هخامنشیان در تنگ بولاغی چه می کردند؟

تنگه بلاغی که با نام تنگ بلاغی نیز شناخته می‌شود، دره‌ای است به طول ۱۸ کیلومتر که در جنوب مجموعه پاسارگاد، استان فارس قرار دارد و از جاهای دیدنی مرودشت به شمار می‌آید. عرض این تنگه از ۵۰۰ متر تا ۱۰ کیلومتر تغییر می‌کند و عبور رودخانه دائمی سیوند یا بلاغی از میان آن محیطی سرسبز و سرزنده را پدید می‌آورد. همین موضوع نیز موجب پی‌ریزی تمدن‌های زیادی در اطراف این دره شده است و تاکنون بیش از ۱۴۰ اثر باستانی را از دوره ماقبل تاریخ تا دوره اسلامی در این ناحیه شناسایی کرده‌اند.

تنگه بلاغی تنگهٔ دراز و گودی در جنوب غربی جلگه پاسارگاد و در شمال جاده جیسقان به قصرالدشت در دشت زیبای کمین واقع شده‌است. درازای تنگه حدود ۱۲ کیلومتر و عرض آن ۲۰۰ تا ۵۰۰ متر است ولی این پهنا قابل عبور نیست زیرا رودخانه پلوار یا سیوند و درختان انبوه و جنگلی اطراف رود عبور را مشکل کرده و تنها از کمر کوه که دارای راه باریکی است می‌توان گذشت.

گذرگاه تنگه پس از گذشتن از پوزه‌های سنگ بر، تیرانداز ٬پوزه سرخ به دشت گسترده‌ای به نام دشت بلاغی می‌رسد. در آغاز تنگه در دامنه کوه راه باریکی به پهنای ۵/۱ متر و به درازای حدود ۲۰۰متر در سنگ کوه تراشیده شده که جالب و حائز اهمیت است و آثار آن می‌رساند که مربوط به دورانهای خیلی دور می‌باشد.

برحسب نیاز به رفت‌وآمد بسیار، دیوار گذرگاه سنگی را از بالا تراش داده و در بعضی جاها از یک متر تا ده متر پهنا داده‌اند. در وسط تنگه پایه‌های پلی دیده می‌شود که برای گذشتن از این سوی آب به سوی دیگر در قدیم‌الایام ساخته بودند. تنگهٔ بلاغی به موازات تنگهٔ سعادت آباد قرارگرفته ولی همانقدر که تنگهٔ سعادت آباد خشک می‌باشد این تنگه با صفا و پر درخت است و بدون شک در دوران  هخامنشی و قرنها پس از آن راه مواصلاتی تخت جمشید و نقش رستم و استخر به پاسارگاد از همین طریق بوده و از این شهر به سوی هگمتانه می‌رفتند.

راه شاهی: از ابتدای دره از سمت پاسارگاد در هر دو طرف رود پلوار دیواره های سنگ چینی دیده میشود که در گذشته یکپارچه بوده اند و اکنون تکه تکه اثر آن باقی است. در سمت راست رود ۹بخش از این دیوار مشخص است و در سمت چپ رود ۱۲ قسمت که قسمتهایی که نزدیک کارگاه سد سیوند قرار دارند شدیدا آسیب دیده اند. دیوار ۹.۵ کیلومتر طول داشته و از خشکه چین و بدون ملات ساخته شده است.

دختربر: در تنگ بلاغی مجراهایی در دامنه سنگی کوه کنده شده است که امروزه آنرا دختر بر میخوانند. تنها اولین دختر بر که ۲۵۰ متر طول دارد تکمیل شده است و مابقی نیمه کاره رها شده اند. در کف آنها مکعبهای سنگی که دور آنها خالی شده است قراردارند ولی هنوز از کف معبر جدا نشده اند.

دیواره های سنگ چین: در تنگه تیرانداز در شرق رود دو دیواره سنگچین مجزا دیده میشوند که ۲متر عرض دارند.ارتفاع دیوارها مشخص نیست و با توجه به آوار میتوان حدس زد که دیوارهای بلندی بوده اند. این دیوارها که عمود بر مسیر رود هستند حریم این محدوده را مشخص میکرده اند.

محوطه استقراری: در پای تنگه تیرانداز در شرق رود تپه ای قرار دارد که مربوط به دوره هخامنشی است و تاکنون حفاری علمی نشده است هرچند آثار حفاری غیر مجاز در آن بسیار نمایان است.

برخی اعتقاد دارند تنگ بلاغی نخجیرگاهی بوده که هم بخش پردیس و هم بخش قرق را داشته است. پردیس در بخش باریک دره بوده که با دیوارهایی احاطه میشد.در این محل آبناهایی ساخته بودند که آثار آن بر روی کوه کوچک مشخص است. در بخش قرق نیز بنایی قرار داشت که شکارگران در آن استراحت کنند. تنها راه ورودی این نخجیر جایی است که رود از دره جدا میشود.

