استان فارس غنی و زیباست همراه باشید و بازدید از جاذبه‌های گردشگری لار در فارس را از دست ندهید.
لار یکی از شهرهای جنوبی استان فارس در ایران است. لار تنها شهر بدون کوچه در خاورمیانه است.
به گزارش اول فارس ، شهر لار یکی از شهرهای ایران است که آثار تاریخی ارزشمندی در خود جای داده است. اگر نمی‌دانید شهر لار کجاست؟ با ما همراه باشید تا با یکی از زیباترین شهرهای ایران آشنا شوید. این شهر در شهرستان لارستان در استان فارس قرار دارد.
اگر عکس شهر لار را جستجو کنید از ساختار مدرن شهر بدون کوچه ایران شگفت‌زده می‌شوید. ما در این مطلب در پاسخ به سؤال شهر بدون کوچه کجاست؟ معرفی کوتاهی از شهر لار خواهیم داشت.
در بخش‌های بعد در مورد تاریخچه، نام های قدیمی شهر لار، شهر قدیم و شهر جدید لار و شغل مردم لار اطلاعاتی را ارائه می‌کنیم. پس از آن صنایع دستی لار، سوغات لار، غذا و خوراکی های سنتی لار را معرفی می‌کنیم.
شهر بدون کوچه کجاست؟
شهر لار مرکز شهرستان لارستان در استان فارس است. شهرستان‌های داراب، جهرم و زرین دشت همسایگان شمالی این شهرستان هستند. قیروکارزین، اوز، خنج، گراش و لامرد همسایگان غربی و استان هرمزگان همسایه جنوبی و شرقی این شهرستان است. شهرستان لارستان با وسعتی بیش از ۱۲۰۰۰۰ کیلومتر مربع بزرگترین شهرستان استان فارس محسوب میشود.
شهر لار مهمترین شهر شهرستان لارستان و نهمین شهر پرجمعیت استان فارس محسوب میشود. البته اهمیت این شهر به دلایلی جز وسعت و جمعیت ارتباط دارد. این شهر از یک سو قدمت بسیار زیادی دارد و از سوی دیگر ساختار شهر جدید سبب شهرت آن شده است. یکی از جاذبه‌های شهر لار، وجود شهر قدیم و شهر جدید لار در کنار یکدیگر است. اکثریت مردم این شهر شیعه هستند و به زبان فارسی دری با گویش لارستانی صحبت می‌کنند.
تاریخچه شهر لار
بر اساس افسانه‌های قدیمی یکی از پهلوانان اساطیری ایران فردی به نام گرگین میلاد بوده است. این فرد شهری را در ایران پایه‌گذاری می‌کند که با الهام از نام او “لاد” نامیده میشود. بر طبق افسانه‌های ایرانی، این شهر به مرور زمان با عنوان شهر لار شناخته میشود. اما در متون تاریخی اولین بار در قرن هشتم هجری از شهری به نام لار یاد شده است. حمدالله مستوفی اولین نفری است که از این شهر یاد کرده است. او شهر لار را شهری در کنار دریا توصیف کرده که ساکنین آن مسلمان بوده و تجارت در آن رونق داشته است. همزمان با او ابن بطوطه نیز از سفر خود به این شهر در سال ۷۳۰ هجری قمری گفته است. او نیز این شهر را شهری آباد با باغ‌های فراوان و بازارهای پررونق توصیف کرده است.
ظاهراً سابقه مسلمانان این شهر به فردی به نام “جلال الدین ایرج” می‌رسد. او حاکم شهر و یکی از نوادگان گرگین میلاد بوده که به دین اسلام مشرف میشود. در دوره‌های بعدی تاریخی، این شهر از اهمیت بالایی برخوردار بوده است. به عنوان مثال در زمان تیموریان، لار به عنوان مرکز ضرابخانه انتخاب شد. در نهایت آخرین حاکم محلی این شهر با نام میرزا علاء الملک معروف به شاه ابراهیم خان ادعای استقلال نمود. او توسط الله وردی خان حاکم فارس سرکوب شد و نزد شاه عباس اول در بلخ فرستاده شد.
نام های قدیمی شهر لار چیست؟
در گذشته‌های دور، ایالت لارستان به مرکزیت لار بخش وسیعی از جنوب ایران را در بر می‌گرفت. بندر عباس، بندر لنگه، بستک، لامرد، مهر، عسلویه، کنگان و گزدان جزوی از این ایالت بودند. در اکثر منابع تنها “لاد” به عنوان نام قدیمی لار ذکر شده است. اما از اسامی “الار” و “ایراهستان” نیز به عنوان نام‌های قدیمی لارستان نام برده شده است.
شهر جدید لار
پس از زلزله مهیب شهر لار در سال ۱۳۳۹ مسئولان وقت، ساخت شهر جدیدی در فاصله ۴ کیلومتری از شهر قدیم را آغاز کردند. با توجه به تخریب ۷۰ درصدی شهر لار بر اثر زلزله این تصمیم کاملاً درست بود. در همین راستا برای پیشگیری از خطرات احتمالی، شهر جدید با ساختاری بدون کوچه و بن‌بست طراحی شد. به عبارت دیگر شهر جدید لار با خانه‌های کم‌ارتفاع مقاوم در برابر زلزله و خیابان‌های متقاطع به شهری مقاوم در برابر زلزله تبدیل شد.
شهر قدیم لار
علیرغم ساخت شهر جدید با امکانات مناسب برخی از اهالی شهر زندگی در شهر قدیم را انتخاب کردند. البته وجود بناهای تاریخی با ارزشی چون بازار قیصریه نیز در این تصمیم تأثیرگذار بود. ولی برخی مردم در همان خانه‌های قدیمی و حتی کاهگلی خود ماندگار شدند. در نتیجه در حال حاضر زندگی در هر دو بافت قدیم و جدید جریان دارد. شهر قدیم به محله‌های مختلفی تقسیم شده بود که برخی از آنها هنوز از بین نرفته‌اند. محله نو، پیر غیب، دم گاله، درویشان، سبزکوی، قنبرعلی بیگی، کوریچان، کوهوویه، پاقلعه و آردفروشان از جمله محله‌های این شهر هستند.
شغل مردم لار
موقعیت مکانی این شهر و شرایط آب و هوایی آن مانع از رونق کشاورزی و دامپروری در این منطقه است. لذا اغلب مردم این شهر در مشاغل صنعتی، بازرگانی و خدماتی فعالیت دارند. در این شهر دو منطقه صنعتی حسن‌لری و پشته سنگر وجود دارد. در نتیجه این شهر پس از شیراز در رتبه دوم واگذاری واحدهای صنعتی در استان فارس قرار دارد.
غذا و خوراکی های سنتی لار
غذاهای سنتی لار مجموعه‌ای از غذاهای بسیار ساده و غذاهای مجلسی مانند کباب است. غذاهای سنتی مانند پپلس یا آب گرمو تقریباً منسوخ شده و بسیار کم پخته میشود. اما هنوز پخت دسرها و شیرینی های سنتی لار در میان مردم رواج دارد. به خصوص در ماه رمضان مردم لار خوراکی های متنوعی مانند دلبرو، اُرمابریز، قتلمه، حلوا نبات، کویته و … تهیه می‌کنند. اما معروف ترین و لذیذترین غذای لار کنجه لاری است. کنجه لاری کبابی بسیار لذیذ و خوش رنگ و بو است که در این شهر پخته میشود. در میان مردم این شهر این غذا برای مراسم خاصی مانند عروسی طبخ میشود.
سوغات لار
معروف ترین سوغات لار در میان صنایع دستی و غذا و خوراکی های سنتی لار یافت میشود که عبارتند از:
-
حلوا مسقطی لاری
حلوا مسقطی لاری را می‌توان معروف ترین سوغات لار نامید. ظاهراً دستور اولیه این دسر را بازرگانان این شهر از مسقط بحرین آوردند. اما حالا انواع و اقسام مسقطی لاری به عنوان سوغات لار فروخته میشود.
