در حقیقت یکی از مهم‌ترین آثاری که از نوروز و چگونه‌گی بنیادگذاری این جشن یاد می‌کند، شاهنامه است. در شاهنامه سی‌وسه بار از نوروز و باز چند بار دیگر به گونه «سر سال نو» و «ماه فروردین» که مراد همانا نوروز است، ذکر رفته است. دکتر محمدیونس طغیان ساکایی، استاد بازنشسته ادبیات دانشگاه کابل است.او
جَهرُم (به پارسی میانه: گهرم) یکی از شهرهای استان فارس و مرکز شهرستان جهرم است. زبان پارسی میانه یا پارسیگ ، شناخته‌شده به پهلوی ساسانی یا پهلوی جنوبی در ادبیات فارسی نو، و نامور به فارسی میانه در نوشته‌های دانشگاهی، یکی از زبان‌های ایرانی میانه است که در دوران ساسانی، نخست در جنوب غرب فلات ایران و سپس در جایگاه زبان میانجی در سراسر شاهنشاهی ساسانی، بدان سخن گفته می‌شد. پارسیگ به شاخهٔ زبان‌های ایرانیِ جنوب غربی تعلق
نویسندگان بی معرفت – بی آنکه داستان را با ژرفی بخوانند- خامه را به گردش در آورده و نوشته‌اند که: در روزگار ساسانی سواد آموختن، انحصاری بوده است و جز طبقه‌ی ویژه‌ای حق یاد گرفتن و درس خواندن را نداشتند خردگان: برخی از نویسندگان بدون بررسی دقیق داستان انوشیروان و مرد کفشگر و بدون توجه
فردوسی درباره زن و شناساندن زن مطالبی آموزنده و در‌خور و شایسته دارد و در داستان‌های اساطیری، پهلوانی و تاریخی شاهنامه ویژگی‌های زن را مشخص کرده، جایگاه آنان را در وقوع حوادث و تربیت قهرمانان ستوده است. از سوی دیگر، در شاهنامه از زنان متعددی یاد شده که در اساطیر و تاریخ ایران نقش‌آفرینی کرده‌اند؛
هوشنگ “به اوستایی: haošyangha”، “به پهلوی: hōšang” به ماناک کسی که خانه ها و مانگاه های خوب فراهم سازد، یا بخشندهٔ خانه‌های خوب، است. پاژنام او در اوستا پَرَداتَ “Para-dāta”، به ماناک پیشتاز و پیشرو و بر سر جای گرفته‌است. این پاژنام در پهلوی پشداتَ و پیشداد “Pēš-dād” و در فارسی پیشداد شده‌است. وی نخستین شاه و موسس سلسله‌ی پیشدادیان بود که اهورامزدا آتش را به وی شناسانید
در شاهنامه فردوسی دربارهٔ کیومرث این‌گونه آمده که پادشاهی گیومرت “کیومرث” از روز نوروز که جهان پر از فرّ و آیین و آب است آغاز می‌گردد. دشت و دمن پر از سبزه و گیاه، آفتاب گرمابخش و درخشان، چنین روزی است که کیومرث تاج شاهی به‌سر برنهاد… چهرهٔ فردوسی اثر نادر لنجانی حکیم ابوالقاسم فردوسی
پیروز یکم ساسانی سرگذشت شگفتی دارد . در زمان این شاه خشکسالی بزرگی در ایران روی داد که ۷ سال به درازا انجامید ولی پیروز کشور را خوب رهبری کرد. وی مالیات ها را کاهش داد ، خورد و خوراک از بیرون از کشور برای ایرانیان فراهم ساخت و فرمان داد که دارندگان به ناداران
شاهنامه شناسنامه ملت ایران و حکایت نبرد نیاکان ما با سیاهی و کژی است. آنچه به سعی سی ساله او حاصل آمده از منابع غرورآفرین میراث جمعی ماست. تجلی روح ملی ایران است. کار او کتاب ماندگاری در اخلاق هم است. آنچه در شاهنامه می درخشد یزدان پرستی و اخلاق است به بهانۀ ۲۵
گشتی در شاهنامه فردوسی
ارنواز و شهر نواز که از نزدیکان جمشید پادشاه اسطوره ای ایران زمین هستند، به همسری ضحاک درآمده بودند. پس از قیام کاوه آهنگر و پیروزی فریدون بر ضحاک، او این دو را به ازدواج خود درمی آورد.
اسماعیل آذر می‌گوید: شب یلدا آخر «قوس» و اول «جَدی» است که ایرانی‌ها آن را نحس می‌دانستند؛ شب را قصه می‌گفتند و شعر می‌خواندند تا درازای شب را سهل کنند. بعدها قصه‌ها جای خود را به حافظ‌خوانی خاصه تفأل حافظ و فردوسی‌خوانی دادند. به گزارش اول فارس ، این پژوهشگر و مدرس دانشگاه، درباره حافظ‌خوانی
