صنایع دستی شیراز را بهتر بشناسیم

۱ ) خاتم کاری

یکی از هنرهای ظریف و صنایع دستی ایران خاتم کاری است که از کنار هم قرار دادن تکه های چوبی منظم و ظریف در رنگ های متفاوت درست می شود. این هنر یکی از ارزشمندترین و زیباترین صنایع دستی شیراز است که با چوب، عاج، استخوان، برنج و طلا درست می شود. هنری بسیار زیبا، دقیق و پرکار که با دیدنش به صبر و حوصله و دستان هنرمند خالق آن پی خواهید برد. این هنر از دوران های بسیار دور رواج داشته اما اوج و شکوفایی آن در عصر صفویه بود.

به گزارش سفر باتو ،ر برای ساخت خاتم، سطح اشیای چوبی را با مثلث های کوچک به شکل موزائیک در می آورند و از چوب های آبنوس، فوفل، گردو، بقم، عناب، نارنج، کهکم و کبوده و انواع استخوان و عاج فیل استفاده می کنند. چوب را با دستگاه های مخصوص به اندازه های کوچک و چند ضلعی (پنج، شش، هفت، هشت و یا ده ضلعی ) برش می دهند.

نمونه های خاتم را در در بازار شیراز و اصفهان بسیار می توان دید.

دهخدا این هنر را این چنین تعریف می کند:

“آنکه پاره‌های استخوان را در چوب با نقش و نگار بنشاند. خاتم‌سازی عمل خاتم‌ساز را گویند.”

خاتم کاری

۲ ) سفالگری

سفالگری در اغلب نقاط ایران وجود دارد و مردم به ساخت ظروف و اشیای سفالی می پردازند. سفالگری در شهر شیراز یکی از صنایع مهم به شمار می رود که در هنگام خرید سوغات آن را به شما پیشنهاد خواهند داد.

همانطور که می دانیم، به ظروف و دست ساخته هایی که با گل ساخته می شود، سفال می گویند. سفال یکی از قدیمی ترین صنایع بشر است.

شیرازی ها، نیز به ساخت ظروف و اشیای سفالی می پردازند و با مهارتی خاص و جالب توجه، هنر خود ر در معرض نمایش می گذارند.

۳ ) معرق کاری

معرق کاری یکی دیگر از صنایع دستی این شهر پرآوازه است. پیشینه ی این هنر به طور یقین مشخص نیست اما آنچه مسلم است، این هنر از هند وارد ایران شده و هنرمندان زبردست این مرز و بوم آن را گسترش داده و با هنر خود رنگ و بویی دیگر به آن بخشیده اند. در ابتدا این هنر تلفیقی از چوب و فلز بود و به شیوه ی امروزی کار نمی شد و برخلاف هنرمندان هندی که تنها از یک نوع چوب استفاده می کردند، ایرانیان در ساخت معرق های خود، به استفاده از چوب های دیگر با رنگ های متنوع، می پرداختند.

در ابتدا سطح میز، بوفه، در و تکیه گاه صندلی را با معرق تزیین می کردند. این تزیین به نقوش اسلیمی و پنج رنگ چوب های آبنوس، فوفل ، گلابی، سنجد و توت محدود می شد.

بهترین نمونه های معرق کاری را می توان در بازار شیراز مشاهده کرد که حاصل زحمت هنرمندان شیرازی است. اطلاعات بیشتر در مور تور شیراز را از دست ندیهد.

۴ ) نقره کاری

در طول بازار شیراز، ظروفی سیمین و با برقی چشمگیر، حتما شما را به سمت خود خواهد کشاند. این ظروف به شیوه نقره کاری ساخته شده و یکی از صنایع ارزشمند شیراز است. نقره کاری شاخه ای از هنر فلزکاری است که با فلز نقره و شکل دهی آن انجام می شود.

۵ ) منبت کاری

هنر منبت کاری روی، شامل کنده کاری و حکاکی روی چوب است که یکی از هنرها و صنایع دستی های ایرانی می باشد. برای منبت کاری باید طرح و نقشی دقیقی باشد تا بتوان آن را با ظرافتی قابل تحسین اجرا کرد.

کلمه منبت برگرفته از کلمه ی “نبات” است ،چون نقش و گل و گیاه برروی چوب کنده می شود، شبیه روییدن گیاه بر روی آن می باشد.

۶ ) قلمزنی

یکی از جذابیت های بازار شیراز، دیدن هنرمندان زبردستی است که با چکشی بردست بر روی ظرفی فلزی نقش می افکنند. صدای ضربات ظریفی که به وسیله چکش بر بدنه ظرف ایجاد می شود، موسیقی متنی است که لذت شنیدن آن در بستری از فرهنگ و سنت بسیار جالب است.

قلمزنی در واقع یکی از صنایع دستی مهم شیراز می باشد که عبارت است از شاخه ای از فلزکاری و حک نقوش برروی اشیا یا ظروفی از جنس طلا، مس، نقره و برنج.

۷ ) مینا کاری

مینا کاری یکی دیگر از صنایع دستی شیراز است که امروزه بیشتر بر روی مس انجام می شود.

میناکاری در واقع هنر تزئین ظروف و اشیای فلزی با اکسید فلزات است که با حرارت دیدن به رنگی خاص تمایل پیدا می کنند. میناکاری، هنری آزمایشگاهی می باشد که با کمک آتش، خطوط و نقش و نگاری رو ظرف ایجاد می شود. هرفلز رنگ خاص خود را ایجاد می کند مثلا برای تهیه رنگ سبز از مس، رنگ قرمز استفاده می شود.

قدمت این هنر را پنج هزار سال می دانند و اوج و شکوفایی آن به دوره صفویه می رسد. میناکاری را در بازارهای اصفهان و شیراز می توان دید که زینت بخش ویترین مغازه های صنایع دستی است.

۸ ) شیشه گری

شیشه را هنرمندانی زبردست از ترکیب سیلکیکات های قلیایی و ذوب آن در کوره به دست می آورند، ماده مذاب را به کمک دست یا قالب فرم می دهند و در نهایت جسمی طریف و شکننده و شفاف به دست می آید. ساخت این ظرف از روزگاران دور در سایر قسمت های ایران متداول بوده و نمونه های آن را می توان در موزه های داخل و خارج از کشور مشاهده کرد.

شیشه گری، امروز یکی از صنایع بسیار زیبا و ارزشمند شیراز است. ظروف و اشیای شیشه ای، در شکل های جالب و متنوع به دست هنرمندان شیرازی ساخته می شود.

۹ ) مینیاتور

مینیاتور، واژه ای است که برای هنرها و صنایع طریف و کوچک به کار می رود و نشان از دقت نظر و ظریفی نقش دارد. این کلمه در ایران به یک نوع نقاشی می گویند که بسیار زیباست و قدمتی طولانی دارد.

واژه مینیاتور در دوره قاجار وارد ادبیات ایران شده و برگرفته از کلمه ی فرانسوی “مینی موم ناتورال” است.

امروز مینیاتور یکی از صنایع دستی شیراز در تور شیراز به حساب می آید.