خطر قرص برنج جدی است؛ عضو هیأت علمی علوم پزشکی شیراز: این سم کشنده پادزهر ندارد

شیراز- اول فارس: دکتر «حسین نیک نهاد»، عضو هیأت علمی گروه فارماکولوژی توکسیکولوژی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی شیراز، نسبت به افزایش موارد مسمومیت و مرگ ناشی از مصرف قرص برنج در کشور هشدار داد.

وی تأکید کرد که این قرص در اصل برای جلوگیری از آفت‌زدگی غلات و خشکبار طراحی شده، اما تماس یا بلع تصادفی آن می‌تواند در مدت کوتاهی منجر به فوت شود. دکتر نیک نهاد از خانواده‌ها خواست تا با توجه به ماهیت کشنده این سم، از نگهداری آن در منازل خودداری کنند.

فسفید آلومینیوم و گاز مهلک فُسفین

دکتر نیک نهاد با تشریح ماهیت سمی این ماده، گفت: قرص برنج با نام علمی فُسفید آلومینیوم (AlP) شناخته می‌شود. این ترکیب به محض تماس با رطوبت یا اسید معده، گاز بسیار سمی فُسفین (PH_3) آزاد می‌کند. این گاز به سرعت جذب بدن شده و با ایجاد اختلال در عملکرد سلول‌ها، مانع از تولید انرژی حیاتی می‌شود.

وی افزود: گاز فُسفین بر تمام اندام‌های حیاتی بدن از جمله مغز، قلب، کبد و کلیه‌ها تأثیر می‌گذارد و حتی مصرف تنها یک عدد قرص نیز می‌تواند برای انسان کشنده باشد. نکته نگران‌کننده این است که تاکنون پادزهر اختصاصی برای این سم وجود ندارد و درمان صرفاً حمایتی است.

علائم فوری مسمومیت و اقدام حیاتی

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز در خصوص علائم مسمومیت اظهار داشت: نشانه‌های اولیه شامل تهوع، استفراغ، درد شکم، سرگیجه و تعریق شدید است که در مراحل بعدی به اُفت فشار خون، تنگی نفس، آریتمی قلبی و شوک منجر می‌شود. وی تأکید کرد که علائم مسمومیت از چند دقیقه تا دو ساعت بعد از خوردن قرص برنج شروع شده و معمولاً طی چند ساعت باعث نارسایی چند ارگان و ظرف دو ساعت تا حداکثر دو تا سه روز منجر به مرگ می‌شود. در صورت مشکوک بودن به بلع قرص، باید فوراً فرد را به نزدیک‌ترین مرکز درمانی منتقل کرد.

هشدار به ممنوعیت مصرف مایعات و اقدامات اولیه

دکتر نیک نهاد با تأکید بر حساسیت درمان، اعلام کرد: به هیج وجه پس از خوردن قرص برنج نباید آب یا مایعات مصرف شود، زیرا این کار باعث تشدید و افزایش تولید گاز فُسفین و افزایش شدید سمیّت آن می‌شود. همچنین، القای استفراغ یا مصرف خودسرانه شیر و داروها ممنوع است. وی اضافه کرد: تنها اقدام اولیه، تماس فوری با اورژانس (۱۱۵) است و در صورت تولید گاز در محیط، خروج فرد از محیط آلوده ضروری است. البته مصرف روغن نارگیل یا کنجد در صورت دسترسی می‌تواند تولید گاز فُسفین را کاهش دهد.

راهکارهای پیشگیری و نقش داروسازان

وی برای پیشگیری از این مسمومیت‌های مرگبار، مجدداً از خانواده‌ها خواست تا از خرید و نگهداری قرص برنج در منازل خودداری کرده و برای نگهداری غلات و خشکبار از روش‌های ایمن‌تری مانند فریز کردن یا استفاده از توری‌های مخصوص استفاده کنند. دکتر نیک نهاد در پایان بر نقش داروسازان در آگاه‌سازی مردم درباره خطرات قرص برنج و معرفی روش‌های ایمن نگهداری مواد غذایی تأکید کرد و یادآور شد که آگاهی عمومی درباره مرگ ‌آور بودن این ماده، گام نخست در کاهش تلفات است.