسته ،تک ساقه ای و برگهای مرکب، پنجه ای که از پنج برگچه مستطیلی تا تخم مرغی به رنگ سبز براق تشکیل شده که از که از یک نقطه خارج می شوند و گاهی به صورت چماقی تولید می‌شود ولی در برگچه‌های جوان تعداد برگچه‌ها ۳ تا ۷عدد می‌باشد .
گل شفلرا : این گیاه به ندرت در محیط گلخانه ای و خانه به گل می‌نشیند.
نحوه نگهداری شفلرا و نیازها:
نور مناسب شفلرا : نور مورد نیاز شفلرا نور غیرمستقیم خورشید می‌باشد و درجات متفاوتی از نور را تحمل می‌کند و به سایه نسبتا مقاوم است. در نمونه‌هایی از این گیاه که برگها ابلق هستند، در صورت کمبود نور برگها رنگ خود را از دست می‌دهند که در چنین شرایطی می‌بایست گیاه را به مکان‌های پر نورتر منتقل نمود. همچنین اگر نور شفلرا کم باشد موجب زرد شدن برگها بخصوص برگهای موجود در قسمت پایین گیاه می‌شود. پنجره جنوبی یا پنجره شرقی روشن برای این گیاه مناسب است.نور بیش از حد سبب سوختگی برگها می شود. هر هفته یکبار گلدان را بچرخانید تا تمام قسمت‌های گیاه نور دریافت کنند.
نحوه آبیاری شفلرا :
گرچه شفلرا خشکی را تحمل می‌کند اما بهتر است خاک مرطوب (اما نه خیس و غرقابی) نگه داشته شود بنابراین میزان آبیاری شفلرا در تابستان هفته‌ای ۳-۲ بار و در زمستان هفته‌ای یک بار است. در صورت کمبود آب و تشنگی شدید گیاه برگهای آن حالتی آویخته به خود می‌گیرد که در چنین شرایطی بهتر است گیاه را به مدت ۱۵ دقیقه در تشت پر از آب قرار دهید . همچنین در صورت آبیاری بیش از اندازه گیاه، برگهای آن زرد می‌شوند می‌ریزند. بنابراین بهتر است تا بین هر دو آبیاری سطح خاک تا حدودی خشک شود و سپس به گیاه آب داد.
غبار پاشی شفلرا :
در فصول گرم سال، برای عملکرد بهتر گیاه هفته‌ای یک مرتبه گیاه را غبارپاشی کنید.
رطوبت شفلرا :
برای تامین رطوبت برگ های این گیاه بهتر است که یک بار در هفته، با اسپری برگها را مرطوب کنید. این کار به براق شدن برگ ها هم کمک می کند؛ اما استفاده از مواد براق کننده شیمیایی به هیچ وجه توصیه نمی شود.
دمای نگهداری شفلرا :
دمای مناسب شفلرا حداقل ۱۸ درجه و حداکثر ۲۷ درجه سانتی گراد است. اگر فضای محیط گرم تر از ۲۷ درجه باشد، ساقه های آن زیادی بلند شده و در نتیجه کج می شوند. در زمستان نیز بهتر است دمای محیط نگهداری گلدان به زیر ۱۸ درجه سانتیگراد نزول نکند. برگها را به طور مرتب غبارپاشی کنید و در صورت گردآلود بودن برگها با یک دست برگ را نگه داشته و با دست دیگر با اسفنج یا پارچه مرطوب آنها را تمیز کنید. در صورت نیاز از مواد براق کننده حداکثر هر ماه یکبار استفاده کنید.
خاک مناسب شفلرا :
خاک مخصوص شفلرا باید با بافتی متوسط به همراه پیت ماس باشد. خاک شفلرا می‌تواند مخلوطی از خاک معمولی + خاک برگ + پیت ماس باشد.
