آنچه باید در باره بچه دار شدن به روش رحم اجاره ای بدانید

رحم جایگزین یا رحم اجاره‌ای چیست؟

گاهی برخی از بانوان به دلیل مشکلاتی که در ساختار رحم‌شان وجود دارد یا به دلیل بیماری یا جراحی رحم خود را از دست داده‌اند و امکان بارداری در آن‌ها وجود ندارد از رحم جایگزین برای بچه‌دار شدن استفاده می‌کنند. یعنی با وجود اینکه تخمک سالم توسط خانم تولید می‌شود و همسر نیز اسپرم سالم دارد، ولی به دلیل عدم وجود رحم یا مشکلاتی در ساختار رحم، امکان بارداری وجود ندارد.

با استفاده از تکنولوژی لقاح خارج رحمی یا آی وی اف زوج‌ها می‌توانند جنینی را که حاصل از لقاح خارج رحمی تخمک و اسپرم خودشان در محیط آزمایشگاه است، به رحم خانم دیگری منتقل کنند. این مادر در اصطلاح مادر جایگزین یا رحم جایگزین نامیده می‌شود. سالهاست که این تجارت در ایران رونق گرفته و رحم جایگزین نام حقوقی است که بر آن گذاشته‌اند.

در این روش زن صاحب رحم، جنین را در رحم خود حمل می‌کند و بر مبنای توافقی که از قبل صورت گرفته است، تعهد می‌نماید که پس از طی دوران بارداری و زایمان، نوزاد حاصل را به زوجین نابارور تحویل دهد.

شرایط رحم اجاره‌ای چیست؟

در این روش، ژنتیک جنین مربوط به پدر و مادرش است، ولی خانم دیگری مراحل بارداری را طی می‌کند و به اصطلاح مادر بیولوژیکی نوزاد است.

بعد از اینکه تخمک از زوجین گرفته شد، در محیط آزمایشگاه لقاح صورت می‌گیرد. سپس جنین بسیار کوچکی که چند میلیمتر و به اندازه چند سلول کوچک است، به رحم خانم دیگری که صاحب رحم جایگزین (Surrogate Mother) است منتقل و وی متعهد می‌شود که مراحل باروری و نگهداری جنین را به مدت نه ماه طی کند، مراقب سلامت جنین باشد و بعد از اتمام بارداری و زایمان، نوزاد را به زوج صاحبان گامت‌ها (پدر و مادر ژنتیکی) تحویل دهد.

دلایلی که منجر به استفاده از این روش می‌شود

عدم وجود رحم در زن، چه این نقص مادرزادی بوده و چه ثانویه و به دلیل بیماری باشد، ابتلای زن به بیماری‌هایی از قبیل سرطان یا بیماری‌های قلبی که بارداری زن را با خطر مواجه می‌سازد، ابتلای زوج به سقط‌های مکرر که منجر به ناباروری و توقف خود به خودی حاملگی گردیده است، عدم موفقیت در تکرار درمان ناباروری به روش لقاح خارج رحمی. در این حالت به دلایل ناشناخته رحم توانایی باروری یا حفظ و نگهداری جنین را تا پایان دوران حاملگی نخواهد داشت.

زوج‌های متقاضی از چه نظر ارزیابی می‌شوند؟

زوج‌هایی که متقاضی استفاده از رحم جایگزین هستند، پس از تایید این موضوع از نظر متخصصان، در روند این درمان قرار می‌گیرند.

لازم است که زوج از نظر قوانین مربوط به استفاده از رحم جایگزین، ابعاد حقوقی و اجتماعی آن توجیه شوند. همچنین باید زوج از نظر روحی و روانی آمادگی لازم را برای استفاده از این درمان داشته باشند. مشاوره و ارزیابی‌ها از یک زوج تا زوج دیگر متفاوت است و این روند ممکن است برای برخی بسیار طولانی شود.

