خود ایمنی بودن این بیماری به معنی این است که سیستم ایمنی بدن به اشتباه قسمت‌هایی را که در عملکرد روزمره نقش حیاتی برعهده دارند به عنوان عامل مخرب شناسایی و به آن‌ها حمله می‌کند که نتیجه‌ی نهایی آن اختلال در عملکرد مغز و نخاع است.
ام اس چیست؟
مولتیپل اسکلروز یا گرفتگی بافت‌های گوناگون که با نام اختصاری ام اس یا MS شناخته می‌شود، یک بیماری التهابی است که در آن غلاف‌های میلین سلول‌های عصبی در مغز و نخاع آسیب می‌بینند. این آسیب‌دیدگی می‌تواند در توانایی بخش‌هایی از سیستم عصبی که مسئول ارتباط هستند اختلال ایجاد کند و باعث به وجود آمدنِ علائم و نشانه‌های زیاد جسمی شود. ام اس انواع مختلفی دارد که در یک تقسیم بندی کلی می توان این بیماری را به انواع خوش خیم و ام اس عود کننده بهبود یابنده ، پیشرونده ثانویه و پیشرونده اولیه تقسیم بندی کرد.
علائم اولیه بیماری ام اس
علائم اولیه بیماری ام اس ممکن است در افراد مختلف با یکدیگر متفاوت باشد. گروهی از بیماران صرفا یک علامت خاص را نشان می‌دهند و در ماه‌ها یا سال‌های بعد علامت دیگری ندارند. گاهی اوقات عارضه‌ی بروز کرده هرگز عود نمی‌کند. در هر صورت شایع‌ترین علائم اولیه این بیماری موارد زیر را در برمی‌گیرد:
خستگی مفرط
تقریبا عمده‌ی افراد مبتلا به ام اس در مراحل اولیه ظاهر شدن بیماری خستگی و ضعف را تجربه می‌کنند که به سبب تخریب اعصاب موجود در ستون فقرات خود را نشان می‌دهد. این خستگی و ضعف معمولا به صورت ناگهانی ظاهر می‌شود، در ابتدا عمدتا پاها را تحت تاثیر قرار می‌دهد و تا چند هفته هم باقی می‌ماند.
احساس دست‌وپاچلفتگی
آسیب به میلین که در نقش پوشش‌دهنده اعصاب عمل می‌کند منجر به عدم انتقال صحیح سیگنال‌های الکتریکی می‌شود که بروز مشکلات حرکتی و احساس عدم تعادل را به همراه دارد؛ با توجه به این مسئله بیمار ممکن است احساس دست‌وپاچلفتگی را در بیشتر موارد تجربه کند.
لرزش بدن
در حدود نیمی از افراد مبتلا لرزش بدن هم دیده می‌شود که در بیشتر موارد کاملا جزئی است و بر اثر آسیب در مسیرهای عصبی کنترل‌کننده و هماهنگ‌کننده حرکات در سیستم عصبی بروز می‌کند. گاهی اوقات این لرزش به حدی شدید می‌شود که پیگیری امور روزمره را تقریبا غیرممکن می‌سازد.
مشکل بینایی
در این قسمت از مقاله «علائم اولیه ام اس چیست؟» به سراغ یکی از شایع‌ترین نشانه‌های این بیماری یعنی اختلالات بینایی می‌رویم. التهابات ناشی از این وضعیت می‌توانند با تاثیر روی عصب بینایی منجر به اختلال در بینایی مرکزی و بروز علائمی همچون دوبینی، تاری دید یا از بین رفتن کلی آن شوند.
گاهی اوقات سرعت بروز این مشکل به حدی پایین است که افراد متوجه آن نمی‌شوند و در مواردی همزمان با کاهش بینایی، درد در زمان نگاه کردن به سمت بالا یا طرفین را هم تجربه می‌کنند.
چالش در بیان جملات
ام اس می‌تواند توانایی اشخاص در بیان جملات را هم تحت تاثیر قرار دهد، به همین جهت ممکن است مکث طولانی بین کلمات، گفتار نامفهوم یا حتی صدای گرفته را هم تجربه کنند یا حتی دچار مشکل در بلع شوند.
مشکلات فکری
گاهی اوقات افراد کند شدن سرعت تفکر، اختلال در توجه و تمرکز و ضعف در حافظه را تجربه می‌کنند. در موارد نادری هم اشخاص نمی‌توانند امور زندگی روزمره یا کار خود را به درستی پیگیری کنند، اما معمولا ام اس نقشی در تغییر هوش یا توانایی افراد در خواندن و مطالعه ندارد.
