جزئیات اجباری شدن بیمه رانندگان آنلاین: «بیمه نکنی، در اسنپ و تپسی جایی نداری!» حتی راننده‌های پاره‌وقت و بازنشسته
معاون سازمان تامین اجتماعی جزئیات مصوبه کمیسیون مجلس درباره بیمه رانندگان آنلاین را فاش کرد. بیمه برای همه رانندگان اجباری است و در صورت عدم پرداخت ۱۳.۵% حق بیمه، راننده از کار محروم می‌شود. افزایش ۲ تا ۶ درصدی کرایه برای تامین سهم کارفرما از دیگر جزئیات است.
کمیسیون عمران و اجتماعی مجلس صبح روز یکشنبه، ۱۸ آبان‌ماه، اصلاح قانون بیمه رانندگان حمل‌ونقل بار و مسافر را تصویب کرد و در این گزارش برای اولین بار جزئیات بیشتری از این طرح منتشر می‌کند. جزئیاتی از جمله این که حتی راننده‌های پاره‌وقت هم باید ۱۳.۵ درصد از درآمد خود را به‌عنوان سهم بیمه بپردازند.
این تصمیم‌ها در صورتی اجرا خواهد شد که طرح در صحن علنی مجلس مورد موافقت نمایندگان قرار بگیرد، سپس تأیید شورای نگهبان را دریافت کند تا به مرحله ابلاغ از سوی دولت برسد.
محمد ابراهیم جواهری، معاون حقوقی، مجلس و امور بین‌الملل سازمان تامین اجتماعی حالا برای اولین بار جزئیات بیشتری از طرح را در مصاحبه با زومیت توضیح می‌دهد. مصاحبه با او را می‌خوانید:
نه نمی‌شود. ما این را قید کردیم که بازنشسته‌های تمام صندوق‌ها که پاره‌وقت یا تمام‌وقت در تاکسی‌های آنلاین کار می‌کنند، با معافیت پرداخت حق سهم بیمه خود بدون قطع مستمری می‌توانند اشتغال داشته باشند.
– با این کار قانونی که سال‌ها پیش برای ممنوعیت به‌کارگیری بازنشسته‌ها تصویب شده بود نقض نخواهد شد؟
آن قانون فقط مربوط به ممنوعیت به‌کارگیری بازنشسته‌ها در دولت است.
– ولی ممنوعیت به‌کارگیری بازنشستگان به این معناست که اگر هر بازنشسته‌ای جایی کار کند و بیمه برای او رد شود، مستمری او قطع خواهد شد.
ما برای این که بازنشسته‌ها مستثنا شوند ۱۳.۵ درصد حق بیمه را از آن‌ها نمی‌گیریم، حق کارفرما را از آن‌ها دریافت خواهیم کرد.
بازنشسته در بخش دولتی که نمی‌توانند کار کند (یا با شرایط خاصی می‌تواند کار کند). در بخش خصوصی هم اگر کار کند مستمری او قطع خواهد شد اما ما برای این که بازنشسته‌ها مستثنا شوند ۱۳.۵ درصد حق بیمه‌ای که بقیه راننده‌ها باید بپردازند از آن‌ها نمی‌گیریم. با این حال حق کارفرما را از آن‌ها دریافت خواهیم کرد.
بازنشسته سوار تاکسی شده، این ممکن است هزینه درمان را بالا ببرد. اگر خانه نشسته بود هزینه آن برای ما کمتر بود. بنابراین سازمان تامین اجتماعی نمی‌تواند این بخش از سهم کارفرمایی را حذف کند، اما برای خود راننده بازنشسته تکلیف بیمه‌ای جدیدی ایجاد نشده است.
– پس این‌طور که متوجه شدم حتی برای این بازنشسته‌ها هم کرایه ۲ تا ۶ درصد افزایش یابد؟
به چند دلیل: اولا این که این بازنشسته جای نیرویی که می‌توانسته ۱۳.۵ درصد سهم بیمه بپردازد را گرفته که ضربه اقتصادی به سازمان است؛ ضریب پشتیبانی ما را کاهش می‌دهد و این یک خسارت به سازمان است که روی راننده‌های دیگر اثر می‌گذارد.
بیمه زنجیروار به هم وصل است و فقط در مورد خود شما (اینجا بازنشسته) نیست. ضمن این که تامین اجتماعی دارد یک حقوق بازنشستگی هم می‌دهد. هزینه درمان یک شغل پرریسک هم که باید بپردازد. برای همین اتفاقا برای این را دریافت کند و این عین مبلغی است که مجلس دارد برای صنوف دیگر هم تصویب می‌کند.
