چرا کود شیمایی تقلبی اینقدر در بازار زیاد شده؟

در شرایطی که سموم و کودهای کشاورزی جزء لاینفک بخش کشاورزی محسوب می‌شود و کشورهایی همچون ایالات متحده، هندوستان و روسیه در این حوزه نامی ‌‌‌هستند، به گفته کارشناسان، صنعت کشاورزی دنیا از طریق کود رونق می‌گیرد. چرا که کود در به‌حداکثر رساندن محصول کمک می‌کند، تکنیک‌‌‌‌‌‌های کشاورزی را قابل اطمینان‌‌‌‌‌‌تر می‌کند و فروشگاه‌‌‌‌‌‌های مواد غذایی جهان را ثابت نگه می‌دارد. با این اوصاف، توانایی تولید، صادرات و واردات کود به صورت خاص عامل مهمی‌‌‌ در میزان عملکرد یک کشور از دیدگاه کشاورزی است.
این در حالی است که مصرف سموم و کودهای کشاورزی باید طبق اصول انجام بگیرد در شرایطی که یکی از اصلی‌‌‌ترین چالش‌‌‌هایی که پیرامون این محصولات وجود دارد بحث مصرف بی‌رویه است. به نحوی که طی سال‌های اخیر شاهد برگشت خوردن برخی محصولات صادراتی به برخی بازارها از جمله روسیه به دلیل باقی‌مانده سموم بوده‌‌‌ایم.

مصرف بهینه سموم و کودهای کشاورزی امری حیاتی برای بخش کشاورزی است

با وجود این محمدرضا رضا‌پناه رئیس اتحادیه انجمن علوم گیاه‌شناسی ایران و دبیر کمیته تحقیقات طرح کاهش مصرف سموم و بهینه‌‌‌سازی تولید و مصرف کودهای شیمیایی در گفت‌‌‌وگویی با «دنیای‌اقتصاد» می‌‌‌گوید: در ابتدا بد نیست بدانید که از سال ۷۳ که این طرح تصویب شد وحدتی بین همه ارکان کودها و سموم شیمیایی ایجاد شد که کشاورزی ما اعتلا پیدا کند و در مسیر درستی پیش برود. به این معنا که از یک طرف سموم و کودهای شیمیایی را بهینه مصرف کنیم و از سوی دیگر کم‌کم به سمت کشاورزی ارگانیک برویم.

رضا‌پناه افزود: از سوی دیگر یک مساله بسیار مهم در خصوص مصرف کودهای کشاورزی بحث مصرف همگن این محصولات است. چون همان‌طور که می‌‌‌دانید عناصری که یک گیاه نیاز دارد باید متعادل به گیاه داده شود. بنابراین در راستای اعتلای کشاورزی کشور باید بین تولیدکننده‌‌‌ها و واردکنندگان کودهای کشاورزی رقابت سالمی ایجاد شود؛ به این معنا که تولیدکننده‌‌‌ها کنار هم باشند و در صورتی که خللی هم هست واردات انجام شود.

وی افزود: در واقع کشاورزان باید به صورت اصولی به کود و سموم دسترسی داشته باشند. ضمن اینکه باید به کسانی که ارگانیک استفاده می‌کنند هم سوبسید داده شود تا متضرر نشوند. از سوی دیگر تولیدکننده و واردکننده باید کنار هم باشند و آگاه باشند که نمی‌توانند یکدیگر را حذف کنند.

اصلی‌‌‌ترین عواملی که موجب توزیع گسترده کودهای تقلبی در بازار می‌شود

بر اساس این گزارش، یکی دیگر از مسائل مطرح پیرامون کودها و سموم کشاورزی وجود محصولات تقلبی است که به گفته کارشناسان با بالا رفتن قیمت‌ها قطعا سودجویانی نیز در این میان هستند که با ارائه محصولات تقلبی که فاقد ماده موثره هستند سودهای کلانی می‌‌‌برند. این در حالی است که کارشناسان و فعالان بخش کشاورزی معتقدند عدم‌نظارت، کم‌پولی کشاورز و تقلب خود فروشندگان عواملی است که در توزیع محصولات بی‌کیفیت یا تقلبی در بازار موثر است.

با وجود این رضا‌پناه به عامل موثر دیگری برای توزیع محصولات تقلبی در بازار اشاره می‌کند و می‌‌‌گوید: در حال حاضر تولیدکننده‌‌‌های ارزنده‌ای در حوزه کودهای کشاورزی داریم اما در این بین متقلبانی هم هستند که می‌‌‌دانند اوضاع برای تقلب مناسب است پس تقلب زاییده شرایط نابسامان و دعواهایی است که بین تولیدکننده و وارد‌کننده وجود دارد که محصولات یکدیگر را بد یا بی‌کیفیت می‌‌‌دانند.

رضا‌پناه ادامه داد: با وجود این به نظر بنده ما تولیدکنندگان ارزشمندی داریم که حداقل برای صادرات باید به این افراد قیمت‌های واقعی و همچنین سهم بدهیم که بتوانند صادر کنند. بنابراین این یک جایگاه کنسرسیومی ‌‌‌است که قطعا علاوه بر وزارت جهاد، انجمن‌‌‌های علمی ‌‌‌که عملا می‌توانند واسطه این بحث‌‌‌ها شوند هم می‌توانند به قانون‌گذاران کمک کنند. یعنی وقتی قانون‌گذاران ببینند بین تولیدکننده و وارد‌کننده دوستی و منطق هست او هم قانون را درست تصویب می‌کند و همه از منافعش برخوردار می‌‌‌شوند. ضمن اینکه اتاق بازرگانی، مرکز مطالعات استراتژیک آب و کشاورزی ایران هم چون جایگاه قانونی دارند در این کنسرسیوم می‌توانند کمک‌‌‌کننده باشند.

 از میانگین جهانی کود کمتر مصرف می‌‌‌کنیم

بر اساس این گزارش در حالی برخی نسبت به مصرف بی‌‌‌رویه کودهای کشاورزی انتقاد دارند و این اقدامات را مخرب کشاورزی و کشاورزان را متضرر در این میان می‌‌‌دانند که برخی کارشناسان معتقدند در کشور مصرف بی‌‌‌رویه کود نداریم.

علیقلی ایمانی، مدیرعامل بنیاد ملی گندم‌کاران کشور در این خصوص در گفت‌‌‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» می‌‌‌گوید: ما از میانگین جهانی نیز کود کمتر مصرف می‌‌‌کنیم. به طوری که طبق داده‌‌‌های موسسه تحقیقات و آب و خاک کشور سالانه بین ۴.۵ تا ۵ میلیون تن کود می‌‌‌خواهیم منتها از سنوات گذشته تا الان چنین میزانی تزریق نشده و امسال قرار است به مرز ۳ میلیون و ۲۰۰‌هزار تن برسد. یعنی تقریبا ۷۰‌درصد نیاز مصرف ما تامین می‌شود.

این فعال بخش کشاورزی می‌‌‌گوید: برخلاف آنچه اذعان داشته می‌شود بنده معتقدم از نظر کود ما به خوبی نمی‌توانیم نیاز بخش کشاورزی را تامین کنیم و همین امر منجر به کاهش عملکرد در واحد سطح می‌شود. به نحوی که اگر زمین‌‌‌های کشاورزی کشور به خوبی تغذیه شود در هر هکتار باید ۸ تن گندم بگیریم، اما الان می‌‌‌بینیم که میانگین عملکرد در هکتار ۴ تن است. به این ترتیب ۵۰‌درصد خلأ عملکرد نسبت به اراضی آبی جهان داریم.منبع: دنیا اقتصاد