سال جدید هم دارد کم‌کم از راه می‌رسد. بسیاری از خانم‌ها برای چیدن سفره‌ی هفت‌سین لحظه‌شماری می‌کنند. سبزه، جزء جدانشدنی سفره‌ی هفت‌سین است. بعضی از افراد به دلایل مختلف ترجیح می‌دهند سبزهی آماده تهیه کنند. اما بسیاری از افراد دوست دارند خودشان سبزهی خانگی تهیه کنند و شاهد رشد تدریجی سبزه باشند. اگر شما هم جزء دسته‌ی دوم هستید، مقاله‌ای که امروز برایتان تهیه کردیم را از دست ندهید. در این مقاله به نکات مهم برای کاشت سبزهی عید نوروز، از جمله زمان مناسب برای کاشت هر دانه و نحوه‌ی کاشت سبزه با چند نوع دانه‌ی مختلف می‌پردازیم. با ما در گزارش همراه باشید.
کدام دانه‌ها برای کاشت سبزهی عید نوروز مناسب هستند؟
اگر به دنبال آسان‌ترین و ارزان‌ترین گزینه‌ها هستید، به سراغ بذر ارزن، جو و گندم بروید و اگر می‌خواهید سبزهتان قشنگ شود، از دانه‌های ماش و عدس استفاده کنید.
مهم‌ترین سؤالی که برای تهیه‌ی سبزهی خانگی در ذهن افراد ایجاد می‌شود این است: «از کدام دانه‌ها می‌توان برای تهیه‌ی سبزهی عید استفاده کرد؟» از جمله رایج‌ترین بذرها برای کاشت سبزه می‌توانیم به گندم، ارزن، عدس و یونجه اشاره کنیم. البته خوشبختانه تنوع در این زمینه زیاد است و می‌توانید برای کاشت سبزهی خود از دانه‌ها و حبوبات دیگری مثل ماش، شنبلیله، نخود، ذرت، نعناع، کنجد و هسته‌ی مرکبات مثل لیمو، پرتقال و نارنج استفاده کنید.
توجه داشته باشید که اگر به دنبال آسان‌ترین و ارزان‌ترین گزینه‌ها هستید، به سراغ بذر ارزن، جو و گندم بروید و اگر می‌خواهید سبزهتان قشنگ شود، از دانه‌های ماش و عدس استفاده کنید.
اگر سبزهی عید نوروز را با بذرهای سبزی خوردن مثل نعناع، ریحان و شنبلیله بکارید، علاوه بر اینکه یک گزینه‌ی متفاوت را برای کاشت سبزه امتحان می‌کنید، می‌تواند سبزه را بعد از ایام نوروز هم نگه دارید و در زمان مناسب، سبزی‌های خانگی خود را نوش جان کنید. اگر دوست دارید یک گلدان جذاب با گل‌های خوش‌عطر داشته باشید، برای سبزهی عید دانه‌ی مرکبات را بکارید.
دانه‌ها چقدر باید خیس شوند؟
مدت زمان خیس کردن بذرهای مختلف برای کاشت سبزهی عید نوروز با یکدیگر متفاوت است. در ادامه به مدت زمان لازم برای خیس کردن انواع بذر می‌پردازیم.
بذرهایی که باید تقریبا ۶ تا ۸ ساعت خیس شوند
- تربچه (مدت زمان جوانه زدن ۴ تا ۵ روز)
- یونجه (مدت زمان جوانه زدن ۵ تا ۶ روز)
- شنبلیله (مدت زمان جوانه زدن ۳ تا ۴ روز)
- کنجد (مدت زمان جوانه زدن ۱ تا ۲ روز)
بذرهایی که باید تقریبا ۱۰ تا ۱۸ ساعت خیس شوند
- گندم (مدت زمان جوانه زدن ۲ تا ۳ روز)
- ارزن (مدت زمان جوانه زدن ۳ تا ۴ روز)
- چاودار (مدت زمان جوانه زدن ۲ تا ۳ روز)
- تخم آفتا‌ب‌گردان (مدت زمان جوانه زدن ۱ تا ۲ روز)
- سویا (مدت زمان جوانه زدن ۳ تا ۵ روز)
- عدس (مدت زمان جوانه زدن ۳ تا ۵ روز)
- ماش (مدت زمان جوانه زدن ۳ تا ۵ روز)
- نخود (مدت زمان جوانه زدن ۳ تا ۴ روز)
چه زمانی برای کاشت سبزهی عید نوروز مناسب است؟
طبیعی است که زمان کاشت بذرها با یکدیگر فرق دارد. در ادامه به زمان مناسب برای کاشت انواع مختلف بذر اشاره می‌کنیم.
