چند دلیل اصلی ریزش موی هورمونی و راه‌های درمان آن

ریزش موی هورمونی چیست؟

هورمون‌ها مواد شیمیایی‌ای هستند که عملکردهای مختلف بدن را با انتقال پیام از طریق خون به اندام‌ها، پوست، عضلات و سایر بافت‌ها تنظیم می‌کنند. این پیام‌ها به بدن شما می‌گویند که چه کاری را در چه زمانی باید انجام دهد. بنابراین هورمون‌ها برای زندگی و حفظ سلامتی شما ضروری هستند.

چرخه‌ی رشد مو و ساختار فولیکول مو مستقیما تحت تاثیر هورمون‌هایی است که در جریان خون وجود دارند. به همین دلیل، بروز هر گونه تغییر جزئی در سطح این هورمون‌ها می‌تواند تاثیر زیادی روی موها بگذارد و حتی به ریزش مو یا نازک شدن مو منجر شود. ریزش موی هورمونی همان‌طور که از نام آن مشخص است، به‌دلیل برهم خوردن تعادل هورمون‌ها ایجاد می‌شود.

علت ریزش موی هورمونی

هم در زنان و هم در مردان هورمون‌های خاصی وجود دارند که روی سلامت مو تاثیر می‌گذارند. بنابراین کاهش یا افزایش غیرطبیعی سطوح این هورمون‌ها در بدن می‌تواند باعث ریزش مو ‌شود. در ادامه درباره‌ی این موضوع اطلاعات بیشتری کسب می‌کنید.

۱. علت ریزش موی هورمونی در زنان

در زنان رایج‌ترین هورمون‌های مرتبط با ریزش مو عبارتند از:

تستوسترون

آلوپسی آندروژنیک یک نوع ریزش مو است که به‌دلیل پاسخ بیش از حد فولیکول‌های مو به آندروژن‌ها (هورمون‌های مردانه) رخ می‌دهد. سطح تستوسترون در زنان در مقایسه با مردان بسیار کمتر است. اما همین میزان تستوسترون هم می‌تواند باعث ریزش مو شود.

تستوسترون در بدن توسط آنزیم ۵-آلفا ردوکتاز به دی هیدروتستوسترون (DHT) تبدیل می‌شود. DHT پنج برابر قوی‌تر از تستوسترون است. گیرنده‌هایی که روی فولیکول‌های مو قرار دارند به تستوسترون و DHT واکنش نشان می‌دهند. اگر این گیرنده‌ها نسبت به DHT بسیار حساس باشند، حتی مقادیر کم این هورمون هم می‌تواند آن‌ها را تحریک کند. در‌نتیجه، فولیکول‌های مو کوچک می‌شوند و ریزش مو اتفاق می‌افتد.

تیروکسین

تیروئید یک غده‌ی پروانه‌ای شکل است که در جلوی گردن قرار دارد و هورمون تیروکسین (T4) ترشح می‌کند. تیروکسین متابولیسم بدن و عملکرد اندام‌های مختلف آن را تنظیم می‌کند. همچنین در رشد و حفظ سلامت فولیکول‌های مو نقش دارد.

اگر در تولید تیروکسین  اختلال ایجاد شود، به هیپوتیروئیدیسم (کم‌کاری تیروئید) یا هیپرتیروئیدیسم (پرکاری تیروئید) مبتلا می‌شوید. کم‌کاری یا پرکاری تیروئید ممکن است در بعضی از افراد باعث ریزش مو شود.

استروژن

استروژن یک نوع هورمون جنسی است که به توسعه و تنظیم سیستم تناسلی زنانه و ایجاد خصوصیات جنسی ثانویه کمک می‌کند. همچنین در تنظیم متابولیسم استخوان، کلسترول و گلوکز (قند)، تنظیم حساسیت به انسولین و کنترل وزن نقش دارد.

بعد از زایمان یا در دوران یائسگی که سطح استروژن کاهش می‌یابد، بسیاری از زنان با مشکل ریزش مو مواجه می‌شوند. گاهی‌اوقات هم سطح استروژن ممکن است به‌دلیل مصرف دارو تغییر کند. اگر فکر می‌کنید داروهای مصرفی شما روی سطح استروژن تاثیر گذاشته‌اند، با پزشک معالج خود صحبت کنید. گاهی‌اوقات پزشک می‌تواند دوز دارو یا نوع آن را تغییر دهد.

انسولین

انسولین هورمونی است که در لوزالمعده تولید می‌شود و به بدن در تنظیم سطح قند خون کمک می‌کند. مطالعات مختلف نشان داده‌اند که افراد مبتلا به مقاومت به انسولین در معرض خطر ابتلا به آلوپسی آندروژنیک هستند. در این افراد سلول‌های بدن به‌خوبی به انسولین پاسخ نمی‌دهند. درنتیجه، لوزالمعده سعی می‌کند سطح قند خون را با افزایش تولید انسولین در محدوده‌ی طبیعی نگه دارد.