نحوه تعویض گلدان شفلرا :
گیاه جوان در حال رشد هر سال دوبار احتیاج به تعویض گلان دارد، با افزایش سن گیاه هر سال و یا هر دو سال یکبار، در صورت عدم امکان تعویض گلدان خاک‌های سطحی را با خاک نو و کمپوست تازه عوض کنید. در صورتی که ارتفاع گیاه بیش از حد معمول است احتیاج به قیم دارد.
زمان تعویض گلدان شفلرا :
تا زمانی که گیاه جوان است یعنی ۵ سال اول باید هر سال دو بار گلدان گیاه را عوض کنید. بعد از ۵ سال هر سال یک بار به تعویض گلدان با یک سایز بزرگ تر نیاز دارید.
کود مناسب شفلرا :
در صورت کمبود مواد غذایی برگها زرد و رنگ پریده می‌شوند که برای جلوگیری از این مسئله می‌توان از کودهای محلول مخصوص گیاهان زینتی استفاده کرد البته در خصوص کود شفلرا بهتر است نصف میزان توصیه شده آن را بکار برد.
تمیز نمودن برگها:
غبارپاشی جهت تامین رطوبت برای تمیز نگه داشتن برگها کافی است، از مواد براق کننده شیمیایی استفاده نکنید.ولی در صورت تمایل حداکثر هر ماه یکبار توصیه می‌شود. در صورت کمبود مواد غذایی برگها زرد و رنگ پریده می‌شوند که برای جلوگیری از این مسئله می‌توان از کودهای محلول مخصوص گیاهان زینتی استفاده کرد البته بهتر است که نصف میزان توصیه شده کود را بکار برد.
روش هرس شفلرا :
برای کنترل ارتفاع گیاه شفلرا و مرتب کردن ظاهر آن می‌توان عملیات هرس را انجام داد. اگر می‌خواهید گیاهی با یک تنه اصلی داشته باشید ابتدا از ساقه اصلی گیاه شروع کنید و تمامی ساقه‌هایی کوچکی که از آن بیرون آمده‌اند را تا قبل از اینکه طول آنان بیش از ۵ سانتیمتر شود، از ساقه اصلی جدا کنید و این کار را با دست خود انجام دهید و نیاز به استفاده از چاقو نیست. البته به یاد داشته باشید که ساقه‌های ضخیم تر باید با کمک چاقو و یا قیچی‌های تیز باغبانی از گیاه جدا شوند.
حال تاج گیاه را بررسی باید کرد و ارتفاع ساقه‌هایی که به شکل افقی رشد می‌کنند را در نظر بگیرید تا همگی تقریبا مانند یکدیگر باشند. اگر ساقه‌ای بیش از اندازه رشد کرده است می‌توان آن را تا اندازه‌ای که مناسب است قطع کرد تا کل تاج گیاه به شکل کروی یا بیضوی باشد. عمل قطع را نیز از قسمت بالای محل اتصال ساقه فرعی به ساقه اصلی انجام دهید.
اگر می‌خواهید گیاهی با چند ساقه داشته باشید زمانی که گیاه جوان است ساقه گیاه را از ارتفاع ۱۵ سانتیمتری سطح خاک قطع کنید تا رشد جوانه‌های جانبی تحریک شود. در طی عمل هرس کردن شفلرا شاخه‌های آسیب دیده را نیز حذف کنید. در مورد زمان هرس شفلرا باید گفت که اگر گیاه در محیط داخل خانه نگهداری می‌شود در هر زمانی می‌توان آن را هرس کرد، اما هرس گیاه شفلرا در فصل پاییز و البته قبل از آمدن فصل سرما به آن اجازه می‌دهد که ریشه‌های جدید و در نتیجه رشدی جدید بعد از هرس داشته باشد.