– متوجه شدم. موضوع افزایش کرایه‌ها دومین موضوعی بود که به رأس اخبار رسید. بر اساس این طرح جدید ۱۳.۵ درصد راننده حق بیمه می‌دهد و در ادامه ۲ تا ۶ درصد هم به هزینه کرایه‌ها اضافه می‌شود. یعنی سهم کارفرما برای بیمه راننده، روی دوش مسافر است. درست است؟
بله. ما اگر گفته بودیم ۵۰ درصد از هزینه آن را پلتفرم‌ها بدهند این‌قدر هجمه علیه‌مان نشده بود. مجلس هم آمادگی‌اش را داشت این کار را بکند. همین الان اگر من سفر خودم را لغو کنم، پلتفرم‌ها همان سفر را ۳۰ درصد با قیمت بالاتر به مسافر پیشنهاد می‌کنند. چطور روی آن نظارت نمی‌کنند؟ چرا روی این که وقتی یک باد در تهران می‌آید و قیمت‌ها دو برابر می‌شود نظارت ندارند؟ حالا که راننده می‌خواهد یک رفاه حداقلی داشته باشد دلشان برای مسافر سوخت؟
افزایش ۲ تا ۶ درصدی مستقیم به کرایه مسافران اضافه و مستقیما به حساب سازمان تامین اجتماعی واریز می‌شود.
من به یکی از مدیران پلتفرم‌ها یک بار گفتم اگر یک موتورسوار تصادف کند و پایش بشکند و قطع شود یا سرش بشکند و بیمه نباشد یا یک روز نتواند فرزندش را برای درمان پیش پزشک ببرد تو می‌توانی در آخرت جواب آن را بدهی که امروز داری مانع می‌شوی؟
– ابهام دیگری هم بر سر اختیاری و اجباری بودن بیمه رانندگان وجود داشت. سازمان تامین اجتماعی ابتدا در پاسخ به بررسی‌های ما گفتند که این بیمه قرار است اختیاری باشد اما بررسی‌ها نشان داد ما قانونی با عنوان قانون اجرایی بیمه اجتماعی رانندگان حمل‌ونقل بار و مسافر بین شهری مصوب سال ۱۳۷۹ داریم که در حال الحاق به اصلاحیه تامین اجتماعی است. در این قانون نوشته شده اگر راننده بیمه نداشته باشد و در خیابان تردد کند برای او تخلف محسوب شده و جریمه می‌شود.
احسنت. این حتما کار خوبی است. بله این الحاق می‌شود و متن آن جایگزین اصلاحیه ما می‌شود و فقط نرخ‌های بیمه تغییر کرده است.
– در نتیجه بیمه رانندگان تاکسی‌های آنلاین اجباری است؟
اگر راننده بیمه خودش را پرداخت نکرد پلتفرم‌ها حق نخواهند داشت این راننده را به‌کار بگیرند
بله. در صنوف دیگر هم همین‌طور است؛ اگر دقت کنید، حتی کارگر و کارفرما نمی‌توانند توافق کنند که «بیمه‌ام را رد نکنید و به‌جای آن پولش را به من بدهید». چرا؟ چون ممکن است کارگر در شرایط مالی سخت باشد و بگوید «الان بیمه به دردم نمی‌خورد؛ پولش را بدهید تا خرج کنم.» اما اگر ناگهان حادثه‌ای در محل کار رخ دهد و او فوت کند، خانواده‌اش عملاً زیر خط فقر می‌افتند. به همین دلیل است که قانون‌گذار بیمه را اجباری کرده و ضمانت اجرایی آن را بر دوش کارفرما گذاشته، نه کارگر.
راننده الزام دارد خود را بیمه کند اما اگر نرخ خودش را پرداخت نکرد مسئولیت تخلف متوجه کسی است که به او مسافر می‌دهد، یعنی پلتفرم. به عبارت دیگر، اگر این قانون تصویب شود، پلتفرم‌ها حق نخواهند داشت راننده‌ای را که سهم ۱۳.۵ درصدی بیمه‌اش را پرداخت نکرده، به کار بگیرند.
– یعنی جریمه پرداخت نکردن بیمه این است که راننده از کار محروم خواهد شد؟
بله ولی شما اگر از جریمه بگویید ممکن است نگرانی‌هایی ایجاد شود. واقعیتش این است که ما می‌گوییم بیمه اختیاری، بیمه اجتماعی است که برای عده‌ای هرگز اتفاق نمی‌افتد.