معمولا متخصص پزشکی اجتماعی زوج‌ها را از جهات مختلف ارزیابی می‌کند. برخی از این موارد شامل:

• وضعیت زوج از نظر فرهنگی و اقتصادی
• چگونگی ارتباط زوج با هم و بررسی مواردی مثل ثبات و انسجام خانواده، سابقه ازدواج فامیلی و طلاق
• داشتن فرزند یا فرزند خوانده
• سابقه کیفری

براساس سیاست‌های هر کشوری ممکن است این موارد در تصمیم گیری نهایی برای انجام شدن یا نشدن این درمان تاثیرگذار باشد. همچنین در این جلسات زوج‌ها با مراحل ارزیابی سلامت‌شان، حدود زمانی که برای انجام این روش لازم است، مراحل تحریک تخمک گذاری، گرفتن اسپرم، لقاح آزمایشگاهی و عوارض آنها، احتمال توقف درمان در هر مرحله بنا به صلاح دید تیم پزشکی و شانس موفقیت این روش آشنا می‌شوند.

برای ارزیابی سلامت زوجی که متقاضی استفاده از رحم جایگزین هستند، ان‌ها باید توسط متخصصان ذیل معاینه و ویزیت شوند.

زنان و زایمان

متخصص زنان خانم را از نظر سلامت دستگاه تناسلی و ناحیه لگن بررسی می‌کند. تا ناهنجاری‌های رحم یا اشکالات فیزیولوژیک تولید مثل تشخیص و تایید شود.

بررسی هورمونی وی نیز در روز دوم و سوم عادت ماهیانه اش صورت می‌گیرد و رحم و تخمدان‌ها هم با سونوگرافی برسی می‌شوند تا معلوم شود که مادر قادر به تولید تخمک سالم است. در صورت مشکل در تولید تخمک، می‌توان از تخمک اهدایی استفاده کرد.

اورولوژی

آقا باید توسط متخصص مردان از نظر سلامت دستگاه تناسلی بررسی شود. انجام آزمایش اسپرموگرام و ارزیابی مایع منی صورت می‌گیرد و با انجام ازمایش خون سطح هورمون‌های تستوسترون، LH، FSH , PRL نیز سنجیده می‌شود.

داخلی

متخصص داخلی نیز زوج را از نظر سلامت سیستم‌های داخلی بدن مثل قلب و غدد بررسی می‌کنند و در صورت وجود مشکل درمان آغاز می‌شود.

روانپزشکی

زوجی که قصد استفاده از روش درمانی مادر جایگزین یا رحم جایگزین را دارند ممکن است در آینده دچار شک و تردید شوند و یا این موضوع روی روابط آن‌ها تاثیر بگذارد. به همین دلیل لازم است که تعادل روانی و توانایی تطبیق زوج با شرایط جدید که پیش می‌آید ارزیابی دقیق شود.

ژنتیک

با توجه به اینکه ژنتیک جنین متعلق به زوج است، لازم است که شانس ابتلا به بیماری‌های ژنتیکی و وراثتی در آن‌ها بررسی شود. به این منظور سابقه مشکلات ژنتیکی و شانس انتقال آن‌ها به فرزندان در نظر گرفته می‌شود و در صورت نیاز به تشخیص‌های قبل از لانه گزینی PGD این موضوع به اطلاع زوج می‌رسد.

وجود مشکل در هر کدام از موارد و یا ثابت شدن مشکلات و بی ثباتی در زندگی زناشویی، بی ثباتی در تصمیم گیری، اختلال شخصیتی، عدم رضایت همسر، سابقه کیفری، سابقه اقدام به خودکشی و ابتلا به بیماری‌های روانی و یا رفتار‌های پرخطر جنسی در خانم صاحب رحم و یا همسرش می‌تواند باعث خروج وی از روند درمان شود.

زوج متقاضی رحم جایگزین و بانوی صاحب رحم پس از تایید تمام مراحل گفته شده، باید قرار داد‌هایی را امضا کنند. بر اساس این قرارداد‌ها طبق قانون برای آن‌ها مواردی تعیین می‌گردد که در روند درمان و پس از آن موظف به پایبندی به آن‌ها هستند.