زمان مناسب برای کاشت گندم
برای کاشت بذر گندم به‌عنوان سبزهی عید نوروز، باید از ۱۰ روز قبل از سال نو، یعنی ۲۰ اسفند این کار را انجام دهید.
زمان مناسب برای کاشت ماش
سبز شدن ماش در مقایسه با گندم، بیشتر طول می‌کشد. برای کاشت ماش، باید از ۱۲ روز قبل از سال جدید، یعنی ۱۸ اسفند ماه اقدام کنید.
زمان مناسب برای کاشت عدس
بذر عدس برای سبز شدن به مدت زمان بیشتری نیاز دارد. بنابراین بهتر است از ۱۵ روز قبل از سال نو، یعنی ۱۴ یا ۱۵ اسفند بذر عدس را بکارید.
زمان مناسب برای کاشت بذر ارزن
اگر این بذر را برای کاشت سبزه در نظر گرفتید، از ۱۴ روز قبل از عید نوروز اقدام کنید.
زمان مناسب برای کاشت بذر شاهی
شاهی از آن دسته از بذرهایی است که به مدت زمان نسبتا کمی برای کاشت آن نیاز است. کامل شدن بذر شاهی فقط ۶ روز طول می‌کشد. بنابراین بهترین زمان برای اقدام به کاشت آن، ۲۴ اسفند است.
زمان مناسب برای کاشت لوبیا چشم‌بلبلی
اگر تصمیم گرفتید لوبیا چشم‌بلبلی را برای سبزه بکارید، ۱۵ تا ۱۷ روز قبل از عید کار را شروع کنید.
زمان مناسب برای کاشت بذر خرفه
خرفه سریع رشد می‌کند و نیاز نیست خیلی بلند شود، چون بافت آن ریز و پنبه‌ای است. ۲۰ اسفند، یعنی ۱۰ روز قبل از شروع سال نو، زمان مناسبی برای کاشت بذر خرفه خواهد بود.
زمان مناسب برای کاشت بذر یونجه
بذر یونجه از آن دسته از بذرهایی است که رشد سریعی دارد. برای کاشت این بذر، از ۱۵ اسفند دست به کار بشوید.
زمان مناسب برای کاشت بذر شنبلیله
جوانه زدن این گیاه خیلی طول نمی‌کشد و تنها در ۲ تا ۳ روز جوانه می‌زند. برای اینکه این گیاه رشد مناسبی داشته باشد، ۱۴ روز قبل از عید، یعنی روز ۱۶ اسفند آن را بکارید.
روش کاشت انواع بذرها برای سبزهی نوروز
در ادامه به صورت مرحله به مرحله، نحوه‌ی کاشت بعضی از بذرهای مختلف را آموزش می‌دهیم. نکات ذکر شده را مو به مو اجرا کنید تا سبزهتان خراب نشود.
۱. روش کاشت سبزهی عدس
عدس، یکی از گزینه‌های رایج و محبوب برای کاشت سبزهی عید نوروز است، چون هم رشد خوبی دارد و هم زیبا است.
- دو تا سه هفته قبل از شروع سال جدید، مقداری عدس را که به مدت زمان لازم خیس کرده‌اید، داخل یک ظرف مناسب بریزید و روی آن‌ها آب بپاشید. اجازه دهید عدس‌ها چند روز در دمای اتاق باشند. عدس‌ها را هر روز چک کنید و اگر آبشان تمام شده بود، به اندازه‌ی کافی به آن‌ها آب اضافه کنید. به این نکته‌ی مهم دقت کنید که نباید عدس‌ها را در آب غوطه‌ور کنید، بلکه باید با اسپری، آب را روی آن‌ها بپاشید تا مرطوب شوند.
- بعد از اینکه چند روز گذشت، یک دستمال پارچه‌ای بردارید و با اسپری آب، آن را نم‌دار کنید. دستمال مرطوب شده را روی عدس‌ها قرار دهید. بعد ظرف حاوی عدس‌ها را نزدیک پنجره که هوا در جریان است، قرار دهید.
