پارسه (تخت جمشید)؛ میراثی جاویدان

 سید محی الدین حسینی ارسنجانی:

مجموعه جهانی تخت جمشید در نزدیکی شیراز و در استان فارس همه ساله و به ویژه در ایام نوروز و تابستان و تعطیلات رسمی شاهد بازدیدهای انبوه گردشگران داخلی و خارجی است. بازدیدهایی که اگرچه خوب و موجب رونق بخشی اقتصاد گردشگری در کشور و خصوصاً استان فارس و شهر مرودشت می گردد اما از جهاتی نیز موجب بروز خطرات و آسیب‌های جدی به این اثر مهم تاریخی ثبت شده در فهرست میراث ارزشمند جهانی می شود.
برخی دوستداران میراث فرهنگی و به ویژه حافظان میراثی این بنای باشکوه همواره این دغدغه خود را به مسئولان مربوطه اعلام داشته و نسبت به عواقب سوء هجوم گردشگرانی که بعضاً متوجه حفظ این آثار نبوده و باعث تخریب های ریز و درشتی بر سطح آن می شوند هشدار لازم راداده و این مسئله به صورت کتبی و شفاهی وحتی انجام تجمعاتی محدود از سوی برخی دوستداران پارسه انجام و استمرار چنین رویه ای چندین بار مورد تذکر و انتقاد کارشناسان و باستان‌شناسان نیز قرار گرفته است.
در برخی از روزهای نوروز (فروردین) و اردیبهشت ماه، این مجموعه شاهد پذیرش افزون بر ۵۰ هزار مسافر و گردشگری است که از اقصی نقاط ایران برای بازدید این مجموعه به تخت جمشید می آیند.
در این رابطه باید علاوه بر آنکه کاری کارشنا سانه از سوی مسئولان حفظ و حراست از چنین اثر مهمی صورت گیرد، ساز و کاری هم باید تهیه شود تا شاهد کمترین میزان خسارات وارده بر این بنای بین المللی باشیم. زیرا علاوه بر فرسایش ناشی از باد و باران و سایر عوامل محیطی همچون دود
کارخانه های نزدیک به زرقان و مرودشت بر این اثر ارزنده و منحصر به فرد، مهم ترین عامل ویرانی و رو به نابودی رفتن چنین آثاری را عامل انسانی می دانند.
متأسفانه برخی مسئولان تورهای گردشگری متوجه ارزش و اهمیت این بنای تاریخی نیستند که در زمره عجایب باستانی جهان محسوب می‌گردد.
هرچند که اعمال محدودیت ها برای کاهش بازدیدها از این اثر جاودانه تصمیم درستی نبوده و موجب کندی رونق گردشگری شده و از جهتی ضمانت لازم برای حفظ و حراست از چنین مجموعه ای نیست اما می توان با اتخاذ تصمیمات درست نظیر استقرار چند واحد آسانسور برای جلوگیری از کاهش تحرک عمومی بر روی پلکان های ورودی تخت جمشید تا حدود زیادی تخریب و فرسایش این اثر بی نظیر را به تعویق انداخت.
هر گردشگر ایرانی و خارجی حق دارد از اماکن و آثار تاریخی کشورمان دیدن کند اما در کنار ایجاد چنین حقی باید آموزش های لازم برای پاسداری و حفاظت از جنین آثاری نیز از سوی مسئولان به بازدیدکنندگان داده شود تا شاهد مرگ و نابودی مظاهر تمدن بشری در این دوره و زمانه نباشیم.
همچنین باید با مشورت گرفتن از کارشناسان میراث جهانی و یونسکو در زمینه مقاوم سازی چنین بناهایی که تکرار آن در تاریخ امروز و فردای جهان غیر ممکن است بکوشیم.
هر سنگ یا آجر و یا خشت و قطعه کوچک و بزرگی از تخت جمشید، پاسارگاد، نقش رستم و سایر آثار تاریخی و باستانی ایران می توانند نقشی اثرگذار و ارزنده در توسعه فرهنگی و رونق اقتصادی کشور ایفا کنند از این جهت حفظ و امنیت این گونه آثار بر همگان لازم و واجب است. از سوی دیگر تقویت فرهنگ عمومی برای پاسداشت و نگاه داشت چنین آثاری می تواند ما را از همه جهات به ویژه در زمینه رونق گردشگری و حفظ آثار در کنار چنین فعالیت سود بخشی موفق بدارد.
در چنین مجموعه های تاریخی باید با استفاده از روش های نوین حفظ آثار باستانی نسبت به افزایش نگاهبانان و همچنین برخی موانع و محدودیت های فیزیکی برای عدم دسترسی گردشگران تازه وارد به این گونه بناها اقداماتی را انجام داد. انجام اموری مثل یادگاری نوشتن، لمس کردن و تکیه دادن به آثار تاریخی و حتی عکس برداری های خارج از ضابطه می‌تواند اثرات تخریبی بر روی آثار تاریخی چندین هزار ساله ایران ایجاد کند.
امید است با ایجاد ساز و کارهای لازم تلاش های جدی و قانونمند، استاندارد و همسو با معیارهای جهانی برای حفاظت و حراست از این میراث ملی و جاویدان صورت گیرد.منبع: روزنامه تماشا