راهکار پژوهشگران ایرانی برای خلاصی از باکتری آزار دهنده معده

 معده در معرض حمله پاتوژن‌های مختلفی ازجمله انواع باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها است. یکی از این باکتری‌ها که درصد بسیار بالایی از آلودگی‌های میکروبی بافت معده را تشکیل می‌دهد، “هلیکوباکتر پیلوری” است. هلیکوباکترپیلوری یک باکتری گرم منفی با باسیل‌های خمیده است که باعث مشکلاتی چون گاستریت حاد و مزمن، زخم دوازدهه و سرطان معده در انسان می‌شود. گاستریت یا ورم معده ناشی از عفونت هلیکوباکتر پیلوری، شیوع نسبتاً بالایی داشته و حدود ۱۰ درصد مردم در طول عمر خود از آن رنج می‌برند و در کل، شیوع آن در مردان کمی بیشتر از زنان است.

بررسی‌های پژوهشگران نشان می‌دهد که در سراسر جهان، شیوع عفونت هلیکوباکترپیلوری، با بالا رفتن سن افزایش‌یافته و در میان بزرگسالان در کشورهای با فقر بهداشت ۷۰ الی ۹۰ درصد برآورد شده است. حضور این باکتری در زخم‌های دستگاه گوارشی منجر به تغییرات بسیار وسیعی در بافت‌های مختلف و تغییر سیگنال آن‌ها می‌شود. وقتی هلیکوباکترپیلوری در معده استقرار می‌یابد، با کاهش اسیدیته معده و یا درنتیجه استفاده از داروهای آنتی‌اسید، این فرصت پیش خواهد آمد که سایر پاتوژنها نیز به بافت معده حمله کرده و باعث التهاب معده شوند. به همین خاطر در سال‌های اخیر، به تعامل بین هلیکوباکترپیلوری و سایر باکتری‌ها در ایجاد التهاب معده و عوارض ناشی از آن علاقه شدیدی پیدا شده است تا بتوان راه‌های درمانی مؤثرتری برای درمان این اختلال و جلوگیری از تشکیل سرطان معده ارائه کرد.

در همین زمینه، پژوهشی توسط محققانی از دانشگاه علوم پزشکی تبریز و دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر انجام شده است که در آن نقش اسیدهای چرب موسوم به «امگا» در مقاومت بافت معده افراد آلوده به هلیکوباکترپیلوری مورد بررسی واقع شده است.

در این مطالعه، ۳۴ بیمار آلوده به هلیکوباکترپیلوری مشارکت داشتند که به دو گروه ۱۷ نفره «شاهد» و «مورد» تقسیم شدند. افراد گروه شاهد، درمان استاندارد سه‌گانه شامل آموکسی سیلین، کلاریترومایسین و امپرازول را دریافت کردند. درحالی‌که گروه مورد، دریافت‌کننده درمان استاندارد همراه با اسیدهای چرب امگا-۳، امگا-۶ و امگا-۹ به مدت دو هفته بودند. درنهایت نیز وضعیت دو گروه با یکدیگر مورد مقایسه واقع شد.

نتایج این بررسی‌ها نشان می‌دهد که مصرف اسیدهای چرب امگا همراه با درمان استاندارد سه‌گانه، می‌تواند سبب القای آپوپتوز در بافت معده شود و در رهایی از این باکتری مفید واقع شود. آپوپتوز درواقع نوعی مرگ برنامه‌ریزی‌شده سلول‌ها است.

محمد نوری، محقق گروه بیوشیمی بالینی و آزمایشگاه‌های بالینی دانشگاه علوم پزشکی تبریز و سه همکار دیگرش که این پژوهش را به انجام رسانده‌اند، دراین‌باره می‌گویند: «مصرف اسیدهای چرب غیراشباع امگا همراه با آنتی‌بیوتیک‌های استاندارد مصرفی، در کاهش مقاومت دارویی هلیکوباکترپیلوری مؤثر است. بنابراین مصرف این دسته از اسیدهای چرب می‌تواند در کارایی درمان استاندارد مؤثر واقع شود».

این محققان می‌افزایند: «اثرات مطلوب اسیدهای چرب به متابولیت های آن‌ها نسبت داده نمی‌شود، بلکه این تأثیر، ذاتاً به خود اسیدهای چرب برمی‌گردد. تعداد پیوندهای دوگانه اسیدهای چرب با قدرت این اسیدهای چرب در ریشه‌کنی و کاهش مقاومت دارویی باکتری‌هایی نظیر هلیکوباکترپیلوری ارتباط مستقیم دارد و درواقع تعداد پیوندهای مضاعف تعیین‌کننده اثرات آنتی باکتریال اسیدهای چرب است».

این یافته‌ها که در قالب مقاله‌ای علمی پژوهشی در دوماهنامه دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی تبریز به چاپ رسیده‌اند، گامی در کنترل باکتری آزاردهنده هلیکوباکترپیلوری به‌حساب آمده و می‌توانند در رهایی بیماران از تبعات ناشی از آن، مفید واقع شوند.