– من هم با شما موافقم؛ این که همه رانندگان بدون بیمه تحت پوشش بیمه قرار بگیرند، اتفاق بسیار خوبی است اما راننده‌ای که صبح یک مسافر می‌زند و شب موقع برگشت یک مسافر چه نیازی به بیمه دارد؟ ضمن این که ممکن است از بیمه خودش خدمات رفاهی بهتری هم دریافت کند. ولی وقتی ملزم به بیمه راننده‌ها می‌شود نه‌تنها رفاهی به او اضافه می‌شود، بلکه حتی درآمدش هم کاهش می‌یابد. به این بعد فکر کرده‌اید؟
ما به این راننده می‌گوییم پاره‌وقت. فرض بگیرید که شما بعد از کارتان که خبرنگاری است، یک جا ساعتی تدریس می‌کنید. بر اساس قانون به شغل دوم شما حق بیمه می‌خورد. به ازای هر دستمزد حق بیمه باید پرداخت بشود. شورای رفاهی یک حد یقف برای این گذاشته و گفته اگر فردی هفت برابر حداقل درآمد دریافتی داشت دیگر حق بیمه به او تعلق نگیرد. یعنی اگر در کارگاه اولتان مثلاً ۷۰ میلیون تومان حقوق می‌گیرید در کارگاه‌های بعدی لازم نیست بیمه بدهید.
– حرف شما درست و قانونی بوده اما مساله همین است که این سقف خیلی بالاست. کسی که ۷۰ میلیون تومان حقوق می‌گیرد برای کمک‌خرجی دیگر در اسنپ و تپسی کار نمی‌کند.
در تمام صنوف الان این قانون حاکم است. این حتی در متن هم نبود و قانون‌گذار اصرار کرد در آن قید کنیم که باید دوباره حق بیمه دهد.
– اما این فرد دارد جای دیگری برای همه خدمات تامین اجتماعی حق بیمه می‌دهد. چرا باید دوباره بیمه دهد؟
رانندگی یک شغل پرریسک است. اگر فرد کارمند باشد هزینه درمانی ندارد اما وقتی پشت فرمان است هزینه‌های بیشتری برای درمانش دارد. این ماده ۳۴ قانون تامین اجتماعی همین الان هم حاکم است و فقط خاص راننده‌ها نیست. اگر شما جای دومی هم کار می‌کنید که اسمتان برای بیمه رد نمی‌شود، خلاف بوده و بازرس ما برسد جریمه می‌شود. فقط اگر حقوقتان هفت برابر حداقل حقوق باشد می‌توانید بیمه نشوید.
همین موضوع‌هاست که باعث شده این اتهام به تامین اجتماعی مطرح شود که ما در تامین اجتماعی بابت ناترازی صندوق این کار را کردیم ولی در این طرح نوشته شده که این هزینه صرفا برای راننده‌ها باشد. حساب اختصاصی دارد و عملکرد آن را باید به کمیسیون‌ها ماهی یک‌بار گزارش دهیم و اگر تخطی کردیم حبس برای مدیر آن دیده شده است.
– آن گروهی که بیمه هستند اما بیمه صندوق‌های بانکی، شهرداری، ستاد نیروهای مسلح و… و می‌خواهند در تاکسی‌های آنلاین هم کار کنند، باید به همین منوال باید حق بیمه بدهند؟
نه، پرداخت ۱۳.۵ درصد برای آن‌ها الزامی ندارد. مابقی باید ۱۳.۵ درصد حق بیمه بدهند اما این افراد نه. این افراد اگر خواستند می‌توانند از مزایای بیمه تامین اجتماعی هم استفاده کنند.
– پس تا اینجای کار بیمه فقط برای راننده‌هایی که بیمه دارند اما عضو صندوق تامین اجتماعی نیستند، اختیاری شده و ۱۳.۵ درصد سهم بیمه هم از راننده‌های بازنشسته گرفته نمی‌شود.
بله.
– خیلی جالب است. در تمام این مدت سازمان تامین اجتماعی به زومیت گفت که بیمه اختیاری است و حالا گفتید اجباری است.
این برای متن قبل بوده. متن جدید اجباری شده است.