-
حصیر
یکی از صنایع دستی لار “سُپ بافی” است که سبک خاصی از حصیر بافی است. محصولات این سبک خاص حصیربافی می‌تواند به عنوان سوغات لار معرفی شود.
-
مهوه(مهیاوه)
مهوه لاری را می‌توان نوعی سس مغذی نامید. این ماده با دستور خاصی از نوعی ماهی که در گویش محلی “موتو” نام دارد تهیه میشود. گفته میشود این ماده که عطر و طعم تندی دارد دارای فسفر و کلسیم فراوانی است.
جاذبه های گردشگری لار همه ساله عده زیادی را به این شهر می کشاند.
از مکانهای تاریخی و دیدنی لار، می‌توان به قلعه اژدها پیکر، باغ نشاط و بازار قیصریه که در مرکز شهر قرار دارد اشاره نمود.
سایر دیدنی های این شهر امام زاده میر علی بن حسین (ع)، مقبره مادر نادر، قلعه چرو و قلعه قدمگاه لار هستند.
جاذبه‌های تاریخی لار
آتشکده آذرفرنبغ کاریان
شهرستان لارستان سرزمینی زیبا با تاریخی تامل‌برانگیز است. این شهرستان در گذشته «ایراهستان» نام داشت و مرکز دانش و فرهنگ اسلامی بود. آتشکده آذرفرنبغ در این شهرستان قرار دارد؛ آتشکده‌ای که اکنون به‌صورت تلی از خاک درآمده و بنام «تمب تشی»یا «قلعه تشی» معروف است. این آتشکده متعلق به موبدان زرتشتی بود. در آتشکده آذرفرنبغ، انجمن مغان در دوره ساسانیان شکل گرفت که به تربیت موبدان زرتشتی می‌پرداخت. آتشکده آذرفرنبغ از جاهای دیدنی لار به شمار می‌رود.
آتشکده آذرفرنبغ کجاست؟
- نام اثر: «آتشکده آذرفرنبغ» (Azarfarnbagh Fire Temple)
- نام دیگر: آتشکده کاریان
- نام محلی: قلعه تشی
- محل: روستای کاریان در استان فارس
- کاربری: آتشکده
- دوره ساخت اثر: پیش از اسلام
- تاریخ ثبت ملی: ۱۳۷۹
- آدرس: استان فارس، شهرستان لارستان، روستای کاریان
آتشکده آذرفرنبغ یا آتشکده کاریان با ارتفاع تقریبی ۲۰ متر در مسیر کاریان، از دهستان هرم و کاریان، شهرستان لارستان قرار دارد و از جاهای دیدنی استان فارس محسوب میشود. آتشکده آذرفرنبغ از آتشکده‌های مهم زرتشیان است که در روستای کاریان قرار دارد؛ اما برخی احتمال داده‌اند که این آتشکده ابتدا در نزدیکی داربگرد بوده و در اواخر دوره ساسانی به کاریان منتقل شده است.
نقشه اصلی آتشکده آذرفرنبغ به‌شکل ذوزنقه و مصالح به‌کار رفته در دیوار آن آجر و گل است. اضلاع جلویی آن در حدود پنج متر عرض و هفت متر ارتفاع دارند و ضلع جلویی روی سکویی به ارتفاع حدود پنج متر از سطح زمین واقع شده است. برفراز این سکو در ارتفاع سه متری روی دیوار، حفره‌ای مثلثی شکل وجود دارد و روی صفه آتشکده آثاری از راهرو و اتاق دیده میشود که به درون فرو‌ریخته است.
تاریخچه آتشکده آذرفرنبغ
آتشکده آذرفرنبغ مربوط به دوره ساسانیان است. آتشکده آذرفرنبغ در کنار آتشکده‌های آذرگشنسپ و آذربرزین‌مهر، از سه آتشکده مشهور پیش از اسلام به‌حساب میآید. این مکان، آتشکده موبدان بوده است.
بر اساس روایات تاریخی، آتشکده‌های زرتشتی تا قرن چهارم هجری قمری، در بسیاری از نقاط فارس دایر بودند؛ با این همه، به گفته باستان‌شناسان، امروزه بقایای قابل‌‌توجهی از آنها به‌جا نمانده است.
آتشکده آذرفرنبغ یکی از بزرگترین و مهمترین آتشکده‌ها و مختص موبدان بوده که ساسان، جد اردشیر بابکان، تولیت این آتشکده را بر عهده داشته است. ساسانیان علاقه خاصی به آتشکده آذرفرنبغ داشته‌اند. بر کتیبه‌ای به زبان پهلوی نگاشته شده که ۳۰ هزار دینار هزینه ساختمان آتشکده آذرفرنبغ شده است.
در دوران ساسانیان آتشکده آذرفرنبغ و زمین‌های اطراف آن محل حکومت رم کاریان بوده است. «رم» در فارسی به معنی ایل و عشایر است و رم کاریان، ایل پاسارگادیان دوره هخامنشی بودند که با کمک به اردشیر بابکان در تاسیس حکومت ساسانیان، مورد توجه او و سایر شاهان ساسانی قرار گرفتند.
آتشکده آذرفرنبغ در مرکز حکومتی رم کاریان بنا شد. رم کاریان در مقابل حمله اعراب از شهر دفاع کرد و اعراب پس از چهار بار محاصره شهر، موفق به فتح آن شدند. ایل باصری که امروزه به کوچ‌نشینی خود در استان فارس ادامه می‌دهد تنها بازمانده ایل پاسارگادیان دوره کوروش یا همان رم کاریان ساسانیان به شمار می‌رود.
روایتی تاریخی وجود دارد که از آتشکده آذرفرنبغ آتش را به آتشکده شمالی فسا برده‌اند و سپس از آنجا به نیریز و از آنجا به هندوستان رسانده‌اند. واندانبرگ در کتاب باستان‌شناسی ایران قدیم چنین می‌نویسد:
در کاریان ویرانه‌های آتشکده‌ای که بقایای آذرفرنبغ یکی از سه آتشکده بزرگ ایران باستان است دیدم. امروز چیز مهمی از آن آتشکده نمانده است.
آتشکده آذرفرنبغ از زیارتگاه‌های بزرگ مردمان فلات ایران بوده و فخرالدین اسعد گرگانی در داستان ویس و رامین نیز به آن اشاره کرده است. زائران برای رفع و دفع مشکلات و مسائل خویش به آتشکده کاریان متوسل می‌شدند و از آتش، چاره می‌خواستند. بنابراین اشیایی گران‌بها مانند طلا، نقره، گوهر، جامه‌های فاخر و گران‌بها نذر آتشکده میشد. آن‌هایی که نذرشان برآورده میشد، گوسفند، بره و گاو در آتشکده قربانی می‌کردند.
در گذشته در اطراف آتشکده آذرفرنبغ، قصر و بناهایی مختلف برای موبدان و زائران وجود داشت و در جلوی آتشکده دریاچه‌ای بزرگ به امر اردشیر بابکان ساخته شده بود. اردشیر بابکان، انوشیروان و فیروز از جمله پادشاهان بزرگی هستند که به زیارت آتشکده آذرفرنبغ رفته‌اند. سایر زائران برای زیارت، فقط به دور آتشگاهی طواف می‌کردند که آتش مقدس در آن نگهداری میشد. هیچ‌کس جز موبدان و شاهان حق دیدن آتش مقدس را نداشتند؛ بنابراین به نظر می‌رسد که شهر کاریان یکی از شهرهای مهم آن زمان و دارای آبادی و رونق فراوان بوده است.
