وی با اشاره به عوامل مثبت و منفی در محیط زیست اظهار کرد: در بحث حفاظت از محیط زیست تمام عوامل از جمله مثل نفس کشیدن، فعالیت کارخانه­ها، فاضلاب­ها و … منفی است، تنها عامل مثبت و ایجابی در محیط زیست پوشش گیاهی است. در اغلب اوقات توجه به کاهش عوامل منفی است و نسبت به تقویت و ایجاد پوشش گیاهی به عنوان مهم‌ترین عامل مثبت، غفلت می­شود.

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اضافه کرد: در حال حاضر حدود نیمی از پوشش گیاهی، زراعی است که بخش مهمی از پوشش گیاهی را تشکیل می­دهد و برای محیط زیست مفید و سود آورد است. حدود نیمی دیگر از پوشش گیاهی مورد تاکید ما، جنگل‌ها و مراتع هستند که به صورت غیرمستقیم با تغذیه دام و استفاده غذایی ما انسان‌ها در ارتباط است.

وی با بیان  اینکه حفظ خاک مهم‌ترین فایده پوشش گیاهی است، تصریح کرد: پوشش گیاهی کمک شایانی به حفظ خاک می­کند، در صورت حذف پوشش گیاهی، آب‌ها در سطح زمین جاری، ذرات گرد و غبار در هوا پراکنده و زمین بلا استفاده می‌شود.

پوشش زمین تنها گیاهی نیست

کارشناس فضای سبز باغ گیاه­شناسی ملی ایران با تاکید بر این­ که پوشش گیاهی بخشی از انواع پوشش زمین است، افزود: علاوه بر پوشش گیاهی، از دید متخصصان علوم گیاهی حتی سنگ و یک چوب خشک می­تواند پوشش زمین به حساب آید. در واقع هر چیزی که باعث شود خاک در مقابل باد و باران حفظ شود و جا­به­جا نشود، به عنوان پوشش زمین به حساب می­آید.

وی تاکید کرد: بخشی از همکاری محیط‌گردان و گردشگران این است که در بازدید و استفاده از طبیعت، به هیچ عنوان شاخ و برگی را از بین نبرند و یا سنگی را جا به جا نکنند؛ حتی تاکید می­شود در صورتی که تیم‌های گردشگری از کوه صعود می­کنند، مراقب باشند تا سنگی با پای آنها به پایین پرتاب نشود چرا که همین سنگ می­تواند نقش موثری در حفظ خاک داشته باشد و اگر بخواهم دقیق‌تر بگویم، برگ درختانی که بر زمین ریخته هم می­توانند پوشش زمین و حافظ خاک باشند.

فلور ایران کم نظیر است

نوروزی در توضیح فلور ایران گفت: فلور و پوشش گیاهی، دو تعریف پایه برای بررسی پوشش گیاهی است. فلور به معنی تنوع گیاهی است و پوشش گیاهی به معنی فراوانی پوشش گیاهی در یک منطقه است. برای مثال در کشور های اروپایی پوشش گیاهی صد در صد است و زمین کاملاً سبز است، اما زمانی که فلور این سرزمین‌ها بررسی می­شود، در می­یابیم گونه‌های گیاهی از ۱۲۰۰ عدد تجاوز نمی­کند، این در حالی است که تنها در استان اصفهان سه هزار و ۵۰۰ فلور داریم و در کل ایران فراوانی فلور به هفت هزار و ۵۰۰ عدد می­رسد که از این نظر ایران یکی از کشور های غنی است.

وی ادامه داد: پوشش گیاهی به معنی میزان وجود گونه‌های گیاهی در زمین است. به طور کلی فلور و پوشش گیاهی به عوامل متفاوتی مربوط است. عواملی محیطی مثل رطوبت، ارتفاع، آب، عناصر خاک و …؛ به طور کلی زمانی که از غرب به شرق استان اصفهان حرکت می­کنیم، متوجه تغییر گونه‌های گیاهی می‌شویم و این نشان دهنده این است که شرایط محیطی تاثیر زیادی ایجاد فلورها دارند.

مدرس طبقه بندی و شناسایی گیاهان اظهار کرد: برای اندازه‌گیری پوشش گیاهی ابتدا باید گونه‌های گیاهی یا فلور ها را شناسایی کرد، سپس باید گونه‌ها را تکثیر کرده تا بتوانیم از آن‌ها به نحو مطلوب بهره ببریم.

پوشش با تولید تفاوت دارد

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی با ذکر این نکته که پوشش با تولید تفاوت دارد، گفت: اینکه برخی از دامداران بر این باورند در جایی که پوشش گیاهی زیادی وجود دارد، امکان چرای دام نیز هست، تصور غلطی است چرا که از نظر علمی گیاهان دسته‌بندی‌های مختلفی از جمله گیاهان دارویی، سمی، حافظ خاک، خوش خوراک برای دام، بد خوراک برای دام، کمیاب، در معرض انقراض و … دارند.

