![پلمب صندوقها پس از ساعت ۲۴ باز شده و شمارش آرا آغاز میشود پلمب صندوقها پس از ساعت ۲۴ باز شده و شمارش آرا آغاز میشود](https://avalfars.ir/wp-content/uploads/2024/06/انتخابات-2-1.jpg)
سیستم انتقال قدرت از مهمترین سیستمهای فنی خودرو است که از اجزا و قطعات مختلفی تشکیل میشود. این اجزا که هر یک از اهمیت خاصی برخوردارند، در کنار هم فرآیند انتقال قدرت موتور به چرخها را انجام داده و موجبات حرکت خودرو را فراهم میآورند. اجزای سیستم انتقال قدرت بزرگ یا کوچک هستند اما این ابعاد تعیین کننده اهمیت آنها نیست. بلکه این سیستم تنها در صورت صحت و سلامت تمام اجزا قادر خواهد بود به خوبی به وظایف خود عمل کند. بنابراین هریک از این قطعات کوچک و بزرگ میتوانند یک جزء حیاتی محسوب شوند.
پلوس یکی از این اجزای مهم است و امروز میخواهیم با تمرکز بیشتر بر این قطعه عملکرد، کارایی، علل و علائم خرابی آن را بررسی کنیم.
پلوس را شاید بتوان از اجزای دیفرانسیل دانست. دیفرانسیل نیز یکی از مهمترین بخشهای سیستم انتقال قدرت خودرو است. در واقع نیروی تولیدی توسط موتور پس از طی مسیر خود از کلاچ، گیربکس، میل گاردان به دیفرانسیل میرسد. در این مرحله قدرت از طریق دیفرانسیل به چرخهای متحرک خودرو منتقل میشود. انتقال دهندهی اصلی نیروی محرکه به چرخها پلوس است که از یک سو به دیفرانسیل و از سوی دیگر به چرخهای متحرک خودرو متصل است. بسته به نوع دیفرانسیل خودرو پلوس روی چرخهای عقب، جلو یا دو ردیف چرخهای خودرو قرار دارد. به بیان بهتر پلوس میلهای است که بین دیفرانسیل و چرخها قرار گرفته و ضمن اتصال این دو بخش، انتقال نیروی چرخشی دیفرانسیل به چرخها را برعهده دارد. این قطعه در دو سمت دیفرانسیل و برای برقراری ارتباط با هر چرخ به صورت جداگانه تعبیه میشود و در بخش. اتصال به چرخها فرمی متحرک و مفصل گونه دارد. این حالت خم شونده و متحرک برای جلوگیری از شکستگی پلوس هنگام دور زدن خودرو است.
پلوس خودرو در عین سادگی یک قطعه با اجزای کوچکتر است که در عین اتصال دیفرانسیل به چرخها، انتقال قدرت به آنها را نیز انجام میدهد. این اجزا باید به گونهای عمل کنند که نیروی چرخشی دریافتی از دیفرانسیل را با کمترین هدر رفت انرژی به چرخها منتقل کنند. اجزای پلوس شامل موارد زیر میشود:
این قطعه در دو سر شفت قرار دارد و از یک سو با سهشاخه درگیر با گیربکس در ارتباط است و از سوی دیگر پلوس را به چرخها متصل میکند. نقش اصلی آن انتقال آخرین مرحله انتقال نیرو است. در واقع سرپلوس بخش متحرک انتهای پلوس و محل اتصال آن به چرخها است و جهت چرخش پیچشی پلوس استفاده میشود.
سه شاخهی داخلی پلوس را در خود جای میدهد و آن را به دیفرانسیل و گیربکس متصل میکند. سه شاخه خود درون جعبه دنده قرار دارد.
قطعهای مخروطی است که از ورود گرد و خاک به سر پلوس جلوگیری میکند. از آنجا که پلوس در قسمتی قرار دارد که احتمال نفوذ گرد و خاک به داخل آن بسیار زیاد است و این گرد و خاک در عملکرد صحیحش تاثیربسزایی دارد باید در سرویسهای دورهای خودرو سلامت این قطعهی لاستیکی مورد بررسی قرار گیرد تا از خرابی احتمالی سرپلوس جلوگیری شود. گردگیر معمولا بخشهایی از پلوس که روغن و گریسکاری میشوندمانند سرپلوس و سهشاخه و مشعلی را پوشش میدهد.
