ممکن است تاکنون چندین بار اصلاح کم بودن اکسیژن خون به گوشتان رسیده باشد و شما اطلاعات کافی در این مورد نداشته باشید. آیا زمانی که نفس شما تنگ می‌شود یعنی اکسیژن خون شما پایین آمده است؟ آیا می‌دانید علت پیدایش این مشکل چیست و چگونه باید به درمان آن بپردازید؟
کاهش ناگهانی سطح اکسیژن بدن می تواند در نتیجه حمله آسمی یا مصرف برخی داروها به وجود آید ، یا به مرور زمان توسط مشکلات قلبی یا بیماری های ریوی، مانند بیماری انسداد مزمن ریوی (COPD) و آمفیزم ایجاد شود. اگرچه علائم هیپوکسی در افراد مختلف ، متفاوت است.
پایین بودن اکسیژن خون به چه معناست؟
این مشکل که با نام علمی هیپوکسمی شناخته می‌شود، گاهی دارای هیچ علامتی نیست و به عنوان یک مشکل خاموش در فرد پیشرفت می‌کند. گاهی برخی افراد دچار تنگی نفس می‌شوند و یا این احساس را دارند که سطح اکسیژن در خون آنها پایین آمده است اما در نهایت پس از بررسی‌ها متوجه می‌شوند که مشکلی در این رابطه ندارند و حتی میزان اکسیژن خون آنها خوب است. حال در مقابل برخی افراد بعد از مراجعه برای یک بیماری و یا چکاپ، متوجه می‌شوند که دارای سطح پایین هیپوکسمی جدی هستند. در هر صورت هر فرد با احساس اینکه اکسیژن خون از حالت اشباع خارج شده است، باید به بهترین متخصص قلب مراجعه نمایید. سطح اکسیژن خون با دستگاه پالس اکسیمتر و آزمایش ABG قابل اندازهگیری است.
سطح اکسیژن خون چگونه اندازه گیری می شود؟
موثرترین راه برای اندازه گیری سطح اکسیژن خون ، تست ABG یا گاز خون شریانی می باشد. برای این تست نمونه خون را از رگ که معمولا از کمر است ، خواهند گرفت . این پروسه بسیار دقیق است و گاهی اوقات با کمی درد همراه می باشد.انجام این تست در منزل سخت است و بنابراین از تست های جایگزی نیز می توان استفاده کرد که یکی از آن ها اوکسی متر پالس است . در این آزمایش یک گیره کوچک را روی انگشت می زنند که برای گوش و انگشت پا نیز استفاده می شود.
این گیره اکسیژن خون را به صورت غیر مستقیم از طریق جذب نور اندازه گیری می کند. این روش آسان تر، سریع تر و بدون درد است اما به اندازه تست قبلی دقیق نیست زیرا عوامل زیادی مانند کثیفی انگشتان ، نور زیاد ، پولیش ناخن و جریان ضعیف خون در آن دخیل هستند.
چه چیزی باعث کاهش اکسیژن خون می‌شود؟
خیلی چیزها می‌توانند باعث کاهش اکسیژن خون شوند. هنگامی‌که بدن شما در رساندن اکسیژن کافی به خون مشکل دارد، هر یک از این شرایط ممکن است نقش داشته باشند:
- بیماری‌‌های قلبی و نقایص قلبی
- آسم، آمفیزم، بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) و سایر بیماری‌‌های ریوی
- ارتفاعات بالا
- داروهای ضد درد قوی که می‌توانند تنفس شما را کند کنند
- آپنه‌ی خواب
سطح اکسیژن خون معمولی یا پایین
سطح اکسیژن نرمال خون بین ۷۵ تا ۱۰۰ میلی لیتر جیوه است.
سطح اکسیژن خون زیر ۶۰ میلی لیتر جیوه ، سطح خون پایین می باشد و به مکمل خون نیاز دارد که بستگی به تصمیم و تجویز پزشک دارد.
سطح پایین اکسیژن خون با سطح معمولی خون سنجیده می شود و می تواند نشان از هایپوکسمیا یا کاهش اکسیژن در بافت باشد . این وضعیت زمانی اتفاق می افتد که بدن نمی تواند اکسیژن کافی را به سلول ها ، بافت و سایر اعضای بدن برساند.