بیمه فقط برای راننده‌هایی که بیمه دارند اما عضو صندوق تامین اجتماعی نیستند، اختیاری شده و ۱۳.۵ درصد سهم بیمه هم از راننده‌های بازنشسته گرفته نمی‌شود. برای بقیه بیمه اجباری است
– چه کسی روی عدد ۲ تا ۶ درصد سهم بیمه کارفرما نظارت می‌کند؟
این نرخ ۲ تا ۶ درصدی هر ۳ ماه یک‌بار ارزیابی و بازبینی می‌شود؛ اگر مبالغ واریزشده به حساب تامین اجتماعی پاسخ‌گوی هزینه‌های بیمه‌ای رانندگان باشد، نرخ ثابت می‌ماند؛ اما در صورت مازاد، کاهش پیدا می‌کند و اگر کسری وجود داشته باشد، افزایش خواهد یافت. سازمان تامین اجتماعی منابعی که تامین می‌کند باید به مجلس (کمیسیون عمران و اجتماعی) گزارش دهد که مبلغ مازادی وارد حسابش نشده باشد.
این‌ها به شکل آنلاین اطلاعات مسافت و قیمت را در اختیار سازمان قرار می‌دهند و ۱۳.۵ درصد خود کار وارد حساب سازمان می‌شود.
برخی دیگر می‌پرسند ممکن است راننده دچار حادثه شود و سه ماه کار نکند. یا دو ماه بیمار شود. برای آن‌ها چه خواهید کرد؟ بیمه این فرد چه خواهد شد؟
اگر تا سه ماه راننده‌ای کار نکرد ما قرار است با همان نرخ ۱۳.۵ درصد از او بیمه بگیریم و این بیمه تداوم داشته باشد.
– یعنی این را که سه ماه درآمد نداشته در نظر نخواهید گرفت ولی بیمه به او تعلق می‌گیرد؟
نه. راننده وقتی رانندگی نکند باید با نرخ ۲۷ درصد بیمه شود اما ما به او کمک می‌کنیم و با نرخ ۱۳.۵ درصد از او بیمه می‌گیریم.
– از سوی دیگر برخی می‌پرسند که درآمد راننده مقطوع نیست، ممکن است یک ماه برای مثال یک میلیون تومن به شما مالیات بدهد و یک ماه کمتر. یا ممکن است کسی ۶ ساعت و کسی ۱۰ ساعت در روز کار کند. کسی در شهر بزرگ کار می‌کند و کسی در شهر کوچک. شما بر اساس سهم بیمه می‌خواهید به او مستمری بدهید. قرار است چطور این مستمری تعیین شود؟
ما با همکاری ذی‌نفعان بر اساس مسافت، کارکرد و درآمد راننده ۱۰ سطح دستمزد مقطوع تعیین می‌کنیم. هر فردی در این دسته قرار می‌گیرد و ارزیابی هر فرد هر چند ماه یک بار تغییر می‌کند. مستمری او بر این اساس تغییر می کند.
– شما دائما تاکید کرده بودید که داشتن دو بیمه مستمری و رفاهیات راننده را افزایش می‌دهد اما منتقدها می‌گویند چنین چیزی ممکن نیست. هم به این دلیل که ماندگاری راننده‌ها در این شغل پایین است، هم به این دلیل که مواد و تبصره‌هایی تامین اجتماعی دارد که جلوی این رفاهیات را می‌گیرد.
الان فرض بگیرید که راننده‌ای ۳۰ میلیون تومان از شغل اول و ۳۰ میلیون تومان از رانندگی درآمد داشت و هر دو جا بیمه پرداخت کند. این راننده تصادف می‌کند و ازکارافتاده می‌شود. می‌دانید حقوق بازنشستگی او دو برابر پرداخت خواهد شد؟
– این موضوعی که اشاره کردید خیلی خوب است ولی شما در مصاحبه‌ها گفته بودید فرد می‌تواند با داشتن دو بیمه، دو برابر مستمری بازنشستگی بگیرد. این در حالی‌ست که فرد بر اساس میانگین ۲۴ ماه پرداختی حق بیمه به مستمری بازنشستگی می‌رسد. این همان موضوعی است که عرض کردم راننده‌ها در این شغل کمتر از یک سال ماندگاری دارند.
حرف من این است که اگر حادثه ناشی از کار به وجود بیاید حتی اگر فقط یک ماه هم بیمه داده باشد، این حق بیمه حقوق مستمری او را افزایش می‌دهد. نیاز ندارد که ۲۴ ماه پرداخت کرده باشد. به محض این که قانون تصویب شود آن‌هایی که مشمول شدند با پرداخت اولین ۱۳.۵ درصد همه مزایای ۱۸ خدمت تامین اجتماعی را دریافت خواهند کرد. ما می‌خواهیم افرادی که کف جامعه هستند و مسافر می‌برند ۱۰ سال دیگه به جایی نرسند که احساس کنند دیگر توان کار کردن ندارند.