روش‌های تکثیر شفلرا:
این گیاه به سه روش تکثیر می‌شود که در ذیل توضیح خواهیم داد:
۱- تکثیر شفلرا از طریق بذر:
در تکثیر گل شفلرا با بذر در دمای ۲۰ درجه سانتیگراد، بذرها را در سینی بذر حاوی کمپوست، به صورت پراکنده بکارید. وقتی که نهال‌های بذری به طول ۲٫۵-۴ سانتیمتر رسیدند، آنها را بیرون آوردید. حال هر یک از نهال‌ها را در گلدانی با قطر دهانه ۶ سانتیمتر و حاوی کمپوست بکارید. در نهایت گلدان را در نور مناسب و کافی قرار دهید.
۲- تکثیر شفلرا با قلمه زدن:
• در روش تکثیر گل شفلرا با قلمه زدن، قلمه‌هایی به طول ۸-۱۰ سانتیمتر، با قیچی باغبانی جدا کنید.
• همچنین برگهای اضافی و زائد قسمت پایین قلمه‌ها را جدا کنید.
• انتهای آنها را در پودر هورمون ریشه زایی فرو برده و هر کدام را در گلدانی با قطر دهانه ۶-۹ سانتیمتر، حاوی کمپوست بذر و قلمه بکارید.
• روی گلدان‌ها را جهت حفظ رطوبت و ایجاد شرایط گلخانه‌ای با کیسه پلاستیکی شفاف بپوشانید.
• دما را روی ۲۱ تا ۲۴ درجه سانتیگراد تنظیم کرده و قلمه‌ها را دور از تابش مستقیم خورشید بگذارید.
• خاک باید مرطوب باشد، اما خیس بودن زیاد از حد خاک هم باعث فساد ریشه می‌شود.
• تا زمانی‌که در بالای قلمه انتهایی ساقه یا زاویه بین برگ و ساقه در قلمه ساقه ای رویش جدید ظاهر شود، شرایط محیطی ذکر شده در بالا را حفظ کنید.
• پس از یک ماه که ریشه دهی انجام شد، کیسه پلاستیکی را از روی قلمه بردارید.
• سپس گیاه را به گلدانی با قطر دهانه ۱۳ سانتیمتر حاوی کمپوست گلدانی منتقل کنید.
• زمان مناسب قلمه زدن شفلرا اواسط بهار تا اوایل فصل تابستان است و بهترین فصول برای تکثیر است.
نکته: ریشه دار کردن شفلرا در آب و همچنین قلمه زدن شفلرا در آب مرسوم نیست و بهتر است آن را داخل کوکوپیت بکارید و در جای نیمه سایه و خنک قرار دهید.
۳- تکثیر شفلرا از طریق خوابانیدن ساقه‌ها :
این گیاه از طریق خوابانیدن ساقه‌ها نیز تکثیر می‌شود.
مزیت این روش این است که کلیه مواد غذایی و آب توسط گیاه مادر به شاخه خوابیده شده ارسال شده تا شاخه مورد نظر ریشه دار شود و بعد از ریشه دار شدن آن را از گیاه مادر جدا کرده و در گلدان جداگانه ای کشت می کنیم.
شاخه‌ها را می‌توان خم کرد و قسمتی از آنان را در خاک کاشت به نحوی که خاک به ارتفاع ۸-۶ سانتیمتر بر روی آنان قرار گیرد. برای جلوگیری از جابجایی ساقه‌ها می‌توان قطعه‌ای سنگ بر روی منطقه‌ای که ساقه‌ها به زیر خاک رفته‌اند گذاشت.
همواره خاک را باید مرطوب نگهداشت. در ناحیه تماس شاخه با بستر خاک ریشه حدود ۸-۶ هفته بعد از عمل خوابانیدن ریشه‌ها شکل می‌گیرند که در این زمان می‌توان گیاه جدید را از گیاه مادری جدا کرد و به طور مستقل آن را در گلدانی جداگانه کاشت.