خبر ظهور اسلام و سقوط تیسفون و متواری شدن یزدگرد سوم، رعب و وحشت بزرگی در دل مردم شهر کاریان به‌ویژه مغان و موبدان فارس به‌وجود آورد. آنان از ترس اینکه آتش مقدس به‌دست اسلام از بین برود، قسمتی از آتش را به شهر فسا و قسمتی دیگر را به شهر بیضا منتقل کردند.
در زمان خلافت حضرت علی (ع)، زیاد بن ابیه به ولایت فارس منصوب شد. زیاد هم طی حکمی «عبدالله بن ابی بکر» را مامور خاموش کردن آتش‌ها کرد. عبدالله می‌خواست از آتشکده گور در فیروزآباد شروع کند که به او گفتند آتشی بزرگ‌تر و مجوستر از آتش کاریان نیست و باید از آنجا شروع کرد. عبدالله بن ابی بکر نیز عازم کاریان شد. مردم به دور کاریان و آتشکده، حصار و بارو کشیدند؛ ولی عبداله پیروز شد، موبدان را از پای درآورد، همه آنان را کشت و آتش کاریان را برای همیشه خاموش کرد.
آتشی که درون آتشکده یزد می‌سوزد و بیش از ۱۵۰۰ سال روشن مانده از آتش این آتشکده است که از کاریان به عقدا برده شد؛ نزدیک به ۷۰۰ سال در آنجا روشن نگه داشته و سپس در سال ۵۲۲ خورشیدی (۱۱۷۴ میلادی) از عقدا به اردکان برده شد. نزدیک به ۳۰۰ سال نیز در اردکان یزد بود و در سال ۸۵۲ خورشیدی (۱۴۷۴ میلادی) از اردکان به یزد برده و نگهداری شد. آتش در سال ۱۳۱۸ خورشیدی (۱۹۴۰ میلادی) به بنای کنونی آتشکده یزد انتقال یافت.
معنی آذرفرنبغ چیست؟
کلمه آذرفرنبغ از دو بخش «آذر» و «فرنبغ» تشکیل شده که بخش اول به‌معنای آتش و بخش دوم به معنی «فرِّ بَغانی» در فارسی به معنی «درخشانی ایزدی» است. در معنایی دیگر آذرفرنبغ را به معنی «آذر خورداد» یا آتش «فره ایزدی» ترجمه کرده‌اند. آذرفر به معنی «دارنده فره ایزدی» و بغ نیز معنای «خدا» می‌دهد.
آیا امکان بازدید از آتشکده آذرفرنبغ وجود دارد؟
گردشگرانی که تمایل به دیدن آتشکده آذرفرنبغ دارند، در صورتی که از سمت شیراز قصد سفر به این منطقه را دارند، می‌توانند با طی ۳۳۷ کیلومتر (در فاصله زمانی تقریبا چهار ساعت) به شهرستان لارستان بروند. این آتشکده در ۴۲ کیلومتری جنوب غربی بخش جویم این شهرستان (واقع در نیمه راه بندر سیراف و دارابگرد) واقع شده است. در صورت تمایل به اقامت در این شهرستان و بازدید از دیگر بناهای تاریخی این مکان، اقامتگاه‌های مناسبی نظیر هتل و مهانسرا برای گردشگران مهیا است.
دیدنی‌های اطراف آتشکده آذرفرنبغ
روستای کاریان یکی از روستاهای بخش جویم لارستان است که از سه مسیر جهرم – مبارک‌آباد، فیروزآباد – قیروکارزین و شیراز – جهرم – جویم می‌توان به آن دسترسی پیدا کرد.
روستای کاریان یکی از دو روستای هدف گردشگری شهرستان لارستان است. با وجود اینکه آتشکده آذرفرنبغ، یکی از سه آتشکده بزرگ ساسانیان، در این روستا واقع شده است؛ اما توجه چندانی به آن نمی‌شود. این روستا یکی از پتانسیل‌های بالقوه گردشگری شهرستان لارستان به حساب میآید و در کنار دیگر ظرفیت‌هایی نظیر بازار قیصریه و باغ نشاط، می‌تواند گردشگران خارجی و داخلی بسیاری را به خود جذب کند؛ اما متاسفانه این منطقه از ساده‌ترین امکانات نظیر جاده دسترسی مناسب محروم است.
علاوه بر آتشکده آذرفرنبغ، آثار تاریخی دیگری نظیر دو قلعه باستانی و لوح‌های سنگی مختلف در این روستا کشف شده است. آثار باستانی در کاریان به‌وفور یافت میشود که از بین آنها می‌توان به امامزاده شاه حاجت، آرامگاه میر ابوشهدا، مقبره چهل دختر، قلعه گلی، قلعه شاه‌نشین، دره کافران، عمارت سردرب و دهلوهای سنگی دوره گبر اشاره کرد.
دره کافران
دره کافری یا دره کافران نام درهای در پیرامون روستای کاریان در شهرستان لارستان است. در لهجه محلی آن را «کشته کافری» می‌نامند. تنها راه اتصال مستقیم روستای کاریان به قلعه شاه‌نشین است. مردم روستا در سال ۱۳۷۳ در امتداد این دره استخوان‌های متعددی از انسان مشاهده کردند.
شرق‌شناسی به نام ویلیام استاک در بازدید از آتشکده آذرفرنبغ در سال ۱۲۹۹ قمری می‌نویسد:
کاریان میان سه تپه صخره‌ای قد علم کرده و چنین می‌گویند که همین باعث عظمت آن شده است. من با سه تن از روستاییان از تپه بالا رفتیم، آنها در کوهپایه‌ها از رفتن بازماندند، استخوان‌هایی یافتند که می‌گفتند استخوان آدمی است.
قلعه شاه‌نشین
بقایای قلعه شاه‌نشین مربوط به دوره ساسانیان و در ضلع شرقی روستای کاریان، برفراز کوه شاه‌نشین واقع شده است. این اثر در سال ۱۳۸۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
قلعه شاه‌نشین بقایای چندین بنای طاق‌دار و تعدادی چاه آب و آب‌انبار (برکه) است. بسیاری از مورخان و جغرافی‌نویسان مسلمان در آثار خود این قلعه تاریخی متعلق به عصر ساسانی را توصیف کرده و از استحکام و تسخیرناپذیری آن سخن گفته‌اند. این قلعه در دل سنگ‌های کوه حفر شده است.
ابولقاسم بن احمد جیهانی در کتاب «اشکال العالم» قلعه شاه‌نشین را یکی از پنج قلعه فارس می‌داند که هیچ‌کس به قهر و جنگ نتوانسته است این قلعه‌ها را بگیرد. او می‌نویسد:
می‌گویند در فارس بیش از ۵۰۰ قلعه بر کوه نزدیک شهر است و شرح آن را نتوان داد. در سال ۲۶۵ هجری قمری «عمرو بن لیث» قلعه شاه‌نشین را به محاصره درآورد؛ اما از تسخیر آن عاجز ماند.
قلعه اژدها پیکر
این بنا یکی از دیدنی های لار است که جزو آثار ملی ایران به شمار می‌رود.
قلعه اژدهاپیکر روی تپه‌ای در شمال شهرستان لار واقع شده است. قدمت بنا که به دلیل استحکامات قوی در قدیم طلسم کیانی نامیده میشد، به دوره ساسانی بازمی‌گردد.