سه شاخه نیز با چرخها و مشعلی درگیر است و درون سر پلوس قرار دارد. این بخش حرکت طولی پلوس را در کنار تکمیل حرکت چرخشی سرپلوس تامین میکند. این قطعه در صورت خرابی در خودروی در حال حرکت ایجاد لرزش میکند. تامین حرکت طولی پلوس توسط سهشاخه عبور خودرو از ناهمواریها را ساده و راحتتر میکند.
میلهای که بین دو سر پلوس قرار دارد و انعطاف لازم را در این قطعه ایجاد میکند. به میل پلوس شافت نیز گفته میشود. جنس و فرم شافت پلوس به دلیل فشار زیادی که متحمل میشود، قطور و از آلیاژهای محکم است.
به این ترتیب سر پلوس، سهشاخه و گردگیر قطعاتی هستند که به صورت مشابه در دو سر پلوس قرار دارند. مشعلی نیز در سمتی که پلوس به گیربکس و دیفرانسیل متصل است تعبیه میشود. اتصال پلوس به دیفرانسیل معمولا از طریق یک هزار خار دندهای صورت میگیرد.
انتقال قدرت موتور به چرخها، در خودروهای دیفرانسیل عقب، به این صورت است که نیرو از گیربکس به میل گاردان و از طریق آن به دیفرانسیل منتقل میشود. سپس پلوسها که رابط دیفرانسیل و چرخها هستند این نیروی چرخشی را به به چرخها ارسال کرده و خودرو موفق به حرکت میشود. اما در خودروهای دیفرانسیل جلو یا محور محرک جلو نیرو دیفرانسیل درون جعبه دنده قرار دارد. به همین دلیل گیربکس این خودروها معمولا بزرگتر از گیربکس خودروهای دیفرانسیل عقب است. در خودروهای محور محرک عقب، دیفرانسیل در یک سیستم و پوستهیجدا روی اکسل عقب خودرو نصب میشود. در خودروهای دیفرانسیل جلو، نیرو در مسیر انتقال خود مستقیما از گیربکس به دیفرانسیل منتقل می شود. سپس از دیفرانسیل که درون جعبه دنده قرار دارد به پلوسهای دو سر آن ارسال و از طریق آنها به چرخها میرسد. به این تریتب در خودروهای دیفرانسیل جلو هدررفت قدرت و نیرو کاهش یافته، همچنین انتقال قدرت با سرعت بیشتری انجام میشود. علاوه بر اینکه گاردان از خودرو حذف شده و وزن آن کاهش می یابد.
گفته شد که نیرو پس از انتقال به دیفرانسیل از طریق پلوسها که از دو سمت به کمک هزارخار با دیفرانسیل درگیر شدهاند به چرخها منتقل می شود. رابط این انتقال نیز شفت پلوس است. اما در خودروهایی که گیربکس در وسط نیست، طول پلوس ها متفاوت و کوتاه و بلند است. لازم به ذکر است که پیشتر سر پلوسها شبیه یاتاقانهای ساچمهای بودند اما امروزه سه شاخهها درون سر پلوسها جای میگیرند و نیرو را منتقل می کند. البته این سیستم در خودروهای دو دیفرانسیل و دیفرانسیل جلو بیشتر پیاده میشود. همچنین محل قرارگیری دیفرانسیل، نوع اتصال پلوسها به دیفرانسیل و انتقال نیرو در خودروهای دو دیفرانسیل مانند خودروهای دیفرانسیل جلو است.
در خودروهای دیفرانسیل جلو یا همان محرک جلو، دیفرانسیل در داخل گیربکس است به همین دلیل گیربکس این خودروها معمولا بزرگتر از حد معمول است. نیرو از طریق گیربکس مستقیما به دیفرانسیل و سپس از طریق دو پلوس به چرخهای جلو منتقل میشود.
این مساله و این شیوه مزایا و معایب خود را دارد. خوبی این طرح، عدم اتلاف نیرو و انتقال سریع قدرت به عضو بعدی است. همچنین تعمیر و نگهداری عضوی به نام گاردان حذف شده و وزن خودرو کاهش مییابد. همچنین در داخل اتاق خودرو محدودیت فضایی ایجاد نشده و فضا به صورت مفید استفاده میشود.
اما معایبی نیز این سیستم دارد. پیچیده شدن سیستم مسیر انتقال قدرت و بزرگ شدن گیربکس از عیبهای این سیستم است. همچنین نیاز به تعمیر و نگهداری مداوم از دیگر معایب این سیستم است.
