به گزارش اول فارس، معمولاً زمانی که صحبت از جاذبه‌های گردشگری استان فارس به میان می‌‌آید، ذهن‌ها بی‌اختیار به سمت آثار تاریخی و جاذبه‌های طبیعی نظیر جنگل و آبشار می‌رود؛ اما در دل شهرستان‌های جنوبی استان فارس جاذبه‌‌هایی وجود دارد که هرچند دیده نمی‌شوند، اما ویژگی‌های منحصر به فردی دارند. یک نمونه از این جاذبه‌ها، گنبدهای نمکی است.
برجستگی‌هایی که به علت حرکات و بالاآمدن نمک ایجاد می‌شود، گنبد نمکی (Saltdom) نامیده می‌شود. اشکال خارجی گنبدهای نمکی متفاوت است و به سنگ‌های پوششی ، فشار درونی و میزان آن بستگی دارد. به عبارت دیگر گنبد نمکی عبارت است از ساختمان زمین شناسی گنبدی شکلی که هسته آن از نمک تشکیل شده است. هر گنبد نمکی شامل یک هسته مرکزی نمکی و بخشی است که اطراف هسته مرکزی را احاطه می‌کند و از سنگ‌های رسوبی محلی تشکیل شده است.
شهرستان جهرم سه گنبد نمکی معروف در مناطق مختلف دارد؛ گنبد نمکی هکان، گنبد نمکی شاه علمدار در مرز جهرم و زرین‌دشت و نمکدان که بین جهرم و فسا قرار دارد.
گنبد نمکی هکان در میان این سه گنبد کمتر شناخته شده و از این رو دست‌نخورده‌تر باقی مانده است. این کوه دو مسیر از سمت روستای هکان و یک مسیر دشوار از سمت بخش سیمکان دارد.
مسیر دوم بعد از پل جدید جاده سیمکان در منطقه سد سلمان فارسی راهی به کوه نمک دارد که طولانی است و برای رسیدن به آن پس از اتمام جاده آسفالت و طی یک مسیر در جاده خاکی، حدود ۲کیلومتر باید پیاده‌روی باید کرد.
این توده نمکی در شمال غرب روستای کناردان در بخش مرکزی، بین تنگ خوشاب و کشه بوغرو در شرق و کندال نمک در غرب واقع شده است. سازندهای موجود در اطراق این گنبد نمکی، سازند بنگستان و بیشتر سنگ‌های آهکی است.
خود گنبد از نمک‌های سری هرمز که بسیار قدیمی و مربوط به دوره پالئوزیک است، تشکیل شده و همراه آن سنگ‌های آتشفشانی و دگرگونی قدیمی نیز دیده می‌شود. بیشتر قسمت‌های آن توسط لایه‌ای از مارن‌های سبز و خاکستری پوشیده شده است. محل بالا آمدن این توده نمک در کوه گرم در یک موضع فروافتاده قرار دارد. این فروافتادگی از تنگ خوشاب تا غرب کندال نمک مشاهده می‌شود. از این گنبد چندین مسیل جاری می‌شود که همه در کندال نمک به هم متصل می‌شوند و در نهایت به رودخانه شور می‌ریزند.
در کوه نمک انواع اشکال موجود در گنبدهای نمکی از جمله یخچال‌های نمکی، چشمه‌های شور، چاه‌های تخته‌سنگ و تلخاب، اشکال قارچی‌شکل، ستونی و دیگر اشکال ناشی از فرسایش آبی و نمکی و هالوکلاستی دیده می‌شود. سنگ‌های متورق، بلورهای نمکی، سنگ‌های رنگین آتشفشانی و دگرگونی، دره‌های باریک و پر و پیچ و خم و… از دیگر پدیده‌های این کوه است.
این گنبد باعث شوری اراضی و آب منطقه شده است. نمک این گنبد درجه خلوص مناسبی دارد و دو نوع نمک بلور و نمک کفه یا پودری دارد.
نمک این کوه در گذشته به نمک تبرزد معروف و مورد استفاده مردم جهرم، خفر، سیمکان و قیروکارزین بوده است. در گذشته مردم با الاغ، قاطر و از طریق تنگه‌های مختلف و با سختی فراوان، طی چند روز به اینجا می‌آمدند و نمک‌ها را با این چهارپایان برای فروش به منطقه خود می‌بردند.
علی اطهری در کتاب جهرم؛ زیباشهر فارس معتقد است: «در پارسی کهن، تبر به معنی کوه بوده است، اما امروزه کمتر از آن استفاده می‌شود و بیشتر به صورت تبرزد به معنی صمغ و ترشح کوه و برای نمک بلور و نمک کوهی مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ به طوری که در خود جهرم به نمک‌های بلوری کوه نمک هکان، نمک تبرزد می‌گویند».
بعید نیست وجه تسمیه شهر دوزه، مرکز بخش سیمکان جهرم نیز از همین کوه و دره‌های نمکین آن گرفته شده باشد، زیرا دوز در زبان ترکی به معنای نمک است و اگر ه کلمه دوزه را ه نسبت بگیریم، دوزه به معنی منسوب به نمک یا نمکین است. در روستای بادنجان بخش سیمکان نیز رودخانه‌ای به نام نمک وجود دارد.
کوه‌های نمک به علت فرسایش‌پذیری زیاد، ریزش‌ها و لغزش‌های فراوان، وجود تیغه‌های نوک تیز و برجسته، گودال‌ها و چاه غارها برای صعود و کوه‌نوردی خطرناکند. به همین دلیل بازدید از کوه‌های نمکی باید با دقت فراوان انجام گیرد و بهتر است بازدید از حاشیه آن‌ها صورت گیرد.
جدا از جنبه اقتصادی، به پتانسیل‌های گردشگری این کوه به عنوان پدیده‌ای ژئوتوریستی می‌توان توجه کرد. مسیرهای زیبای تاریخی و طبیعی خوشاب و کندال و چشم‌انداز زیبای این کوه و اشکال موجود در آن نظر هر بیننده‌ای را به خود جذب می‌کند.
از دیگر پدیده‌های اطراف این کوه نمکی باید به چاه‌هایی به عمق دو تا سه متر اشاره کرد که به نام چاه‌های تخته‌سنگ و تلخاب معروفند. این چاه‌ها برای تأمین آب عشایر منطقه و نمک‌جویان حفر شده است.
گنبدهای نمکی شهرستان جهرم ظرفیت بی‌نظیری از نظر گردشگری به ویژه گردشگری درمانی، طبیعت، کوه و گردشگری زمین‌شناسی دارد که هنوز به ثبت ملی نرسیده‌‌اند.
شهرستان جهرم در فاصله ۱۹۳ کیلومتری جنوب شرق شیراز قرار دارد.”منبع:ایرنا”
نظرات