قلعهٔ اژدهاپیکر یک سازهٔ خشتی متعلق به دورهٔ ساسانی واقع در شهرستان لارستان است. این قلعه که بر روی تپه‌ای در جانب شمالی شهر قدیم لار واقع است، در گذشته با عنوان طلسم کیانی شناخته می‌شده که گویای استحکام و نفوذناپذیری آن بوده‌است. در ضلع شرقی قلعه اژدها پیکر، بر روی یک سطح مرتفع مشرف به شهر، برج ننه نادر قرار دارد که یک بنای تاریخی سنگی است. و گفتنی است در زمان لشکر کشی نادر شاه به هندوستان بخاطر بحث و خصومت شخصی که خوانین لار با نادر شاه داشتند مادر آن را به گروگان گرفتند و نادرشاه بخاطر نجات مادرش و حیثیت خود مجبور شد بعد از فتح هندوستان رؤیای فتح مابقی کشورها رو را نیمه تمام بگذارد و مجبور ب برگشت شود تا مادر خود را نجات دهد
بین تپه‌ای که قلعهٔ اژدهاپیکر بر روی آن قرار دارد و تپه‌ای که «قلعهٔ نارین» بر روی آن ساخته شده، درهای تنگ وجود دارد که مسیر رودخانهٔ خشک (رودخانه فصلی) به نام رودخانه (وروند) می‌باشد. آثار ساختمان سد مسقف بین دو تپه نیز تا به امروز اندکی باقی است. دیوارهای خارجی آن ساختمان مربع شکل و به ابعاد ۵/۴×۵/۴ متر و ارتفاع آن ۹ متر می‌باشد.
قدمت
قدمت آثار و بقایای آن به دورهُ ساسانی می‌رسد (پوهندا، ۱۹۸۶، ص ۶۶). استحکامات و تأسیسات داخلی آن چنان محکم و استوار بوده‌است که در قدیم آن را طلسم کیانی می‌نامیده‌اند (منجم، ۱۳۶۶، ص ۲۱۴). برفراز این کوه چاهی از دل سنگ تراشیده شده که به دولاب مشهور است و در بارهُ آن داستان‌ها و افسانه‌های بسیاری گفته میشود که قدیم‌ترین این روایات در تحفهالغرائب، از نوشته‌های عصر صفویه آمده‌است:
«از قلّه کوه تا به قعر آن سنگ تراشیده‌اند. گویند در آن چاه گنجی عظیم و ماری موکّل است و کسان به طلب آن گنج بسیار رفته‌اند و کشته شده‌اند. گویند در زمان شاه عباس ثانی حاکم لار، سیّدی را در آن چاه فرستاد، بعد از مدتی مدید او را بیرون آوردند. نقل کرده که چون داخل چاه شد م چندین هزار شمشیر دیدم که در اندرون چاه از چپ و راست بر یکدیگر می‌خورد. چون من دعا و قرآن همراه داشتم شنیدم که شخصی می‌گفت کار به وی مدارید که کلام‌الله با وی است. از آن جا گذشتم و قدری راه که به ته چاه رفتم باز چندین هزار تیر می‌انداختند، به وسیلهُ قرآن و دعا از آن جا گذشتم و به ته چاه رسیدم. بعد از زمانی تختی دیدم و مردی در بالای آن نشسته نورانی و ریش سفید، سلام دادم. جواب داد و گفت: به «عوض بیگ» بگو که از ما چه می‌خواهی، آقای تو عباس از این مال بهره ندارد، الاّ دسته خنجری و یک اشرفی. خنجر را داد که به «عباس» بده، اشرفی را داد که به «عوض بیگ» بده. قدری خاک به من داد و گفت: ببین. چون نظر کردم چهار خیابان عظیم دیدم در این چاه. دو خیابان تا چشم کار می‌کرد ظروف و اوانی طلا و نقره بود و زر و جواهر بسیار خروار خروار برهم ریخته و در خیابان دیگر سپاهی مکمل ایستاده بودند. گفت: این مال و سپاه از قائم آل محمد است. برو بگو که تا سرچاه را بپوشند و به حال خود باشد که ضرر به او می‌رسد.»
در کتاب «عالم آرای عباسی» نیز از این قلعه نام برده شده‌است، و امروزه هم خرابهٔ آن مشرف به شهر لار بر فراز تپه‌ای پابرجا مانده‌است.
این قلعه در کنار آرامگاه مادر نادرشاه مجموعه‌ای تاریخی را شکل می‌دهند که از جاذبه‌های گردشگری لار به‌شمار می‌رود. همچنین در بالای تپه مذکور چاهی حفر شده است که به دولاب شهرت دارد و مردم محلی افسانه‌های زیادی پیرامون آن نقل می‌کنند. 
قلعه اژدهاپیکر از جمله جاهای دیدنی لار به حساب میآید که با سه بخش دیوار سنگی محاطی، قلعه بالایی و میانی، تا حدود یک قرن پیش مسکونی بوده است.
قلعه اژدهاپیکر روی تپه‌ای در شمال شهرستان لار واقع شده است.همچنین در بالای تپه مذکور چاهی حفر شده است که به دولاب شهرت دارد و مردم محلی افسانه‌های زیادی پیرامون آن نقل می‌کنند.
باغ نشاط
باغ نشاط لار از جاهای دیدنی لار به شمار میآید و معماری چشم‌گیر عمارت آن گردشگران بسیاری را به خود جذب کرده است. درختان کنار، نخل و چنار به این عمارت دوست‌داشتنی رنگ‌وبوی دیگری داده‌اند. این باغ زیبا در مرکز شهر لار قرار دارد و در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. در ادامه، شما را بیشتر با این باغ دل‌پذیر آشنا خواهیم کرد.
باغ نشاط لار کجاست؟
- آدرس: استان فارس، شهرستان لارستان، شهر لار، خیابان ساحلی، خیابان همت شمالی (مشاهده روی نقشه)
مسیر دسترسی به باغ نشاط لار
برای دسترسی به باغ نشاط لار باید به سمت خیابان ساحلی و سپس خیابان همت شمالی حرکت کنید. در ابتدای خیابان همت شمالی می‌توانید این باغ زیبا را مشاهده کنید. از نظر جغرافیایی، این باغ و عمارت دلربا در ضلع شمالی پل عباسی و کنار رودخانه خشک در فضایی سرسبز و چشم‌نواز قرار گرفته است. موزه لارستان و بازار قیصریه نیز در حوالی این باغ قرار دارند.
درباره باغ نشاط لار
باغ نشاط لار از دیدنی های استان فارس محسوب میشود و از ساختمان‌های مختلفی تشکیل شده است. این باغ حدودا یک هکتار مساحت دارد. در وسط باغ نشاط، عمارتی زیبا ساخته شده است که سه طبقه دارد و شامل زیرزمین، همکف و طبقه اول میشود. زیرزمین این عمارت در سال‌های اخیر به‌عنوان زورخانه سنتی مورد استفاده قرار گرفته است.
باغ نشاط لار در تاریخ ۱۷ مرداد ۱۳۸۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
تاریخچه باغ نشاط لار
لار یکی از شهرهای کمتر شناخته‌شده ایران در جنوب شرقی استان فارس است. در دوران قدیم، لار به منطقه وسیعی از جنوب ایران گفته میشد؛ شهری که بسیاری از ایرانیان ساکن شیخ‌نشین‌های جنوب خلیج‌فارس به آنجا مهاجرت کردند. در عصر صفویان، این منطقه به‌واسطه قرار گرفتن در جاده تجارتی اصفهان به خلیج‌فارس اهمیت بسیاری داشت. لار در دوران صفوی حکومتی نیمه‌مستقل داشت و حاکم آن از عمارتی زیبا به نام باغ نشاط منطقه را کنترل می‌کرد. این باغ در دوران صفویه مرکز حکومت لار بوده است.
پس از ساخت باغ و عمارت نشاط در دوره صفویه، تا دوره قاجار بخش‌هایی به مجموعه افزوده شد. یکی از این موارد به زمان نادرشاه افشار برمی‌گردد. او در شکل‌دهی و آرایش باغ نشاط نقشی موثر داشت. در حال حاضر، این بنای تاریخی دستخوش تحولات زیادی شده و متاسفانه طبقه دوم و بادگیر آن به‌صورت کامل تخریب شده است. بخش‌های دیگر آن نیز به‌دلیل فرسودگی نیازمند حفاظت و نگهداری است.