۴- تکثیر گیاه شفلرا از طریق ریشه هوایی :
در این روش یک ساقه بلند از گیاه شفلرا را انتخاب می‌کنیم، در صورت داشتن برگ در نزدیکی محل برش ساقه، برگ را حذف کنید تا فضا برای کار کردن فراهم باشد. به وسیله کاتر یا چاقو مناسب که تیز، تمیز و استریل باشد، پوست ساقه گیاه را جدا کنید.
مراقب باشید تا به آوندهای آبکش و آوندهای چوبی گیاه آسیبی وارد نشود. سپس قسمتی از ساقه که خراشیده شده را به وسیله خزه اسفاگنوم بپوشانید، نکته مهم اینکه خزه اسفاگنوم را از قبل درون ظرف آب گذاشته تا خوب مرطوب شده باشد و قبل از گذاشتن روی ساقه گیاه کمی خزه اسفاگنوم را فشار داده تا آب اضافی تجمع شده در خزه خارج شود.
خزه را به دور ساقه گیاه گذاشته و روی آن را به وسیله کیسه پلاستیک محکم بپیچید، به گونه‌ای که هوا داخل کیسه نباشد و جوری با چسب بالا و پایین کیسه را محکم ببندید که تبادل هوایی صورت نگیرد. بعد از گذشت زمان حدود ۲۰ الی ۳۰ روز محل خراشیده شده روی ساقه گیاه ریشه خواهد داد.
بعد از گذشت مدت زمانی که ریشه قشنگ شکل گرفت، کمی پایین‌تر از محل ریشه داده شده را به وسیله قیچی جدا کرده و با انتخاب خاک خوب و مرغوب، گلدان مناسب، گیاه را به گلدان جدید منتقل نمایید.
آفات و علت ریزش برگ شفلرا
علت ریزش برگهای شفلرا ابلق : آبیاری بیش از اندازه باعث ریختن برگ گیاه شفلرا می شود. اجازه دهید سطح خاک گلدان در فاصله بین دو آبیاری خشک و سپس آبیاری نمایید، زهکش را بازدید فرمایید، آب زیر گلدانی را خارج نمایید.
علت زرد شدن برگ شفلرا : مهمترین عامل زرد شدن برگهای شفلرا آبیاری بیش از حد است. البته عوامل باکتریایی و قارچی نیز وجود دارد که ذکر شده است.
علت پژمرده شدن گل شفلرا : نور و گرمای زیاد باعث پژمرده شدن برگهای شفلرا می‌شود.
علت ریزش برگهای سالم شفلرا : به طور طبیعی در گیاه شفلرا، برگهای پایینی برای تحریک رشد جدید، می‌ریزند. ولیکن اگر برگ های بالایی دچار ریزش شوند می تواند ناشی از آبیاری بیش از حد باشد.
علت ریزش برگهای سبز شفلرا : باید زهکشی خاک را بررسی کنید تا منافذ آن گرفته نباشد.
علت جمع شدن برگ شفلرا : در بعضی مواقع سرمای شدید هم باعث قهوه ای شدن برگها و چروکیدگی آنها می‌شود عینا همین حالت ممکن است در گرمای بیش از حد اتفاق بیافتد.
سیاه شدن برگ شفلرا : گاهی لکه‌های خاکستری مایل به قهوه ای به دلیل حمله قارچ‌هاست که درمان آن با قارچ کش میسر می‌شود.
علت قهوه ای شدن برگهای شفلرا : گاهی آفتاب شدید باعث ایجاد لکه‌های قهوه ای روی برگها می‌شود. این لکه‌ها حالت سوختگی دارند و علت آن خیس بودن برگها و یا غبار پاشی برگها می باشد. باید دقت کنید این عمل را زمانی انجام دهید که آفتاب شدید نباشد. بهتر است آب پاشی گلدان‌ها را صبح زود یا عصر انجام دهید. زیرا قطرات آب روی برگها مثل عدسی عمل می‌کنند.