کورتیزول

کورتیزول توسط بدن در زمان استرس تولید می‌شود. این هورمون پروتئین را به انرژی تبدیل می‌کند، بدن را در وضعیت «جنگ یا گریز» قرار می‌دهد و باعث التهاب می‌شود. اگر سطح کورتیزول برای مدت طولانی بالا باقی بماند، باعث از بین رفتن عضلات سالم می‌شود. همچنین بدن را نسبت به DHT حساس‌تر می‌کند که این می‌تواند به ریزش مو منجر شود.

۲. علت ریزش موی هورمونی در مردان

در مردان هم عدم تعادل هورمون‌ها یکی از دلایل رایج ریزش مو است. هورمون‌هایی که روی فولیکول‌های مو در مردان تاثیر می‌گذارند و باعث ریزش مو می‌شوند عبارتند از: تستوسترون، تیروکسین و کورتیزول. انسولین هم ممکن است در بروز این مشکل نقش داشته باشد.

از کجا بفهمیم ریزش مو هورمونی است؟

تشخیص ریزش موی هورمونی دشوار است. چون این مشکل می‌تواند در اثر عوامل مختلف از جمله وراثت، افزایش سن یا بیماری رخ دهد. از سوی دیگر، کاهش وزن شدید، تغذیه‌ی نامناسب و کمبود مواد مغذی هم ممکن است در بروز آن نقش داشته باشد. بنابراین برای تشخیص علت ریزش مو باید به پزشک مراجعه کنید.

پزشک معاینه‌ی بدنی انجام می‌دهد، سابقه‌ی پزشکی شخصی و خانوادگی‌تان را بررسی می‌کند و در مورد رژیم غذایی و روتین مراقبت از موی شما سوال می‌پرسد. همچنین ممکن است از تست‌های زیر استفاده کند:

• آزمایش خون: به شناسایی مشکلات هورمونی، کمبود مواد مغذی و سایر بیماری‌هایی که می‌توانند باعث ریزش مو شوند، کمک می‌کند.
• تست کشش: پزشک به‌آرامی تعدادی از موهای شما را می‌کشد تا ببیند چند تار مو بیرون می‌آید.
• نمونه‌برداری از پوست سر: پزشک با استفاده از این روش متوجه می‌شود که آیا عفونت در ریزش مو نقش دارد یا خیر.

آیا ریزش موی هورمونی برگشت‌پذیر است؟

در بیشتر موارد، ریزش موی ناشی از تغییرات هورمونی برگشت‌پذیر است. هنگامی که سطح هورمون‌ها به محدوده‌ی طبیعی برمی‌گردد، ریزش مو کند و سپس متوقف ‌می‌شود. حتی ممکن است موهای جدید شروع به رشد کنند. البته باید به‌موقع علت ریزش مو را  تشخیص دهید و برای درمان آن اقدام کنید. چرا که گاهی‌اوقات مشکلات هورمونی به فولیکول‌های مو آسیب دائمی وارد می‌کنند.

به‌عنوان مثال، دی هیدروتستوسترون قادر است برای همیشه به فولیکول‌های مو آسیب برساند. از این‌رو تشخیص زودهنگام کلید جلوگیری از تخریب موهای شما توسط این هورمون است.

درمان ریزش موی هورمونی در زنان و مردان

پزشکان از روش‌های مختلف برای درمان ریزش مو استفاده می‌کنند. انتخاب بهترین گزینه به این بستگی دارد که چه چیزی باعث ریزش مو شده است. در صورتی که این مشکل از یک بیماری زمینه‌ای مثل اختلال تیروئید ناشی شده باشد، درمان آن بیماری ضروری است. همچنین اگر ریزش مو به مصرف دارو مربوط باشد، ممکن است پزشک به شما توصیه کند که استفاده از آن را برای چند ماه متوقف کنید. سایر راهکارها عبارتند از: مصرف داروهای موضعی یا خوراکی و پلاسمای غنی از پلاکت (PRP).

اگر راهکارهای مرسوم برای درمان ریزش مو موثر نبودند، می‌توانید با پزشک در مورد مزایا و معایب انواع روش کاشت مو مشورت کنید. در ادامه چند روش برای درمان ریزش موی هورمونی آورده شده است.

۱. پلاسمای غنی از پلاکت

پلاسمای غنی از پلاکت یا PRP یک روش غیرتهاجمی برای درمان ریزش مو است. در این روش، پلاکت‌های خون شما به ریشه‌ی موهایتان تزریق می‌شوند. چون توانایی بازسازی و ترمیم سلول‌ها را دارند. PRP اغلب با سایر درمان‌های موضعی یا داروهای خوراکی از جمله مکمل‌های غذایی ترکیب می‌شود تا بهترین نتیجه را به دست آورد.

۲. ماینوکسیدیل

ماینوکسیدیل به‌شکل مایع، فوم و شامپو تولید می‌شود. برای اثربخشی بیشتر، زنان یک بار در روز و مردان ۲ بار در روز باید این محصول را روی پوست سر خود بمالند.