- هر روز داخل ظرف عدس‌ها به مقدار کافی آب بریزید و آب را مجدد خالی کنید تا عدس‌ها تازه بمانند. تا وقتی که عدس‌ها جوانه بزنند، دستمال پارچه‌ای را هم با اسپری مرطوب کنید.
- زمانی که عدس‌ها کاملا جوانه زدند، آن‌ها را به ظرفی که برای سبزهی عید در نظر گرفتید، منتقل کنید. وقتی که بذرها کمی سبز شدند، دستمال پارچه‌ای را از روی عدس‌ها بردارید.
- عدس‌ها را مثل قبل آبکشی کرده و با اسپری مرطوب کنید. سبزهی عدس را در جایی بگذارید که در معرض نور مناسب قرار بگیرد. برای اینکه تمام قسمت‌های سبزه به طور مساوی از نور خورشید برخوردار شوند، ظرف را بچرخانید تا نور به طور یک‌دست به سبزه‌ها برسد.
۲. روش کاشت سبزه با بذر مرکبات
روشی که در ادامه آموزش می‌دهیم، برای کاشت بذر مرکبات مثل پرتقال، نارنگی و لیموشیرین مناسب است.
- هسته‌ی مرکبات مد نظر خود را به مدت ۲ روز خیس کنید. یک گلدان زیبا را انتخاب کنید و درون آن، خاک سبک بریزید. اگر از خاک باغچه استفاده کنید و بذرها را داخل گلدان بکارید، بهتر است.
- هسته‌های مرکبات را به مدت یک شبانه روز خیس کنید. بعد از گذشت دو روز، پوست روی هسته‌ها را جدا کنید. حواستان باشد این کار را به‌آرامی انجام دهید تا قسمت سبز آن آسیب نبیند.
- قسمت سبز را داخل آب بگذارید تا خشک نشود. تخم سبز مرکبات را با دقت به طور منظم روی خاک گلدان قرار دهید. توجه داشته باشید که گلدانی که برای این کار انتخاب می‌کنید، باید در قسمت کف یا ته، سوراخ داشته باشد تا موقع آب دادن، آب اضافه‌ی آن خارج شود و نهالتان پوسیده و خراب نشود. زمانی که دارید دانه‌ها را می‌کارید، بین آن‌ها فاصله بگذارید و دانه‌ها را طوری کنار هم قرار دهید که نه خیلی از هم دور و نه خیلی به هم نزدیک باشند.
- بعد از اینکه دانه‌ها را در گلدان قرار دادید، یک لایه‌ی نازک خاک روی سطح آن‌ها بریزید و با سنگ‌های ریز آن‌ها را بپوشانید.
- خاک را با اسپری آبیاری کنید. در روز اول و دوم، روی سطح دانه‌ها یک نایلون قرار دهید و گلدان را جایی بگذارید که آفتابگیر باشد تا گلدان نور کافی دریافت کند.
- دانه‌ها بعد از ۱۵ تا ۳۰ روز جوانه می‌زنند. اگر به آن خوب رسیدگی کنید، می‌توانید بعد از دو سال آن را در باغچه‌ی خانه‌ی خود بکارید و یک نهال سبز و زیبا داشته باشید.
چند نکته‌ی برای تهیه‌ی بذر مرکبات
- همان‌طور که در بالا اشاره کردیم، پوست تخم مرکبات را جدا کنید و برای کاشت، از قسمت سبز استفاده کنید. این کار باعث می‌شود زودتر به نتیجه برسید.
- روی سطح خاک را همیشه مرطوب نگه دارید. برای آب دادن به خاک، از اسپری استفاده کنید.
۳. روش کاشت سبزه با گندم
بذر گندم هم یکی دیگر از بذرهای محبوب برای سبزهی عید است. اگر امسال تصمیم گرفته‌اید بذر گندم را برای سال نو بکارید، اقدامات زیر را انجام دهید.
- برای کاشت سبزهی عید نوروز با بذر گندم، ابتدا یک ظرف بزرگ بردارید و یک استکان یا یک فنجان گندم را درون آن بریزید. ظرف را آب کنید و اجازه دهید گندم‌ها به مدت تقریبا ۲ روز در آب خیس شوند. طی این مدت زمان، آب گندم را چند بار عوض کنید.
