روایت باغشهر شیراز ، تخریب ، آتش‌سوزی‌های مشکوک، تغییر کاربری و نابودی

برای درک بهتر تاثیر این فضای سبز شهری که وجودش شناسنامه شیراز را به نام باغشهری تاریخی سند زده کافی است یک روز بهاری از مرکز شهر عزم عزیمت به سمت قصردشت، چمران و نیایش کنید. هر چه پیشتر می‌روید، دماسنج‌ها از کاهش دما خبر داده  و اختلاف دما به وضوح مشخص است و گاهی به ۱۰ درجه می‌رسد اما این باغات که ساخت و ساز در آنها ممنوع بوده و قطع آنها تا سه سال حبس دارد در آشکار و نهان، شاهد جولان بولدوزرها و ساخت و ساز و سوخت و سوزهایی هستند که عامدانه تلاش دارند این بافت‌های زنده را از بین ببرند تا جیب‌هایشان سرشار شود.

آری تغییر کاربری که در مورد باغات گروه یک ممنوع بوده همچنان  و در زیر سایه بی‌توجهی‌ها ادامه دارد و واگذاری این باغات به افراد ذی نفوذ یا ادارات و شرکت‌های خاص جهت ساخت مسکن پرسنلی، تفکیک غیرمجاز و به تازگی پیری باغات شیراز به ویژه باغ‌های قصردشت امری است که زنگ خطر را بیش از پیش به صدا در آورده است.

البته مشکل محدود به باغات قصردشت نیست و چمران، نیایش و محمودیه، همت، مهدی‌آباد، کوه دراک و بسیاری نقاط دیگر شیراز را شامل می‌شود و به گفته کارشناسان مساحت باغ‌های شیراز که زمانی ۳۵۰۰ هکتار بود اکنون به ۱۵۰۰ هکتار رسیده و بسیاری از درختان شیراز در حال خشک شدن سهوی یا عمدی و مرگ هستند بی‌ آن که برنامه‌ای برای احیای آنها داشته باشیم، کاشت درختچه‌های کاج حاشیه خیابان‌ها هم که اوج خلاقیت سازمان سیما و منظر شهرداری است نمی‌تواند درد زیادی از روی زرد  و خزان زده باغات شیراز دوا کند.

طرح تفصیلی باغات قصردشت هم به اندازه‌ای ناقص است که حتی عضو شورای شهر شیراز را هم به اعتراف وا داشت و نوذر امامی در  نشست خبری با خبرنگاران با اذعان به این نکته گفت: مهمترین وظایف شهرداری و شورای شهر شیراز نگهداری، حفظ و توسعه باغات است و بر اساس قانون شورای عالی شهرسازی باید کاربری باغات گروه پنج را برای تملک گروه یک تغییر بدهد.

اذعان رئیس کمیسیون شهرسازی شورای شهر به لزوم مشارکت محوری مردم در احیای باغات قصردشت به گونه‌ای است که وی یکی از اشکالات طرح تفصیلی را جدا کردن مشارکت و منافع مردم از باغات برشمرد و بیان کرد: بر اساس این طرح هیچ‌ فردی حتی نمی‌تواند سایه‌بان یا انباری در باغ خود ایجاد کند که برای رفع این نقیصه پیشنهاد کرده‌ایم این موارد برطرف شود تا با رفع نقایص باعث مشارکت بیشتر برای توسعه باغات قصردشت ‌شود.

بی‌تدبیری‌ها به حفظ باغات قصردشت محدود نمی‌شود و کافی است کمی در خیابان قصردشت پیاده‌روی کنید تا متوجه بی‌توجهی‌ها  در احیا یا نگهداری درختان حاشیه خیابان نیز شوید. در میانه‌های قصردشت از ابتدای رحمت‌آباد و به فاصله چند متری شاهد درختانی هستیم که ایستاده در حال تقلا برای زنده ماندن هستند.

درختانی که به نظر می‌رسد به سبب بی‌توجهی متولیان امور شهری ریشه‌های آنها پوسیده و از زمین در آمده و به سمت خیابان متمایل شده‌اند و شهرداری تنها راه چاره را در نگه داشتن این درختان با دیرک‌های فلزی  زرد رنگی دیده که خود نوعی ناهنجاری بصری در کنار درخت ایجاد کرده‌اند.

در پرس و جویی که از شهروندان منطقه داشتیم علی صاحب مغازه آب میوه فروشی به خبرنگار ما گفت: پای این درخت‌ها پس از سیل مهیب سال ۹۷  و حجم زیاد آبی که در پای درختان چند روز جاری بود، طور کلی شسته شد و  خاک باغچه‌ها از بین رفت و درخت‌ها نیز که تاب تحمل وزن درخت و همچنین بادهای سنگین آن موسم را نداشتند کمی کج شده و به سمتی متمایل شدند.

شهروندی دیگر که به گفته خودش نزدیک  به ۵۰ سال است در آن محله زندگی می‌کند نیز به  ما گفت: احتمالا به سبب حریم‌سازی و بتن  و سیمانی که به خاطر جدول کشی و تفکیک درخت از پیاده‌رو و خیابان در اطرافش ایجاد شده ریشه‌ها در زیرزمین به مانع خورده و خشک شده‌اند  و رشد درخت متمایل به سمت خیابان شده است.

وی همچنین معتقد است قدیم‌ترها این درختان با آبی که از محلات بالادست قصردشت و معالی آباد سرازیر می‌شدند سیراب می‌شد که طرح‌های فاضلاب جدید و همچنین عدم مراقبت  و نگهداری از این درختان و  عدم استفاده از خاک مناسب در پای درخت باعث شده ریشه این درختان به مرور پوسیده شده و از جا در بروند و به مرور درخت‌ها به سمتی متمایل شده و حتی گاهی بشکنند و روی سر عابرین و خودروها بیفتند.

قصه پردرد درختان قصردشت مثنوی بلندی است که بارها به آن پرداخته شده اما مشکلات باغ شهر شیراز به قصردشت محدود نمی‌شود و کل باغات شیراز در معرض پیری، تخریب و نابودی قرار دارند و نقشه‌های ماهواره‌ای و حتی کمی جستجو در نقشه گوگل نقش ما را در نابودی این میراث‌های به جا مانده از نیاکانمان خاطرنشان کرده و ما را متوجه عمق فاجعه می‌کند.

لکه‌های سبز رنگی که روز به روز کم و کمتر شده و  باغاتی که شهرتشان تا آن سوی مرزها نیز رفته و زمانی نه چندان دور پای گردشگران کشورهای حاشیه خلیج فارس را برای دمی پیاده‌روی و آسودن زیر سایه سار این درختان و  عبور از میان کوچه‌های کاهگلی  قصردشت به شهر راز باز می‌کرد  و به ریه‌های شیراز مشهور بودند اکنون نفس‌های آخر خود را می‌کشند.

امیدواریم شهرداری و نهادهای دلسوز فکری به حال این وضعیت کنند پیش از آن که شاهد به شماره افتادن نفس‌های ریه‌های شهرمان باشیم. 

عضو گروه واتساپ اول فارس شوید