پلوس توسط اتصال هزار خاری با دیفرانسیل درگیر شده و توسط یک شفت نسبتا بلند نیرو را به چرخ منتقل میکند. گشتاور حاصل از گیربکس باید از طریق یک شفت قوی به چرخ ها منتقل شود به همین دلیل شفت پلوس معمولاً قطور و از آلیاژی قوی انتخاب میشود.
وقتی خودرو در حال حرکت است، چرخش تایرهای محور جلو باعث چرخیدن پلوسها شده و این حرکت دورانی به درون هوزینگ دیفرانسیل منتقل میشود. در نتیجه کرانویل شروع به چرخش کرده و پینیون را میچرخاند.
چرخش پینیون باعث میشود تا گاردان جلو که به آن متصل است، همیشه در حال کار باشد. این درگیری دائم در قطعات محور جلو باعث میشود تا همیشه نیاز به مراقبت و سرویس و کنترل واسکازین دیفرانسیل جلو باشد و گریسکاری گاردان جلو همیشه انجام شود که در ناحیه چهارشاخها مشکلی پیش نیاید. اما وقتی پلوس خلاصکن روی محور جلو نصب میشود، انتقال حرکت از تایرها به پلوس قطع شده و در نتیجه تمام قسمتهای بعدی یعنی کرانویل، پینیون، چهارشاخها و گاردان در زمانی که لازم نیست، حرکتی ندارند. فشار وارد بر مسیر انتقال نیرو به هنگام سواری با حالت ۴WD موجبات نیاز به قفل پلوس را ایجاد کرد.
قفل پلوس بر روی مرکز چرخهای جلو و در واقع انتهای پلوسهای جلو وصل میشود و بر روی آن اهرمی قرار دارد که دارای دو وضعیت آزاد (Free) و درگیر (Lock) است. وقتی که احتیاجی به استفاده از “دنده کمک” نداریم، یعنی در واقع احتیاج به انتقال نیرو به چرخهای جلو نداریم، این اهرم باید در حالت آزاد یا Free باشد و در غیر این صورت، یعنی وقتی بخواهیم نیرو را به هر چهار چرخ منتقل کنیم، این اهرم را در حالت قفل یا Lock قرار میدهیم.
پلوس خلاصکن دارای یک چرخدنده است. این چرخدنده جایگزین چرخدنده دائمی موجود در محور میشود. که درگیری یا عدم درگیری آنها با یکدیگر مسبب درگیری یا عدم درگیری چرخهای محور جلو با پلوسهاست به طور کلی عملکرد قفل پلوس درگیر و خلاصکردن دیفرانسیل جلو در خودروهای دو دیفرانسیل قدیمی است.
به عبارت دیگر اگر خودرو در حالت ۴WD قرار بگیرد و هردو قفل پلوس در حالت قفل (Lock) قرار داشته باشند، مانند زمانی که قفل پلوس وجود نداشت، نیرو به هر چهار چرخ منتقل میشود. اما اگر در همین حال یکی از قفل پلوسها را در حالت آزاد یا خلاص (Free) بگذاریم، به دلیل نحوه عملکرد دیفرانسیل، انتقال نیرو به محور جلو از کار افتاده و با اینکه نیرو به دیفرانسیل جلو منتقل میشود اما به دلیل قطع بودن ارتباط چرخ با پلوس، هیچ نیرویی به چرخها منتقل نمیشود و نیروی انتقال یافته در دندههای کرانویل و پینیون و پلوسها آزادانه هرز میزند.
با وجود این قطعه و قرار دادن آن در حالت خلاص از چرخش بیدلیل قطعات داخلی محور جلو (به دلیل اتصال استاندارد چرخها با پلوسها) جلوگیری میشود که همین امر مزیتهای بسیاری چون بهبود فرمانپذیری، کاهش استهلاک، کاهش مصرف سوخت و کاهش هزینههای سرویس و نگهداری را به همراه دارد.
خودروهای دو دیفرانسیل امروزی و مدرن دیگر از پلوس خلاصکن بهره نمیبرند. در این خودروها با قرار دادن وضعیت دنده کمک و در گیرکردن محور جلو به صورت اتوماتیک ، پلوسها درگیر میشود و در صورت خلاصکردن دنده کمک پلوسهای جلو در وضعیت خلاص قرار میگیرند.