- بعد از دو روز، گندم‌ها جوانههای ریزی می‌زنند. یک صافی یا آبکش بردارید و درون آن یک پارچه‌ی نخی قرار دهید. گندم‌ها را روی پارچه بریزید. زمانی که آب اضافی گندم‌ها به طور کامل خارج شد، روی گندم‌ها یک پارچه قرار دهید و آن‌ها را به مدت تقریبا ۳ روز پشت پنجره‌ی خانه‌تان بگذارید تا نور کافی دریافت کنند.
- روی پارچه را به طور مرتب با اسپری مرطوب کنید. برای این کار اول پارچه را کامل خیس کنید، بعد روی آن اسپری بزنید. حتما زیر آبکش یک ظرف بگذارید تا آب اضافی به آن منتقل شود.
- وقتی که گندم‌ها رشد کردند و جوانه زدند، جوانه‌ها را به آرامی به ظرفی که برای سبزه انتخاب کرده‌اید، منتقل کنید. یک پارچه‌ی نم‌دار روی سطح جوانه‌ها قرار دهید و ظرف را در جایی بگذارید که جوانه‌ها در معرض نور خورشید قرار بگیرند.
- جوانه‌ها به‌تدریج سبز می‌شوند. بعد از سبز شدن جوانه‌ها می‌توانید پارچه‌ی نم‌دار را از روی آن‌ها بردارید.
- اجازه دهید ظرف پشت پنجره بماند تا نور کافی دریافت کند. هر روز مقدار کمی آب به جوانه‌ها بدهید تا درست رشد کنند.
۴. روش کاشت سبزه با ماش
روش کاشت ماش تقریبا مشابه روش کاشت گندم است. برای کاشت ماش، روش‌های زیر را انجام دهید.
- با توجه به ظرفی که در نظر گرفته‌اید، مقداری ماش را از شب قبل در آب خیس کنید. روز بعد، آب ظرف را دور بریزید و ماش‌ها را در ظرف مخصوص سبزه، به صورت لایه‌ی نازک ۳ میلی‌متری پهن کنید. دقت کنید که اگر قطر لایه‌ها بیشتر باشد سبزه پرپشت‌تر و اگر قطر آن‌ها کمتر باشد، سبزه کم‌پشت‌تر خواهد شد.
- دستمال آشپزخانه را روی سطح ماش‌ها قرار دهید. روی دستمال را با اسپری مرطوب کنید. به طور مرتب دستمال را مرطوب نگه دارید. این کار را تا زمانی که دانه‌های ماش جوانه بزنند، قد آن‌ها حدود یک سانت شود و رنگشان کمی سبز شود، ادامه دهید. سپس می‌توانید دستمال آشپزخانه را از روی جوانه‌ها بردارید.
- جوانههای ماش را حدود ۳ تا ۴ روز با اسپری، مرطوب کنید. حواستان باشد که آبرسانی به جوانه‌ها نه آن‌قدر کم باشد که دانه‌ها خشک باشند و نه آن‌قدر زیاد باشد که دانه‌ها در آب غوطه‌ور شوند.
- این کارها را تا وقتی انجام دهید که ارتفاع سبزهی ماش به اندازه‌ی مدنظرتان برسد. دقت کنید که میزان رشد سبزهی ماش، به گرمی و سردی محلی که آن را نگه می‌دارید، وابسته است.
۵. روش کاشت سبزه با بذر شاهی در کوزه
بسیاری از خانم‌های خوش‌سلیقه به جای ظرف‌های معمولی، ترجیح می‌دهند سبزهی خود را در کوزه بکارند. در ادامه نحوه‌ی کاشت سبزه با شاهی در کوزه را آموزش می‌دهیم.
- ابتدا کوزه‌ی مدنظر را آب کنید و اجازه دهید آب به مدت ۲۴ ساعت در کوزه بماند تا دیواره‌های کوزه به طور کامل خیس شوند. بعد یک جوراب نایلونی روی کوزه بکشید.
- بذر شاهی را که از قبل به مدت یک شبانه روز خیس کرده‌اید، با دست روی جوراب نایلونی قرار دهید. این کار را طوری انجام دهید که بذرها که بعد از خیس شدن حالت ژله‌ای پیدا کرده‌اند، به طور مساوی همه جای جوراب پخش شوند. بذر شاهی به‌راحتی به سطح جوراب می‌چسبد.