محصولات حاوی ماینوکسیدیل در بسیاری از افراد به رشد موها کمک می‌کنند یا سرعت ریزش مو را کاهش می‌دهند. برای جلوگیری از تشدید ریزش مو و رشد مجدد آن لازم است حداقل ۶ ماه از ماینوکسیدیل استفاده کنید. از عوارض جانبی این محصول می‌توان به تحریک پوست سر و رشد موهای ناخواسته در صورت و دست اشاره کرد.

۳. اصلاح سبک زندگی و درمان‌های خانگی

صرف‌نظر از علت ریزش مو، اصلاح سبک زندگی همیشه برای حفظ سلامت مو ضروری است. اگر از ریزش مو رنج می‌برید، نکات زیر را به خاطر بسپارید و آن‌ها را در برنامه‌ی روزانه‌ی خود بگنجانید:

• از رژیم غذایی سالم پیروی کنید. بدن شما بازتاب چیزی است که می‌خورید یا می‌نوشید. از این‌رو حفظ عادات غذایی سالم مهم است. به‌عنوان مثال، افزایش مصرف غذاهای پرفیبر می‌تواند مقاومت به انسولین را بهبود بخشد و از شما در برابر ریزش مو محافظت کند.
• از مکمل غذایی استفاده کنید. بعضی از ویتامین‌ها و مواد معدنی مثل ویتامین D، ویتامین C، بیوتین (ویتامین B7)، روی و آهن در حفظ سلامت مو نقش دارند. اگر فکر می‌کنید به کمبود این مواد مغذی مبتلا هستید، از پزشک یا متخصص تغذیه بخواهید که بهترین قرص ویتامین برای ریزش مو را به شما معرفی کند.
• استرس خود را کنترل کنید. استرس باعث ترشح کورتیزول می‌شود و از این طریق احتمال ریزش مو را افزایش می‌دهد. برای کنترل استرس توصیه می‌شود هر روز مدیتیشن انجام دهید. ورزش کردن، گوش دادن به موسیقی و برقراری ارتباط با دوستان و اعضای خانواده هم می‌تواند کمک‌کننده باشد.
• به اندازه‌ی کافی بخوابید. کم‌خوابی بدن را تحت استرس قرار می‌دهد و باعث افزایش تولید کورتیزول می‌شود.
• از محصولات مناسب استفاده کنید. شامپو و سایر محصولات مراقبت از مو که حاوی ترکیبات خشن هستند، ممکن است ریزش مو را تشدید کنند. پزشک تنها فردی است که می‌تواند به شما در انتخاب بهترین شامپو برای ریزش مو کمک کند.

درمان ریزش موی هورمونی در زنان

از آنجا که هورمون‌های جنسی در زنان و مردان متفاوت هستند، ممکن است درمان ریزش مو با توجه به جنسیت بیمار تغییر کند. به‌عنوان مثال، در دوران یائسگی که سطح استروژن کاهش می‌یابد، درمان جایگزینی هورمون (HRT) به متعادل کردن سطح هورمون‌های بدن و کاهش ریزش مو کمک می‌کند.

HRT مانند هر روش درمانی دیگری ممکن است با عارضه همراه باشد. عوارض HRT‌ به نوع، دوز و مدت زمان مصرف دارو و همچنین وضعیت سلامتی شما بستگی دارد. از این عوارض می‌توان به نفخ، سردرد، لخته شدن خون و حتی سکته مغزی اشاره کرد.

اگر رحم با جراحی از بدن خارج نشده باشد، پزشک استروژن را همراه با پروژسترون یا پروژستین (داروی مشابه پروژسترون) تجویز می‌کند. چون تجویز استروژن به‌تنهایی می‌تواند رشد آندومتر (پوشش داخلی رحم) را تحریک کند و خطر سرطان را افزایش دهد. اما اگر فاقد رحم باشید، احتمالا به مصرف پروژسترون نیاز ندارید.

درمان ریزش موی هورمونی در مردان

فیناستراید دارویی است که اغلب برای درمان آلوپسی آندروژنیک در مردان تجویز می‌شود. این دارو سطح DHT‌ را کاهش می‌دهد و از این طریق به درمان ریزش مو و رشد مجدد آن کمک می‌کند. به احتمال زیاد چند ماه طول می‌کشد تا متوجه شوید که آیا فیناستراید برای شما مفید است یا خیر.

فیناستراید ممکن است برای مردان بالای ۶۰ سال مفید نباشد. همچنین احتمال دارد در بعضی از افراد به اختلال عملکرد جنسی و کاهش میل جنسی منجر شود یا خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش دهد.

کلام پایانی

عدم تعادل هورمونی پیامدهای مهمی دارد که یکی از آن‌ها ریزش مو است. با تشخیص زودهنگام بیماری‌های هورمونی می‌توان ریزش مو را به‌طور موثر درمان کرد. همکاری با متخصص پوست برای تشخیص علت ریزش مو و درمان به‌موقع آن ضروری است. هر چقدر درمان ریزش موی هورمونی زودتر شروع شود، احتمال اینکه موها دوباره رشد کنند بیشتر است.

منابع: دیجی کالا مگ ، olivaclinic, mayoclinic,  healthline