عکس از گوگل‌مپ (عکاس: اصغر شیروانی‌پور)
معماری باغ نشاط لار
باغ نشاط لار با ابعاد ۱۳۵ متر در ۳۵ متر، مستطیل‌شکل است. عمارت باغ ایوان بلند و خیره‌کننده‌ای دارد که ارتفاع آن نزدیک به دو و نیم متر است. در دو طرف ایوان، درهای چوبی به چشم می‌خورد. روبه‌روی بنا حوض سنگی و چند ضلعی قرار دارد و جوی‌های آب سنگی که در طول این باغ جریان دارند، به آن متصل می‌شوند.
در وسط شاه‌نشین عمارت، منفذی هشت‌ضلعی برای نورگیری و تهویه هوای زیرزمین قرار دارد. این مجموعه دارای گچ‌بری‌های زیبا، مقرنس‌کاری‌های ظریف و حوض‌های هشت‌گوش در میان نخلستان است و حمام و گرمخانه نیز دارد. یکی از نکات جالب‌توجه عمارت باغ نشاط قرینه ساخته شدن تمامی بخش‌های آن است.
عکس از گوگل‌مپ (عکاس: مجید سهیلی‌نیا)
حمام باغ نشاط لار
در بخش شمالی مجموعه، حمام باغ نشاط قرار دارد و احتمالا تاریخ بنای آن همزمان با عمارت اصلی بوده است. البته سنگ‌نوشته‌ای با تاریخ ۱۳۰۵ روی رختکن حمام به چشم می‌خورد که مقارن با سال‌های پایانی سلطنت ناصر الدین شاه قاجار است.
این حمام با سقف هلالی، ستون‌های سنگی مارپیچ و آهک‌بری‌های زیبا معماری جالب‌توجهی دارد. در سقف حمام، نورگیرهایی تعبیه کرده‌اند که برای جلوگیری از ورود هوای سرد بیرون و خروج هوای گرم داخل با شیشه پوشیده شده است و نور حمام را از طلوع تا غروب آفتاب تامین می‌کند. همچنین می‌توان سنگ‌های قدیمی آن را در گوشه و کنار به‌صورت محدود مشاهده کرد.
حمام باغ نشاط از قسمت‌های ورودی، بینه، میاندار و گرمخانه اصلی تشکیل شده که نقوش آهک‌بری‌شده دیوارهای آن تا حدودی باقی‌مانده است:
ورودی
ساختار ورودی به‌صورت پیچاپیچ است تا از ورود هوای سرد به درون بینه جلوگیری کند. در حال حاضر ورودی حمام از جانب باغ است که آن را در دهه‌های اخیر به بنا اضافه کرده‌اند. ورودی اصلی اکنون بسته است.
بینه
در قسمتی از فضای حمام بینه یا رختکن حمام‌نشین برای قبل و بعد از استحمام وجود دارد و حوضچه‌ای نه چندان بزرگ در وسط آن ساخته شده است. این حوضچه هم به‌عنوان آب‌نما و هم به‌عنوان پاشویه آب سرد قابل‌استفاده بوده است. به توصیه شیخ بهایی، از این حوضچه برای جلوگیری از بیماری‌هایی همچون زکام و سرماخوردگی مانند دیگر حمام‌های قدیمی استفاده میشد.
میاندر
میاندر که سرخان نیز نامیده میشود بین دو بخش بینه و گرمخانه قرار دارد و به‌صورت دهلیزی پیچ‌درپیچ ساخته شده است. در قسمت میاندر دو شبه حوضچه در دیوارهای دو طرف جای گرفته‌اند که آب آنها از خزینه آب گرم تامین میشد. یکی از موارد استفاده از میاندر، محبوس کردن بخار آب ناشی از آب این دو حوضچه بود که مانعی برای ورود هوای سرد بینه به داخل گرمخانه اصلی محسوب میشد. میاندر با دو ورودی به گرمخانه اصلی متصل میشود:
- ورودی اول (خزینه آبگرم): این خزینه دیگ مسی دارد و وظیفه انتقال گرمای آب جوش درون خود به آب اطراف را برعهده داشت. متاسفانه درحال حاضر این دیگ وجود ندارد. آب دیگ مسی توسط تون (کوره) حمام گرم میشد که در پشت حمام واقع است.
- ورودی دوم (خزینه آب سرد): از خزینه آب گرم کوچک‌تر و از آب سرد پر بود.
سالن گرمخانه اصلی
سقف این سالن دارای نورگیر است و چهار ستون پیچ‌دار و طاق‌های هفت و پنجی (جناغی) دارد که بار سنگین سقف را به دوش می‌کشند. دیوارهای این سالن با نقوش آهک‌بری به زیبایی تزیین شده‌اند. کف سالن دارای تونل‌هایی مارپیچ برای عبور آب گرم از خزینه است. این تونل‌ها برای گرم کردن کف نشیمن‌گاه حمام، تخلیه خزینه و ایجاد تعادل گرمایی استفاده میشد و «گربه‌رو» نام داشت. بخش دیگر گرمخانه محلی جداگانه و با عمقی بیشتر از سطح گرمخانه است که برای استفاده از مواد بهداشتی، حنا و… استفاده میشد.
عکس از گوگل‌مپ (عکاس:سید محمد منصوری)
آرامگاه مادر نادرشاه (برج ننه نادر)
آرامگاه مادر نادرشاه یا برج ننه نادر که از مکان های دیدنی لار به شمار می‌رود، در نزدیکی قلعه اژدهاپیکر، در شهرستان لار از توابع استان فارس قرار گرفته است. با ارتفاع کلی ۹ متر، این مقبره برخلاف نام خود نه به مادر نادرشاره افشار تعلق دارد و نه در دوران حکومت افشاریه ساخته شده است. با توجه به سنگ به‌کار رفته در بنا، آن را به دوران تیموری و صفوی مرتبط می‌دانند. دلیل نام‌گذاری این بنا به نام آرامگاه مادر نادرشاه داستانی جالب دارد.
در نسخه‌ای خطی، به نام منتخب التواریخ، نوشته حبیب الله انصاری لاری اشکنانی در این‌باره چنین نوشته شده است: “در سال دوم از حکومت میراحمد خان لاری، نادر شاه لشکری به سوی لارستان سوق دادی که مالیات سنوات گذشته را از عاملین بگیرد، اهالی لار به جهت رفع این شر از خود حیله‌ای ورزیدند و آن این بود که چون مادر نادرشاه تازه فوت کرده بود، گنبدی که الحال مشهور به گنبد مادر نادر است، بنا گذاشتندی و آن گنبد را سیاه پوش کردندی و اقامه عزاداری نمودندی. سرکرده قشون نادری جویای آن عزا و سوگ از اهالی شدی، گفتندی که در تمامی مدت ما در ماتم مادر نادرشاه مشغول تعزیه داری هستیم، رئیس قشون چون این اخلاص لاری‌ها نسبت به پادشاه یافتی، از خراج و مالیات چندین ساله ایشان درگذشتی و عفو کردی.”
سرکرده قشون نادری جویای آن عزا و سوگ از اهالی شدی، گفتندی که در تمامی مدت ما در ماتم مادر نادرشاه مشغول تعزیه داری هستیم، رئیس قشون چون این اخلاص لاری‌ها نسبت به پادشاه یافتی، از خراج و مالیات چندین ساله ایشان درگذشتی و عفو کردی.”
کاروانسراهای نو و گلشن
در شهرها، روستاها و جاده های قدیمی شهرستان لارستان، آثاری از کاروانسراهای دوره های مختلف و به خصوص صفویه دیده می شود.