- حواستان باشد که کوزه همیشه پر از آب باشد. هر روز مقداری از آب کوزه تبخیر می‌شود، بنابراین باید به طور مرتب درون آن آب بریزید. آب از داخل کوزه به دیواره‌ی آن راه پیدا کرده و به بیرون ترشح می‌کند. از این طریق، بذرها جوانه می‌زنند و ریشه‌ها به قسمت بیرونی کوزه می‌چسبند.
- کوزه را در جایی قرار دهید که به اندازه‌ی کافی نور خورشید دریافت کند. هر از گاهی کوزه را بچرخانید تا همه‌ی قسمت‌های آن در معرض نور قرار بگیرند.
۶. روش کاشت سبزه با کنجد
می‌توانید با کنجد سفید یا سیاه سبزه درست کنید. نکته‌ای که باید در نظر داشته باشید این است که کنجدی که برای تهیه‌ی سبزه استفاده می‌کنید باید خام یا بو نداده باشد. سبزه با کنجد را هم با خاک و هم بدون خاک می‌توانید بکارید. طرز کاشت سبزه با کنجد به دو روش ذکر شده در ادامه آورده شده است.
۱. طرز کاشت سبزه با کنجد در خاک
- اولین کاری که باید انجام دهید این است که دانه‌های کنجد را به مدت ۱۲ ساعت در آب بگذارید تا خوب خیس شوند.
- بعد از ۱۲ ساعت دانه‌ها را از آب بیرون بیاورید. سپس در ظرف یا گلدان مدنظر خود مقداری خاک بریزید و دانه‌های کنجد را در آن قرار دهید. خاک باغچه مناسب‌ترین نوع خاک محسوب می‌شود. می‌توانید مقداری خاک برگ هم به آن اضافه کنید.
- در نظر داشته باشید که ارتفاع خاک بهتر است ۴ تا ۸ سانتی‌متر باشد.
- حالا خاک را با آبپاش آبیاری کنید. دقت کنید که نباید آب زیادی به دانه‌ها بدهید، چون آب اضافی باعث پوشیده شدن دانه‌ها می‌شود. ارتفاع خاک باید ۱ تا ۲ سانتی‌متر باشد.
- حالا دوباره روی خاک را با آبپاش کمی خیس کنید. همان‌طور که در بالا اشاره کردیم، باید حواستان باشد که خاک بیش از حد خیس نشود.
- حالا گلدان یا ظرف را در یک مکان آفتابگیر قرار دهید. حواستان باشد که سبزه نباید به‌طور مستقیم در معرض نور خورشید قرار بگیرد. پشت پنجره بهترین مکان برای این کار به شمار می‌رود.
- سبزه را به‌طور مرتب آبیاری کنید. در نظر داشته باشید که سبزه نباید برای مدت زمان طولانی خشک بماند. خاک سبزه همیشه باید مرطوب (و نه خیلی خیس) باشد.
- بعد از یک تا دو هفته سبزهی زیبای شما آماده می‌شود.
۲. طرز کاشت سبزهی کنجد بدون خاک
روش کاشت سبزهی کنجد بدون خاک مانند روش ذکر شده در بالا است، فقط باید نکات زیر را در نظر داشته باشید.
- باید دانه‌های کنجد را برای ۲۴ ساعت در آب خیس کنید.
- بهتر است برای کاشت سبزهی بدون خاک از کنجد سیاه استفاده کنید، چون رشد آن نسبتا سریع‌تر از کنجد سفید است.
- حالا دانه‌ها را از آب خارج کنید و دانه‌های کنجد را روی یک پارچه‌ی نخی خیس بریزید.
- روی دانه‌ها یک پارچه‌ی خیس دیگر قرار دهید. بعد از حدود دو تا چهار روز دانه‌ها جوانه می‌زنند. حواستان باشد که طی این مدت پارچه‌ها نباید خشک شوند؛ بنابراین باید به‌طور مرتب آن‌ها را با آبپاش مرطوب نگه دارید.
- دانه‌ها را در محلی قرار دهید که نور کافی دریافت کنند. حالا دانه‌ها را از داخل پارچه به ظرف مدنظر خود منتقل کنید.