بیماری‌های گل شفلرا :
از جمله آفات این گیاه می‌توان به کنه تار عنکبوتی ، شپشک آرد آلود، شته و انواع شپشک‌های سپردار نام برد. در صورت کم بودن تعداد آفات می‌توان با کمک غبار پاشی و یا تکه‌ای پنبه که آغشته با صابون است، آفات را از روی گیاه برداشت، اما اگر تعداد آنان زیاد است می‌توان از سموم سیستمیک استفاده کرد.
قارچ پیتیوم :
از بیماری‌های این گیاه می‌توان به خشکیدگی قلمه‌ها و گیاهچه‌های جوان آن اشاره کرد که نتیجه وجود قارچ پیتیوم در بستر ریشه زایی است. در مورد این بیماری، پیشگیری نقش اصلی را ایفا می‌کند. بنابراین باید از اولاً از گیاهان مادری قلمه تهیه کرد، که سالم و عاری از هرگونه بیماری هستند و دوماً از بستر کاشت ضدعفونی شده استفاده کرد.
سوختگی برگ با عامل باکتریایی :
بیماری دیگر گیاه شفلرا است که ابتدا بر روی برگها لکه‌های سیاه رنگی شکل می‌گیرد و در نتیجه آن تعداد زیادی از برگهای گیاه می‌ریزند و گیاه به شدت ضعیف می‌شود. در این بیماری نیز پیشگیری بهتر از درمان است.
شرایط مرطوب برگسار به شیوع این بیماری کمک می‌کند بنابراین سعی کنید خاک زهکش خوبی داشته باشد و برگسار نیز در زمان آبیاری مرطوب نشوند. برگهای آلوده را به محض مشاهده جدا کرده و حتما آنان را از بین ببرید.اصولا وجود برگهای آلوده به بیماری در روی خاک و باقی گذاشتن آنان برای مدتی می‌تواند یکی از عوامل شیوع عامل بیماری‌زا باشد.
بیماری لکه برگی قارچی :
موجب ظهور لکه‌های قهوه ای روی برگ گیاه و ساقه می‌شود. لکه برگی فیتوفترا بیشتر بر روی برگهایی که در قسمت پایین گیاه و در نزدیکی سطح خاک هستند لکه ایجاد می‌کند و لکه برگی سرکوسپورا در سطح زیرین برگ لکه‌هایی آبدار بوجود می‌آورد که در اثر آن برگ زرد و پژمرده می‌شوند.
زخم‌ها بعدا قرمز – قهوه‌ای می‌شوند و حاشیه آنها زرد رنگ است. مرطوب شدن برگها در طی آبیاری و تراکم بیش از اندازه برگسار و جلوگیری از تهویه مناسب هوا از جمله شرایط مناسب برای شیوع بیماری‌های قارچی است. اگر آلودگی به چند برگ محدود شده است آن برگها را از گیاه جدا کنید اما در صورتی که بیماری در حال گسترش و شیوع است می‌توانید از سموم قارچکش برای از بین بردن این بیماری‌ها استفاده کنید.
بیماری ادم(oedema) :
زمانی ایجاد می‌شود که گیاه شفلرا بیشتر از آنچه که از طریق برگ‌هایش آب از دست بدهد آب جذب می‌کند بنابراین زخم‌های آبکی بر روی برگسار شکل می‌گیرد و برگها زرد می‌شوند و می‌ریزند. زمانی که هوا سرد است اما آبیاری را ادامه می دهید این مشکل ممکن پیش آید. بنابراین آبیاری را با توجه به شرایط دمای محیط انجام دهید.
سفیدک پودری : بیماری قارچی است که این گیاه را گرفتار می کند که پودری سفید رنگ بر روی برگسار ایجاد می‌شود. این بیماری به خصوص در هوای مرطوب ایجاد می‌شود و نتیجه آن ضعیف شدن گیاه است. برای مبارزه با این بیماری باید از قارچکش استفاده کرد.
این هم از حُکم مکانیک حُقه بازی که به خودرو شیرازی ها خسارت هم می زد !
نظرات