قفل پلوس برای نمونههای قدیمیتر خودروهای شاسیبلند و SUV بوده که از نوع سیستم Part Time 4WD هستند که البته قسمت اعظم نمونههای موجود در کشورمان نیز از این گونهاند. در اینگونه خودروها مثل لندروورها، نیسان پاترول، تویوتاهای قبل از دهه ۹۰، برخی جیپها و… اتومبیلهایی که سیستم FullTime 4WD ( درگیر بودن همیشگی چهار چرخ)مانند رنجروور استفاده میکنند، پلوس خلاص کن ندارند و اصلا لزومی برای نصب آن نیست.
در برخی اتومبیل ها، کمپانی سازنده به صورت استاندارد، پلوس خلاص کن اتوماتیک برقی تدارک دیده که به مجرد قرار دادن اهرم ” دنده کمک” در حالت چهار چرخ، پلوس ها قفل میشود و زمانی که اهرم به حالت دوچرخ برمی گردد به صورت اتوماتیک آزاد میشود؛ مثل تویوتا لندکروز VXR.
-همواره پیش از ورود به مسیر مورد نیاز به حالت ۴WD اقدام به قفلکردن قفل پلوس کنید چرا که به هنگام وارد آمدن نیروهای مختلف در عبور از مسیرهای ناهموار و پرفشار قفل کردن قفل پلوس میتواند دشوار و یا حتی غیرممکن باشد.
-باید توجه داشته باشید که برای درگیر بودن کامل محور جلو باید قفل پلوس هر دو چرخ در وضعیت قفل قرار بگیرند. خلاصبودن تنها یکی از قفل پلوسها موجب هرز زدن نیرو در دیفرانسیل و از کار افتادن کامل محور (عدم انتقال نیرو) میشود.
در ادامه به معرفی قطعات و اجزای پلوس خودرو میپردازیم:
قطعه ای که در انتهای گیربکس قرار دارد و از طریق سه شاخ پلوس که در بخش داخلی گیربکس میباشد به پلوس اتصال پیدا میکند را اصطلاحا مشعلی مینامند.
یکی از قطعات پلوس که عمل حفاظت از دیگر قطعات داخلی را در مقابل گرد و خاک بر عهده دارد، گردگیر م ینامند. گردگیر در قطعاتی که گیریس یا روغن کاری میشوند برای ممانعت از پس دادن روغن به کار میروند.
در منطقه ای که نیرو در حال انتقال است یعنی جایی میان چرخ و گیربکس از این نوع گردگیر استفاده میشود. با وجود ارتباط مستقیمی که گردگیر با گیربکس دارد و همچنین محل قرارگیری گردگیرها در گیربکس ممکن است که این گردگیرها بعد از مدتی فاسد شوند.
این خرابی و از بین رفتن باعث پارگی ها و آسیبهای شدیدی در قطعه میشود که ممکن است پس دادن گریس را به دنبال داشته باشد و یا موجب قفل شدن موتور خودرو و آسیب به آن شود.
اگر به طور متوالی ضربههایی به موتور وارد شود، به بلبرینگ سه شاخه پلوس خودرو آسیب رسانده و موجب خرابی آن میشود. از علائم این خرابی میتوان به تکان خوردن دسته دنده خودرو در سرعتهای کم و لرزش داشتن خودرو در سرعتهای بالا اشاره کرد.
در صورت مشاهده این نشانه ها سریعا برای تعمیر اقدام کنید که در غیر این صورت میتواند به دسته موتورها آسیب جدی وارد کند. هنگام برخورد مشعلی با انتهای میله پلوس، در جلو و عقب کردن پلوس صدایی تولید میشود که این صدا ممکن است با وجود فنر کمتر شود.
این قطعه خودرو از دسته قطعات مصرفی خودرو میباشد بنابراین میزان استفاده از خودرو و نوع رانندگی شما ارتباط مستقیمی با طول عمر مفید این قطعه خواهد داشت.
اگر گردگیرهای پلوس پاره شده و یا از بین بروند، ذرات معلق موجود وارد محفظه پلوس شده و آسیب به سر پلوس را موجب میشوند. همچنین ترمز کردنهای ممتد و زیاد، یکی از مهمترین عواملی است که خراب شدن پلوس را ایجاد میکند. بنابراین از سرعت بیش از حد که نتیجه آن ترمزهای متوالی است بپرهیزید.