- دانه‌ها را کمی مرطوب کنید. روی ظرف را با پلاستیک بپوشانید.
- دو تا چهار روز که گذشت، پلاستیک را بردارید تا رشد سبزه ادامه پیدا کند. حواستان باشد ظرف را در یک مکان آفتابگیر قرار دهید.
- طی این مدت هر روز یا هر دو روز یک بار دانه‌ها را آبپاشی کنید.
۷. روش کاشت سبزه در کوزه و سبزه‌های عروسکی
خیلی از خانم‌های خانه‌دار تمایل دارند روی یک سطح شیب‌دار، کوزه یا عروسک سبزه درست کنند. اگر شما هم می‌خواهید این کار را انجام دهید، باید از بذرهایی که لعاب‌دار هستند، مثل شاهی، خرفه و خاکشیر استفاده کنید.
این بذرها بعد از اینکه خیس شوند، حالت ژله‌ای پیدا می‌کنند و به همین علت روی سطوح مختلف، حتی سطوح عمودی می‌چسبند. بذرهای ذکر شده برای کاشت سبزه روی ماکت‌های متنوع گزینه‌های خوبی به شمار می‌روند. اگر می‌خواهید سبزه عروسکی درست کنید یا سبزهی خود را در کوزه بکارید، مراحل زیر را طی کنید.
- بذر دلخواه خود را یک بار با آب بشویید. سپس آن را به مدت ۴ ساعت در یک ظرف پر از آب خیس کنید. مقدار آب لازم برای بذر شاهی ۵ برابر و برای بذر منداب ۵٫۵ برابر میزان بذر است.
- سطحی که قرار است سبزهی عید را در آن بکارید، با آبپاش خیس کنید. یک لایه پنبه با ضخامت یک سانتی‌متر روی ماکت بگذارید. پنبه باید طوری قرار بگیرد که کل ماکت را بپوشاند. حالا روی پنبه یک لایه پارچه‌ی تنظیف بکشید و سطح ماکت را با آبپاش به‌طور کامل خیس کنید و بذرهای خیس‌خورده را روی ماکت قرار دهید.
- حواستان باشد که فقط یک لایه بذر روی پارچه‌ی تنظیف بمالید و بعد از تمام شدن کار، سطح ماکت را مرطوب کنید.
- حالا یک نایلون شفاف بردارید و در دو نقطه از آن سوراخ‌هایی به اندازه ۳*۳ ایجاد کنید. نایلون را با فاصله روی بذرها قرار دهید. دقت کنید که نایلون نباید به سطح ماکت بچسبد. باقیمانده‌ی نایلون را زیر ماکت جمع کنید.
- طی دو روز اول سبزه را سه بار آبپاشی کنید. از روز سوم به بعد و زمانی که بذرها جوانه زدند و رنگشان سبز کم‌رنگ شد، می‌توانید روکش را بردارید. طی این مرحله باید سبزه‌ها را دو بار در روز آبپاشی کنید.
- طی چند روزی که روی سبزه نایلون قرار دارد، آن را در یک محیط معمولی و دور از نور آفتاب قرار دهید. زمانی که نایلون را برداشتید، اجازه دهید یک روز دیگر در همان مکان بماند. بعد از آن سبزه را چند ساعت در روز در معرض هوای آزاد قرار دهید. حواستان باشد که سبزه در معرض باد نباشد.
- سبزه را باید روزی یک بار آبپاشی کنید. بذر شاهی در ۶ روز و بذر منداب طی ۴ روز آماده خواهد شد. سعی کنید سبزه را در یک سبد حصیری بگذارید تا آب آن به‌طور کامل خارج شود.
نکته‌ی آخر
با نزدیک شدن به سال جدید، تهیه‌ی لوازم سفره‌ی هفت‌سین به دغدغه‌ی خانم‌ها تبدیل می‌شود. بسیاری از خانم‌ها تمایل دارند به جای سبزهی آماده، خودشان در خانه یک سبزهی قشنگ و جذاب درست کنند. در این مقاله به چند نکته‌ی مهم برای کاشت سبزهی عید نوروز پرداختیم. هنگام کاشت سبزهی خانگی، نکات ذکر شده را مد نظر داشته باشید.
نظرات