مهم ترین این کاروانسراها، کاروانسراهای نو، گلشن و معتمد است که در مجموعه تاریخی شهر لار و در محله های قدیمی این شهر وجود دارد.
چند جاذبه گردشگری لار
بازار قیصریه لار
بازار قیصریه لار از کهن‌ترین بازارهای کشور محسوب میشود و هنر دست معماران قبل از صفویه تا قاجاریه است. از قدمت آن هزارسال می‌گذرد؛ اما همچنان استوار و باشکوه است. بازار تاریخی قیصریه لارستان در سال ۱۳۱۷ در فهرست ملی به شماره ۳۱۵ ثبت شد. در ادامه، شما را با این بازار تمام‌سنگی و تاریخی بیشتر آشنا خواهیم کرد.
بازار قیصریه لار کجاست؟
آدرس: استان فارس، شهرستان لار، خیابان طالقانی
مسیر دسترسی به بازار قیصریه لار
بازار قیصریه لار چندین ورودی دارد. شما می‌توانید به خیابان قیصریه غربی بروید و بعد از پارک خودروی شخصی‌تان و عبور از آب‌انبار به این بازار وارد شوید. همچنین برای رسیدن به مسیرهای منتهی به بازار می‌توانید از اتوبوس و تاکسی استفاده کنید.
این بنا یک مجموعه نفیس و پر تنوع معماری قدیم ایران است که بنای تاریخی آن ۱۳۰۰ سال قدمت دارد و جلوه های بارزی از شیوه های معماری گذشته از پیش از صفویه تا قاجاریه در این مجموعه تاریخی به چشم می خورد.
جالب ترین قسمت بازار قیصریه لارستان طرح چهار سوق آن است که از چشمگیرترین جاهای دیدنی لار به حساب میآید.
بنا به اظهار کارشناسان میراث فرهنگی، در احداث بازارهای وکیل شیراز و بازار قیصریه اصفهان، از بازار قیصریه لارستان اقتباس و الگوبرداری شده است.
درباره بازار قیصریه لار
اصطلاح قیصریه به مراکز تجاری یا مغازه‌هایی اطلاق میشود که امکان اقامت شبانه در آن وجود نداشته باشد. این اصطلاح از آغاز قرون‌وسطا (قرن ۱۰ میلادی) تا عصر حاضر، چه در قلمروی کنونی کشورهای عربی و چه در ایران، به‌معنای «فضای تجاری و صنعت‌گری» به‌کار می‌رفت. در قیصریه‌ها کالاهای گران‌بهایی از جمله فرش، منسوجات یا طلا و جواهرات فروخته میشد. این مکان‌ها عمدتا به دستور پادشاهان یا حکام وقت با طراحی و برنامه‌ریزی قبلی و تا حدودی با توجه به نیازهای اقتصادی شهر و ارتباط‌شان با حوزه نفوذ آن ساخته می‌شدند و نظم کالبدی و فضایی داشتند. قیصریه‌ها نسبت به سایر قسمت‌های بازار از نظر معماری و تزیینات زیباتر و دل‌بازتر بودند.
بازار قیصریه لار در جنوب کشور و مرکز شهرستان لارستان قرار دارد و سابقه تاریخی‌اش به هزارسال قبل برمی‌گردد. شهر قدیم لار از موقعیت جغرافیایی خاصی برخوردار بود و کارکرد این شهر در چهارچوب مناسبات با حومه روستایی‌اش قرار داشت. این شهر حوزه نفوذ گسترده‌ای داشت و مبادلات تجاری، اقتصادی و حتی سیاسی‌اش را از بصره تا سواحل غربی هندوستان گسترش داد. همزمان با به قدرت رسیدن سلسله صفویه و حکومت شاه عباس، در مرکز شهر پادشاه‌نشین دارالامان در لارستان سه عنصر مهم یعنی میدان عمومی، قصر مرکز حکمرانی شاه و بازار قیصریه جای داشت. در این ترکیب، قرار گرفتن قصر مقابل بازار گویای پیوند بین حکومت و تجارت بود.
بازار قیصریه لار قدمتِ ۱۳۱۵ ساله دارد و یکی از هزاران اثر تاریخی و منحصربه‌فردی است که همچنان ناشناخته باقی مانده و با تمام قابلیت‌هایی که دارد هنوز در فهرست جهانی ثبت نشده است. ثبت جهانی بازار قیصریه لار کاری دور از دسترس نیست؛ ولی موانعی برای ثبت این بازار وجود دارد که از جمله می‌توان به بهسازی ساخت‌وسازهای اطراف بازار و تهیه نقشه آسیب‌شناسی وضع موجود اشاره کرد.
تاریخچه بازار قیصریه لار
درباره اینکه بازار قیصریه لار دقیقا چه زمانی بنا شده است، نظرات مختلفی وجود دارد. برخی سابقه تاریخی بازار را قبل از اسلام می‌دانند و برخی آن را به صدر اسلام نسبت می‌دهند. طبق نظر مورخان محلی، تاریخ ساختمان اولیه قبه قیصریه لار به ۹۰۰ سال پیش برمی‌گردد و از کلاه سیاه به‌عنوان معمار این بنا یاد می‌کنند. به گفته ضیا توانا، بنای قیصریه در سال ۸۱ قمری به‌دستور یکی از حکام سابق لار ساخته شد. بنابراین، می‌توان تاریخی حدودا ۱۳۵۰ ساله برای این بازار در نظر گرفت.
طرح و ساخت بازار قیصریه لار چنان زیبا بود که مورد توجه دیگر حکمرانان فلات بزرگ ایران و نیز تجار خارجی عصر صفویه و حتی بعد از آن قرار گرفت. این بازار سرمشقی برای ساختن سایر بازارهای قدیمی ایران بود و از روی طرح این بازار، بازارچه بلند اصفهان و بازار وکیل شیراز در دوره زندیه ساخته شد.
از دوره صفویه، تعدادی کاروان‌سرا در اطراف بازار ساخته شد که هرکدام نمونه بارزی از معماری روزگار صفوی است.
در سال ۱۰۲۶ قمری، دن گارسیا سیلوا فیگوئرا به ایران و سپس لارستان سفر کرد و درباره بازار قیصریه لار نوشت:
این بازار بدون شک یکی از زیباترین و فاخرترین بناهای سراسر قاره آسیا است و می‌تواند با مجلل‌ترین فروشگاه‌های اروپا برابری کند.
متاسفانه به‌خاطر زلزله‌ای که در سال ۱۳۹۹ در شهرستان لارستان اتفاق افتاد، برخی از قسمت‌های بخش قدیم شهر تا حدودی از بین رفت. خوشبختانه بنای بازار قیصریه لار هنوز پابرجا و باصلابت مانده و حتی زلزله نتوانسته است این بنای مستحکم را تخریب کند.
معماری بازار قیصریه لار
معماری بازار قیصریه لار در نوع خود بی‌نظیر و مثال‌زدنی است. طاق‌های این بازار به‌صورت ضربی ساخته شده‌اند و ارتفاع بسیار بلندی دارند. در سایر بازارهای قدیمی ایران، طاق‌های ضربی با این ارتفاع دیده نمی‌شود. طرح چهارسوق این بازار از جالب‌ترین بخش‌های آن است و در نوع خود منحصربه‌فرد است. ارتفاع گنبد سنگی چهارسوق بلندتر از ۱۸ متر است. روی طاق ضربی چهارسوق، بادگیر (خشیخان) ساده‌ای به‌کار بردند تا باعث تهویه بازار شود. به‌دلیل ارتفاع زیاد طاق چهارسوق، تهویه هوا به‌طور کامل انجام میشود و این بازار در فصل تابستان هوای فوق‌العاده خنکی دارد. طاق عظیم ضربی چهارسوق که روی یک هشتی قرار دارد، پس از گذشت صدها سال دچار کوچکترین خللی نشده است و همچنان باشکوه و چشم‌نواز است. کف خیابان و میدان جنوبی بازار از کف بازار بلندتر و یک پلکان سنگی رابط خیابان به بازار است.