دشواری در راه رفتن
راه رفتن و ایستادن هم یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش‌رو مبتلایان به ام اس به شمار می‌رود که به دلیل آسیب در سلول‌های عصبی مخچه بروز می‌کند. این مشکل در بیشتر موارد با عدم تعادل یا ناپایداری همراه است و می‌تواند خطر سقوط و آسیب‌دیدگی را هم افزایش دهد.
اسپاسم عضلات بدن
گاهی اوقات افراد در مراحل اولیه بیماری خود دردهای مزمن و اسپاسم عضلانی را هم تجربه می‌کنند. آمارها نشان می‌دهند که نیمی از افراد مبتلا به این وضعیت از دردهای مزمن رنج می‌برند و اسپاسم عضلانی هم بروز حرکات غیرقابل کنترل و دردناک را در اندام‌ها به همراه دارد. اگرچه در بیشتر موارد پاها تحت تاثیر این وضعیت قرار می‌گیرند، احتمال وقوع کمردرد هم وجود دارد.
خشک‌شدن دهان
زروستومیا یا خشک شدن دهان هم از دیگر مشکلاتی است که به سبب کاهش ترشح بزاق دهان در اثر ام اس بروز می‌کند و منجر به بروز ناراحتی و مشکل در تکلم و بلع می‌شود.
در حقیقت علت اصلی این مشکل آسیب در اعصاب ترشح‌کننده بزاق است؛ علاوه‌براین گاهی اوقات داروهای مصرفی برای کنترل علائم بیماری هم منجر به خشکی دهان می‌شوند.
مشکلات سیستم گوارشی
ام اس می‌تواند به صورت مستقیم اعصاب کنترل‌کننده عملکرد دستگاه گوارش را تحت تاثیر قرار دهد و در نتیجه‌ی آن یبوست بروز می‌کند که عدم تحرک کافی و پایین بودن میزان مایعات مصرفی می‌تواند منجر به بدتر شدن آن شود.
یبوست مزمن ناشی از ام اس میزان درد و ناراحتی را در ناحیه شکم افزایش می‌دهد و در موارد شدیدتر منجر به انسداد روده می‌شود. در مقابل گروهی از بیماران هم به سبب بروز آسیب در اعصاب کنترل‌کننده روده و کاهش توانایی در کنترل حرکات این اندام دچار بی‌اختیاری مدفوع می‌شوند.
بروز اختلال دو قطبی
افراد مبتلا به ام اس بیشتر از سایرین در معرض اختلال دو قطبی قرار دارند. در این حالت فرد تغییرات شدید و غیرطبیعی را در حالات روحی، سطوح فعالیتی و انرژی خود تجربه می‌کند؛ علاوه‌براین اختلال ذکرشده فازهای شیدایی و افسردگی را هم در برمی‌گیرد.
علائم ثانویه ام اس چیست؟
حال که متوجه شدید علائم اولیه ام اس چیست؟ بهتر است نگاهی هم به نشانه‌های ثانویه آن که به شرح زیر هستند، بیندازید:
- تشنج؛
- از دست دادن شنوایی؛
- مشکل در بلع غذا؛
- اختلال در تنفس؛
- ایحاد مشکل در عملکرد جنسی؛
- تکرر ادرار یا ناتوانی در نگه داشتن آن؛
- احساس سبکی سر و سرگیجه؛
- بی‌حسی و سوزن سوزن شدن در صورت، بازوها، پاها و انگشتان؛
- اختلال در حافظه و مشکل در بخاطر سپردن کارهای روزانه؛
- کاهش سرعت در پردازش اطلاعات؛
- بروز حملات اضطرابی و نگرانی مداوم؛
- کاهش اعتمادبه‌نفس و احساس انزوا؛
- مشکلات قلبی و تنفسی در موارد نادر؛
- ناتوانی کامل حرکتی یا فلج شدن بخشی از بدن؛
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
ام اس وضعیتی جدی است که علائم آن می‌توانند بدون هیچ هشدار یا نشانه قبلی بروز کنند یا اینکه بدتر شوند. از آنجایی که در حال حاضر درمانی قطعی برای این بیماری وجود ندارد، روش‌های موجود صرفا بر کاهش نشانه‌ها، کنترل آن‌ها و به تعویق انداختن روند پیشرفت بیماری تمرکز دارند. با توجه به اهمیت این مسئله چنانچه نشانه‌های ذکر شده به ویژه سردرد، بی‌حس شدن دست و پا یا ضعف و خستگی شدید را در خود یا اطرافیان مشاهده می‌کنید، لازم است هرچه سریع‌تر به متخصص مغز و اعصاب مجرب مراجعه کنید.
نظرات