علائم کمبود اکسیژن چیست؟
کمبود اکسیژن می‌تواند علائم مختلفی را در بدن ایجاد کند. علائمی که رخ می‌دهد بسته به شدت هیپوکسمی یا علت اصلی متفاوت است. شایع‌ترین علائم کمبود اکسیژن عبارت‌اند از:
- سردرد
- مشکل در تنفس یا تنگی نفس
- ضربان قلب سریع (تاکی کاردی)
- سرفه
- خس خس سینه
- گیجی
- تغییر رنگ کبودی پوست، ناخن یا لب (سیانوز)
اگر علائمی مانند گیجی، تنگی نفس یا ضربان قلب سریع مشاهده شد، توصیه می‌شود افراد با یک متخصص مشورت کنند. افراد مشکوک به هیپوکسمی می‌توانند سطح اکسیژن خود را در خانه با یک پالس اکسیمتر بررسی کنند. اگر هیپوکسمی شدید باشد، باید در اسرع وقت درمان و کنترل شود تا از آسیب اندام جلوگیری شود. بنابراین هیپوکسمی را باید به عنوان یک مشکل مهم سلامتی در نظر گرفت که نباید نادیده گرفته شود و باید در اسرع وقت درمان شود.
سطح اکسیژن کم تر از حد طبیعی علت های زیر را دارا می باشد :
- نبود اکسیژن کافی در هوا
- ناتوانی ریه ها در دم و ارسال اکسیژن به همه بافت ها و سلول ها
- ناتوانی گردش اکسیژن در خون ، جمع آوری اکسیژن و انتقال آن به بدن
عوامل زیر تشدید کننده سطح پایین اکسیژن خون می باشند :
- آسم
- بیماری های قلبی
- کم خونی
- بیماری های ریوی
- بالاتر بودن از سطح دریا
- سندروم زجر تنفسی حاد
- بیماری مزمن انسداد ریه
- گرفتگی رگ های ریه
- وجود گاز در قفسه سینه
- آب آوردن ریه
- تنگی نفس در خواب
- مصرف داروهای خاص و مسکن ها
درمان کمبود اکسیژن خون
مکمل های اکسیژن می توانند در این درمان موثر باشند که به آن اکسیژن درمانی در منزل می گویند . طیف وسیعی از دستگاه ها و داروهای زیادی نیز برای این درمان موجود است.
موارد زیر می تواند در درمان کمبود اکسیژن موثر باشد :
- ترک سیگار
- دوری از افرادی که در مکان های عمومی سیگار می کشند.
- مصرف رژیم غذایی سالم مملو از میوه ها و سبزیجات.
- ورزش کردن به طور منظم.
- هیپوکسمیا یا کمبود خفیف اکسیژن
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم ؟
در صورت ابتلا به شرایط زیر به پزشک مراجعه کنید :
- تجربه تنگی نفس شدید و ناگهانی
- تنگی نفس هنگام استراحت
- تنگی نفس شدید که با ورزش کردن و فعالیت فیزیکی افزایش می یابد.
- بیدار شدن ناگهانی با تنگی نفس
- ضربان قلب تند
آیا ماسک‌ها می‌توانند باعث کاهش سطح اکسیژن شوند؟
برخی از افراد می ترسند که استفاده از ماسک صورت در هنگام بیماری یا برای محافظت از آنها در برابر عفونت، ممکن است به اشباع اکسیژن بدن آنها آسیب برساند. اما طبق گفته‌ی دکتر جاناتان پارسونز، متخصص ریه، حتی با پوشیدن چند ماسک صورت، هیچ خطری برای سطح اکسیژن شما وجود ندارد. دکتر پارسونز گفت که بسیاری از متخصصان، از جمله جراحان، باید برای مدت طولانی از ماسک‌‌های صورت نرم استفاده کنند، اما با این وجود هیچ اثر مضری را تجربه نمی‌کنند. اما اگر احساس کردید با ماسک نمی‌توانید نفس بکشید چه؟ دکتر پارسونز گفت که این می تواند نتیجه‌ی اضطراب ماسک باشد. او توصیه می‌کند در صورتی که هنگام استفاده از ماسک نفس کشیدن برایتان دشوار است، نفس‌‌های آهسته و عمیق را تمرین کنید.
کلام آخر
کمبود اکسیژن یا هیپوکسمی یک مشکل سلامتی است که باید درمان شود. اگر درمان بدون بهبودی رها شود یا درمان قطع شود، زندگی روزمره فرد ممکن است به طور جدی تحت تاثیر منفی قرار گیرد.
نظرات