با رها کردن ناگهانی کلاچ به دلیل ضربه ای که به خودرو وارد میشود پلوس میتواند آسیب ببیند. از دیگر عوامل مهمی که در خرابی پلوس نقش دارد استفاده از دندههای نادرست و نامتناسب با سرعت خودرو و دور موتور آن میباشد.
اگر از روشن کردن خودرو با هل دادن و یا از بکسل کردن خودروهای دیگر که سنگینتر میباشند بپرهیزید عمر پلوس خودرو خود را بیشتر و از آسیب زدن به آن جلوگیری خواهید کرد.
تیک آف کردن یکی دیگر از اقداماتی است که با انجام آن میتوانید به قطعات مختلف خودروی خود از جمله پلوس آسیب وارد کنید. به یاد داشته باشید که به طور مرتب واسکازین جعبه دنده را بررسی کنید.
اگر واسکازین جعبه دنده از بین رفته باشد و یا به میزان کافی وجود نداشته باشد موجب قفل شدن سر پلوس با دیفرانسیل شده و خودرو را با مشکلات جدی مواجه میکند. همچنین پیوند میان پلوس و چرخ را نیز بررسی کرده و از محکم بودن آن مطمئن شوید.
به طور خلاصه میتوان مهم ترین دلایل خرابی پلوس خودرو را موارد زیر دانست:
شنیده شدن صدای تق تق از چرخها در هنگام دور زدن نیز نشانهی خراب شدن سرپلوس ها است. راه اینکه متوجه شوید سر پلوس کدام سمت خراب شده است این است که فرمان را تا آخر به یک سمت چرخانده و دور بزنید. در هر سمتی که صدای تق تق به گوش رسید یعنی سر پلوس آن سمت خراب است و اگر در هر دو سمت، این صدا شنیده شد یعنی هر دو سر پلوس خراب هستند.
از نشانههای مهم خرابی سرپلوس میتواند به صدای تق تق چرخ ها هنگام دور زدن اشاره کرد. اگر این علائم و خرابیها را جدی نگیرید میتوانند آسیبهای جدی و هزینه بری برایتان به همراه داشته باشد. از مهمترین این آسیبها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
بنابراین پیشنهاد میکنیم با شنیدن صدای تق تق چرخها در اولین فرصت و سریعترین زمان نسبت به تعویض سر پلوس اقدام نمایید.
به یاد داشته باشید که پیش از تعویض پلوس حتما واسکازین گیربکس و دیفرانسیل را خالی کنید. واسکازین در واقع نوعی روغن است که از چرخ دندههای گیربکس در برابر فشارها حفاظت میکند. همچنین در هنگام تعویض پلوس باید به کاسه نمد نیز دقت کنید و آسیبی به آن وارد نکنید. خرابی کاسه نمد میتواند منجر به روغن ریزی شود.
ممکن است علائم خرابی پلوس در هر دو سمت باشند. در این صورت پیش از باز کردن پلوسهای هر دو طرف در محل اتصال دیفرانسیل به پلوس یک شافت قرار دهید. این کار مانع از جا به جایی دندههای پلوس میشود. ضمنا برای باز کردن پلوس از ترمز نیز استفاده نکنید.
در این مطلب با عملکرد پلوس در خودرو آشنا شدید و به ضرورت آن در قسمت جلوبندی خودرویتان پی بردید. همچنین با علائم خرابی پلوس آشنا شدید تا در صورت مشاهده این علائم، جلوی آن را بگیرید تا به قطعات دیگر آسیبی وارد نکند و در چنین شرایطی بهترین کار نشان دادن خودرو به یک تعمیرکار حرفه ای است.
همان طور که به آن اشاره کردیم اگر خرابی پلوس خودرو را جدی نگیرید ممکن است فرمان شما قفل کند. چرا که خرابی پلوس باعث شده که محفظه ساچمه خراب شود و در نتیجه منجر به قفل شدن فرمان شود. یا مثلا فرض کنید در راه جاده یا خیابان با یک پلوس خراب در حال رانندگی باشید که ناگهان چرخهای خودرو قفل کند و منجر به تصادفات ناگواری شود.
بنابراین بهترین کار یادگیری علائم خرابی پلوس است تا در صورت مشاهده این علائم فورا به رفع آن بپردازید
نظرات خود را برای ما ارسال کنید