برپایه داده‌های جدید تنگهٔ بلاغی تنها یک گذرگاه کوهستانی نبوده و در دوره‌های گوناگون از رونق بالایی برخوردار بوده‌است. تاکنون ۱۲۹ کارگاه باستان‌شناسی در این تنگه یافت شده‌است. قدیمی‌ترین آثار کشف شده تا کنون، متعلق به ۷۵۰۰ سال پیش است. در این محل آثاری از دوره‌های پارینه‌سنگی، نوسنگی، ایلامی (۲۷۰۰–۶۴۵ پیش از میلاد)، هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان و اوایل دورهٔ اسلامی بدست آمده‌است. واقع شدن تنگهٔ بلاغی در بین مجموعه تخت جمشید و پاسارگاد و شهر ساسانی استخر، حدس باستان‌شناسان را در مورد عبور راه  ارتباطی از این منطقه تقویت کرده‌است.

باستان‌شناسان ایرانی و آلمانی با کشف کوره‌های سفال‌گری در پشت سد سیوند در تنگهٔ بلاغی شواهدی از صنعت گسترده سفال‌گری را در این منطقه به دست آورده‌اند. تنها در یکی از این محوطه‌ها، دو کارگاه سفال‌گری کشف شده‌است. این کوره‌ها دایره‌ای شکل و به صورت سنگ‌چین هستند.

یک گروه باستان‌شناسی ایرانی-هلندی در ماه آوریل ۲۰۰۵ میلادی، حدود ۱۵۰۰۰ تکه سفال در یکی از کارگاه‌های باستان‌شناسی پیدا کرد که متعلق به دوران  ساسانیان و اوایل دورهٔ اسلامی هستند. این تکه‌های سفال بیشتر به رنگ کرم هستند.

به گزارش سرپرست گروه باستان‌شناسی لهستانی به تاریخ ۸ می ۲۰۰۵ میلادی، در پی کشف تکه‌هایی از لوله به قطر حدوداً ۳۰ سانتی‌متر و به رنگ خاکستری مربوط به دوران  هخامنشیان، نظر باستان‌شناسان مبنی بر اینکه این منطقه تنها شامل یک روستای کوچک بوده‌است، تغییر کرده و اکنون باور بر این است که این منطقه شامل یک شهر باستانی بزرگ است. به نظر باستان‌شناسان این لوله‌ها ممکن است برای انتقال فاضلاب یا آب مصرف می‌شده‌اند.

توسط این گروه یک زیر خاکی نیز متعلق به دوران  هخامنشیان در محل پیدا شد. این بزرگ‌ترین کوزه‌ای است که تا به حال در ایران یافت شده‌است. ارتفاع کوزه ۱۴۰ سانتی‌متر، قطر آن ۱۲۳ سانتیمتر و وزن آن ۱۲۰ کیلوگرم است.

اسکلت کامل یک انسان نیز از زیر خاک بیرون آمد، که متعلق به دوران شاهنشاهی ساسانیان است (۲۲۶–۶۵۱ میلادی). اسکلت متعلق به یک مرد بزرگ‌سال بوده، که در حالت چمباتمه پیدا شده‌است.

تیم مشترک باستان شناسان ایران و ژاپن با کاوش‌های نجات‌بخشی در غارهای باستانی این منطقه، ابزارهای سنگی کشف کردند. کاوش در دو غار این منطقه به یافتن شمار زیادی ابزار سنگی گوناگون و از جنس «چرت» و سنگ چخماق انجامید.

«بابک کیال»، سرپرست مجموعه باستانی پاسارگاد در مورد محوطه‌های باستانی شناسایی شده گفت: «در این بررسی‌های باستانی آثاری شامل تپه‌های پیش از میلاد، کوره‌های ذوب فلز، غار و سکونتگاه‌های پیش از میلاد، دو گورستان دسته‌جمعی مربوط به دوران اشکانی و آثار دیگر به دست آمده‌است.»

بر اساس بررسی‌های صورت گرفته در تنگ بلاغی (از پوزه کوه کوچک در شمال تا روستای رحمت آباد در جنوب تنگ بلاغی) تاکنون بیش از ۱۴۰ اثر باستانی از دوره پیش از تاریخ تا دوره اسلامی شناسایی شده‌است.

آثار کشف شده
مهر سنگی قهوه‌ای رنگ ۵۵۰۰ ساله با نقوش افقی به اندازه دایره با قطر دو سانتیمتر
خمره ذخیره آذوقه (کوزهٔ سفالی ۱۲۰ کیلویی)
بیش از ۷ کیلومتر مرز سنگی مربوط به دوران اشکانی
دو اسکلت دفن شده به همراه اشیاء در گور
کارگاه شراب سازی
کارگاه سفال‌سازی ۷۵۰۰ ساله
محوطه باستانی ۷۰۰۰ ساله
یک روستای هخامنشی با دیوارهای دفاعی و لوله‌های سفالی دفع فاضلاب
گورستان ۶۰۰۰ ساله
یک گورستان کلان سنگی ساسانی
بقایای دوران ایلامی
حوض ساخته شده از لاشه سنگ با اندود گچ

شما اگر در باره این مطلب نظری دارید برای ما بنویسید

” جام طلای حسنلو ” اسرارآمیزترین گنج باستانی ایران را بشناسید