این بازار از چهار بخش شمالی، جنوبی، شرقی و غربی تشکیل شده است. ورودی قسمت جنوبی آن از میدان تازه‌تاسیس لارستان آغاز میشود و به مناطق شمالی و قدیمی بازار می‌رسد. بخش‌های شرقی و غربی در تلاقی قسمت‌های شمالی و جنوبی بازار قرار دارند و یک چهارسوق بزرگ هشت‌گوشه را با گنبد سنگی جالب توجهی می‌سازند.
پلان بازار قیصریه لار
پلان بازار قیصریه لار چلیپایی‌شکل است و دو تقارن در دو محور صلیب دارد. این بازار از چیده‌شدن عناصر تکراری یو شکل (U) در کنار هم ساخته شده است که با راسته‌های مختلف به‌هم وصل می‌شوند.
یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد این قیصریه، طرح چهارسوق بودن آن است؛ چراکه چنین قیصریه‌ای با این طرح در بازارهای سنتی ایران به‌ندرت دیده میشود. چهارسوق‌ها به‌صورت دو طبقه بنا شدند و دورتادور هردو طبقه حجره‌هایی واقع شده‌اند که مساحت زیادی دارند.
تعمیر و نوسازی بازار قیصریه لار
بازار قیصریه لار تاکنون چندین‌بار مرمت شده است. در عصر صفوی و در زمان شاه عباس، زلزله‌ای رخ داد و حاجی قنبر علی‌بیک جهرمی، وزیر شیراز، دستور داد تا استاد نورالدین محمد و بنّا احمد سیاه تعمیراتی در این بازار انجام دهند. در دوره ناصرالدین‌شاه و عصر قاجار نیز نوسازی بازار قیصریه به دستور فتحعلی‌خان گراشی، حاکم فارس، انجام شد. در مرمت و بهسازی این بازار در عصر قاجار، نشانه‌ها و یادگارهای تازه‌ای از شیوه معماری این عصر به مجموعه لار افزوده شد.
بخش های مختلف بازار قیصریه لار
بازار قیصریه لار از سه قسمت اصلی تشکیل شده است:
- فضای مرکزی: این بخش از یک هشت‌ضلعی کاملا منظم با سقف گنبدی به همان شکل ساخته شده است. سقف از کف بازار حدود ۱۸ متر ارتفاع دارد.
- غلام‌گردش‌ها: به گذرهایی که به فضای مرکزی و راسته‌ها راه دارند و دورتادور این فضا را در بر می‌گیرند، غلام‌گردش، غلام‌گردان یا تیمچه می‌گویند. ترکیب فضای مرکزی و غلام‌گردش‌های بازار، احتمالا متاثر از بینش و ادراکات فرهنگی، علمی یا به بیان کلی‌تر جهان‌بینی ایرانیان پیش از اسلام و در ارتباط با فرهنگ غنی مشرق‌زمین، به‌ویژه بین‌النهرین است.
- راسته‌ها: این بازار دارای چهار گذر عمودبرهم و به‌شکل صلیبی است. به راسته جنوبی «راسته میدان» و به راسته شمالی به‌خاطر نزدیکی به برکه‌ای با همین نام «راسته آب‌فروشان» می‌گویند. راسته غربی به «راسته کمرگیری» و راسته شرقی نیز به «راسته مسگرها یا قصاب ها» معروف است.
جاهای دیدنی اطراف بازار قیصریه لار
- مجموعه تاریخی باغ نشاط: استان فارس، شهر لار، ضلع شمالی پل عباسی
عمارت تاریخی باغ نشاط در داخل شهر لار و در کنار رودخانه خشک قرار دارد. از ویژگی‌های بارز این عمارت می‌توان به گچ‌بری‌های زیبا، مقرنس‌کاری‌های بی‌نظیر و حوض‌های هشت‌گوشی در محوطه نخلستان اشاره کرد که چشم‌انداز زیبایی را به این عمارت بخشیده‌اند.
- باغ ملی لار: استان فارس، شهر لار، خیابان پاسداران، میدان صحبت لاری
در باغ ملی لار درختان نخل زیبایی قرار دارند که با آب‌وهوای گرم و شرجی این منطقه بسیار سازگار هستند. این مجموعه در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است و یکی از قدیمی‌ترین حمام‌های ایران در این باغ قرار دارد.
عکسی از لار
آب‌انبارهای هفت برکه
این آب‌انبارها در شهرستان گراش و در مسیر رودخانهای فصلی با نام بزئرد در محله‌ی ناساگ قرار دارند.
آب‌انبارهای هفت برکه یا به‌طور مختصر هفت برکه، مجموعه‌ای از هفت آب‌انبار است که در زمان‌های مختلفی بنا شده‌اند. این آب‌انبارها در شهرستان گراش و در مسیر رودخانهای فصلی با نام بزئرد در محله‌ی ناساگ قرار دارند. از این مجموعه، پنج حلقه دارای سقف گنبدی شکل و دو حلقه دیگر بدون سقف هستند. آب‌انبارهای هفت برکه از جمله جاهای دیدنی لار هستند که بزرگترین و معروف‌ترین این آب‌انبارها با نام برکه حاج ابوالحسن شناخته میشود
منطقه حفاظت شده هرمد
مناطق حفاظت شده به محدوده هایی گفته می شود که سازمان های حفاظت از محیط زیست به منظور حفظ و احیای گونه های خاص گیاهی و جانوری یا حتی پدیده های طبیعی، در عرصه جغرافیای یک منطقه تعیین می کنند.
ایران به واسطه تنوع اقلیمی و جغرافیای متکثر خود، دارای مناطق حفاظت شده مختلف است که هر کدام ویژگی های منحصر به فرد خود را دارند.
منطقه حفاظت شده هرمود یکی از این نمونه ها است که در نیمه جنوبی ایران قرار دارد و به علت شرایط خاص اکولوژیکی، از نظر برخورداری از گونه های گیاهی و جانوری خاص مناطق گرمسیری و قوچ لارستان از مناطق قابل توجه گردشگری و پژوهشی است.
این منطقه زیستگاه کوچکترین قوچ دنیا است که به قوچ لارستان شهرت دارد.
منطقه حفاظت‌شده هرمد کجاست؟
- آدرس: استان فارس، شرق شهرستان لارستان، مرز مشترک استان فارس و هرمزگان
منطقه حفاظت‌شده هرمد از جاهای دیدنی لار به شمار می‌رود و در جنوب‌شرقی استان فارس و ۴۰ کیلومتری شرق لارستان، در جنوب رشته کوه‌های زاگرس قرار دارد. این منطقه بین دو استان فارس و هرمزگان واقع شده و مرز غربی و جنوبی این منطقه، جاده لار به بندرعباس است.
مسیر دسترسی به منطقه حفاظت‌شده هرمد
برای دسترسی به منطقه حفاظت‌شده هرمد باید به شهر لار بروید؛ سپس جاده لار به بندرعباس را در پیش بگیرید و به‌سمت جنوب حرکت کنید. این جاده از حاشیه سمت راست منطقه حفاظت‌شده هرمد می‌گذرد.
درباره منطقه حفاظت‌شده هرمد
منطقه هرمد در تاریخ ۱۳۵۳٫۱۰٫۴ با مساحت ۲۰۹,۶۷۱ هکتار به‌عنوان منطقه حفاظت‌شده به مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط‌زیست پیوست. در واقع، پس از آنکه مشخص شد قوچ لارستان زیر گونه‌ای خاص از قوچ و میش‌های جهان است (به‌عنوان کوچکترین قوچ جهان)، سازمان حفاظت محیط‌زیست مصمم شد منطقه حفاظت‌شده‌ای در لارستان یا بخشی از استان هرمزگان ایجاد کند که زیستگاه این زیر گونه قوچ است.