وی ادامه داد: از طرفی مورفولوژی گیاهان موضوع بسیار مهمی است، برخی از گونه‌ها در دوره‌های خاصی گل می­دهند و اگر دام در زمان نامناسب برای استفاده از گیاهان به آن مناطق آورده شوند، نه تنها چون گیاه مناسب نیست چیزی عاید دام نمی­شود، بلکه دام گیاه ناقص را از بین می­برد و در زمان مناسب دیگر گیاهی برای استفاده دام وجود ندارد.

منطقه حفاظت شده، پوشش گیاهی را حفظ می­کند

نوروزی با اشاره به تصاویری از محل حصار کشی بین منطقه حفاظت شده و منطقه غیر حفاظت شده گفت: همان طور که مشخص است، در منطقه حفاظت شده پوشش و به تبع آن گونه‌های گیاهی کاملاً حفظ شده است. در این مناطق پوشش کامل است و نفوذ آب به خاک صد در صد است.

وی ادامه داد: علت این اتفاق جلوگیری از ورود دام به این مناطق است چرا که متاسفانه دام‌ها می­توانند مشکل بزرگی بر سر راه پوشش گیاهی باشند. برای مثال در طرح مطالعاتی در مراتع کهگیلویه و بویر احمد، شاهد این بودیم که دامداران درختاران را کمر بُر کرده و برای تغذیه دام خود از آن استفاده می­کردند. پس از آن کم کم درختان به طور کل قطع و زمین برای زراعت آماده می­شد.

کارشناس فضای سبز باغ گیاه­شناسی ملی ایران ادامه داد: هرچند در سال‌های اول محصول خوبی به بار می­آمد، ولی به مرور زمان چون خاک دیگر پوشش قبلی را نداشت، شسته شده و از بین می­رفت و پس از مدت زمان کوتاهی با نمایان شدن سنگ بستر دیگر خاکی برای استفاده وجود نداشت، احیای زمین با هیچ هزینه­ای امکان پذیر نیست و باید همه توان خود را برای حفظ آن به کارگیریم.

گون گزی در معرض نابودی است

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی در خصوص انواع گونه‌های گیاهی گفت: گونه‌های گیاهی به انواع نایاب، کم یاب، مختص یک منطقه و همه جا گیر تقسیم می­شوند. برخی از گونه‌ها مختص یک منطقه هستند و در جای دیگری پیدا نمی­شوند و در صورت نابودی چنین گونه­ای در یک منطقه، آن گونه در کل دنیا منقرض می­شود و از این لحاظ بسیار آسیب پذیر است.

نوروزی ادامه داد: برای مثال در اصفهان حدود ۴۰۰ گونه و در کل کشور ۷۰۰ گونه گون داریم که گیاه بسیار مهمی است. گون گزی در غرب اصفهان از اهمیت ویژه­ای برخوردار است، بر روی این گون حشره­ای فعالیت می­­کرد که برای تولید گز مفید بود، متاسفانه این حشره از بین رفت و خود گون گزی هم در حال نابودی است و این به معنی انقراض این گونه در کل سیستم گیاه شناسی جهان است.

وی اظهار کرد: بارها در خصوص انقراض برخی از گونه‌های گیاهی هشدار داده‌ام اما این در حالی است روزانه حدود هفت الی هشت گونه گیاهی در ایران منقرض می­شود.

فرهنگ، ما را مجبور به مخفی کاری می‌­کند!

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی با ابراز تاسف نسبت به فرهنگ غلط استفاده و حفاظت از منابع طبیعی گفت: متاسفانه عدم درک و لزوم حمایت و حفاظت از منابع طبیعی، باعث شده است گاهی مجبور به مخفی کاری شویم. برای مثال زمانی که مردم یک روستا متوجه نام گیاهی را در بررسی‌های میدانی کارشناسان و متخصصان متوجه می‌­شوند، به صورت بی‌رویه شروع به شخم زدن آن می­‌کنند و پوشش گیاهی را از بین می­‌برند. در موارد متعددی به این نتیجه رسیدیم که بهتر است به صورت رمزی با کارشناسان دیگر صحبت کنیم تا افراد محلی متوجه خواص و نام گیاهان نشوند و این امر ناشی از فرهنگی منفعت طلبانه و بی توجه به محیط زیست و زندگی است.

نوروزی اظهار کرد: فرهنگ استفاده صحیح از منابع طبیعی و حفاظت از محیط زیست و گیاهان باید در بین مردم نهادینه شود و نباید اینطور باشد که به خاطر یک شب خوشگذرانی، درختان قطع شوند و آتش روشن شود.

کارشناس فضای سبز باغ گیاه شناسی ملی ایران تصریح کرد: در برخی مناطق کویری پوشش گیاهی بسیار ناچیز است به طوری که در هر ۱۰۰ متر ممکن است یک گیاه وجود داشته باشد. زمانی که این گیاه توسط انسان از بین برده می­شود، دیگر هیچ پوشش گیاهی وجود ندارد. این در حالی است که اگر دقت کنید در اطراف همان یک گیاه، خاک جمع شده است و این یعنی همان یک گیاه به اندازه خود به حفظ خاک کمک می­‌کند.