گرچه هدف اصلی از ثبت منطقه حفاظت‌شده هرمد حفاظت از قوچ نادر جهان، یعنی قوچ لارستان بوده، در کنار آن قابلیت‌های دیگری چون چشم‌اندازهای زیبای منطقه مدنظر قرار گرفته است که از جمله آنها می‌توان به کوه شب در ضلع جنوبی منطقه با ارتفاع ۲,۶۸۲ متر به‌عنوان بلندترین کوه لار در دشت جیحون با پوشش گیاهی منحصربه‌فرد اشاره کرد.
وضعیت آب و هوای منطقه حفاظت‌شده هرمد گرم و خشک است. بارندگی در این منطقه به‌ندرت رخ می‌دهد و به‌صورت سیلابی است. همچنین وجود گنبدهای نمکی باعث شور شدن رودخانه‌های فصلی و کوچک این منطقه میشود. درختان کنار و آکاسیا در دشت‌ها و بلوط و ارس در ارتفاعات از چشم‌اندازهای طبیعی و وجود آب‌انبار (برکه) از چشم‌اندازهای انسانی منطقه است.
پوشش گیاهی منطقه حفاظت‌شده هرمد
پوشش گیاهی در منطقه حفاظت‌شده هرمد تنوع چشمگیری دارد؛ اما تاکنون مطالعه دقیق در مورد گیاهان و جانوران منطقه صورت نگرفته است. در تپه‌ها و دشت‌های جنوبی منطقه، جنگل‌های تنک آکاسیا دیده میشود و همچنین درختانی نظیر کنار، کهور و استبرق به‌طور پراکنده در این منطقه رشد کرده‌اند. در دامنه کوه‌ها، درختچه‌هایی نظیر بادام کوهی و درختانی نظیر بنه، کیکم، زیتون و سرو کوهی و بوته‌های بزرگ به‌وفور یافت می‌شوند. علاوه بر این گیاهانی نظیر گز، انار شیطان، پامچال و قیچ به‌صورت پراکنده در این منطقه می‌رویند.
پوشش جانوری منطقه حفاظت‌شده هرمد
منطقه حفاظت‌شده هرمد که از مقاصد طبیعت‌گردی و جاذبه‌های گردشگری استان فارس محسوب میشود، تنوع جانوری بالایی دارد. شاخص‌ترین گونه جانوری منطقه حفاظت‌شده هرمد، قوچ لارستان یا قوچ مینیاتوری است که تنها در این نقطه از کشور زیست می‌کند. از جمله سایر پستانداران این منطقه می‌توان به کل و بز، جبیر، پلنگ، کاراکال، کفتار، روباه معمولی، شاه روباه، شغال، انواع گربه وحشی، تشی و خارپشت اشاره کرد.
هوبره، چاخ لق، انواع کوکر، کبوتر، قمری، چکاوک، کبک و تیهو، چک چک، جغد زنبور خور، سبزقبا، انواع پرندگان شکاری و لاشخور، شهدخوار، سسک، توکا، طرقه، کمرکولی، دارکوب و انواع پرندگان مهاجر مانند حواصیل نیز از پرندگان این منطقه هستند. همچنین از جمله خزندگان منطقه هرمد می‌توان به وارانوس، انواع مارمولک و انواع مار اشاره کرد که به تعداد زیاد در منطقه دیده شده است.
قوچ لارستان
قوچ لارستان از راسته زوج‌سمان (Artiodactyla) و از خانواده گاوسانان (Family: Bovidae) است که کوچکترین نژاد گوسفند وحشی ایران و حتی دنیا به شمار میآید. لازم به ذکر است که کوچک بودن «قوچ لارستان» تا حدی متأثر از نوع تغذیه و محیط زندگی‌اش و حاصل تطابق و سازشی است که سالیان متمادی محیط گرم و خشک منطقه روی این حیوان به‌وجود آورده و کوچک بودن این حیوان در دنیا «به‌عنوان کوچکترین قوچ وحشی» از این نقطه نظر قابل بررسی است. لازم به ذکر است که کوچکی این‌گونه اهمیت بسزایی از نظر کلکسیونرها و موزه‌های حیات وحش به ارمغان آورده است.
از مشخصات دیگر این قوچ، پیچش شاخ‌ها است که همانند «قوچ اوریال» به پایین و رو به جلو، ولی به مراتب کوچک‌تر، ظریف‌تر و روشن‌تر است. موهای پایین گردن و سینه در قوچ لارستان همانند «قوچ اصفهان» سیاه و کوتاه و همانند «قوچ ارمنی»، دارای دو لکه سفید در پهلوها است که به لکه زمینی یا آلاکمر شهرت دارد. این لکه زینتی در قوچ لارستان کم‌رنگ‌تر از قوچ ارمنی است. دم در قوچ لارستان حداکثر ۱۵ سانتی‌متر طول دارد. گوش‌های قوچ لارستان نسبت به بدن بزرگ‌تر بوده و رنگ پوستش نسبت به قوچ و میش‌های دیگر روشن‌تر است؛ به‌طوری که رنگ پوست آنها بیشتر به سفیدی می‌رسد. از مواردی که تنها به این حیوان اختصاص دارد، خط باریک و نا‌مشخص قهوه‌ای رنگی است که از پشت دستها شروع میشود و از مرز سپیدی زیر شکم می‌گذرد و به پشت پاها و تهی‌گاه می‌رسد؛ به‌طوری که زیر شکم و قسمت داخلی دستها و پاها کاملا سفید رنگ و از بقیه نقاط بدن متمایز است.
در مورد اندازه «قوچ لارستان» می‌توان گفت در قسمت‌های منتهی‌الیه جنوبی منطقه لارستان به‌علت محیط گرم و خشک، این حیوان جثه‌ای کوچک دارد؛ در حالی که هرچه به منطقه بعد از خط ساحلی نزدیک شویم، درجه خلوص قوچ لارستان پایین میآید و جثه‌اش بزرگ‌تر میشود. وزن متوسط قوچ لارستان ۳۵ تا ۴۰ کیلوگرم و در نوع ماده آن، ۲۵ تا ۳۰ کیلوگرم عنوان شده و ارتفاع متوسط قوچ‌ها از شانه خاکی تا زمین بین ۵۵ تا ۶۰ سانتی‌متر و طول بدن آنها ۱۲۰ سانتی‌متر است که در میش‌ها این اندازه ۵۰ تا ۵۵ سانتی‌متر و طول بدن در حدود ۱۰۰ تا ۱۱۰ سانتی‌متر است.
قلعه گراش یا همایون دژ از دیدنی‌های گراش در استان فارس به‌شمار می‌رود. این اثر تاریخی که به دوران پس اسلام تعلق دارد، در تاریخ ۲ آبان ۱۳۸۲ با شماره‌ی ثبت ۱۰۵۰۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید و به‌عنوان یکی از جاذبه های گردشگری لار، موردتوجه گردشگران است.
آزیتا
تاریخ : ۲۴ - آذر - ۱۴۰۲
من شوهرم لاری بود ازش جدا شدم…
علی
تاریخ : ۲۴ - آذر - ۱۴۰۲
لار شهر زیبایی است با مردان نیک اندیش . ورزشگاه و بخش اعظم فرودگاه و درمانگاه و بیمارستان و …را مردم ساخته اند توقع شأن از دولت مساعدت بیشتر است. زبان لاری زبان رسمی شأن است. مسقطی هم در اصل از مسقط عمان و نه بحرین گرفته شده. ولی خدایی کباب لاری عالی است.