موها چه اطلاعاتی درباره سلامتی ما فاش می‌کنند؟
موهای شما پرونده زیستی وضعیت سلامتی‌تان هستند. تحلیل مو می‌تواند استرس مزمن (کورتیزول)، کمبود روی و فلزات سنگین را نشان دهد. با این حال، کارشناسان هشدار می‌دهند که تست‌های کنونی مو هنوز فاقد استاندارد لازم برای تشخیص روتین هستند و باید تحقیقات بیشتری انجام شود.
شیراز – به گزارش اول فارس – در حالی که اغلب تصور می‌شود برای تشخیص وضعیت سلامتی تنها باید به آزمایش خون و اسکن‌های پزشکی روی آورد، کارشناسان حوزه سلامت در حال بررسی یک منبع اطلاعاتی غیرمنتظره هستند: موها. موها فراتر از جنبه‌های زیبایی‌شناختی، به‌عنوان یک “پرونده زیستی” عمل کرده و قادرند اطلاعاتی حیاتی درباره وضعیت داخلی بدن، از جمله سطوح استرس مزمن، کمبودهای تغذیه‌ای و میزان مواجهه با فلزات سنگین را ثبت کنند.
وقتی به روش‌های تشخیص وضعیت سلامتی فکر می‌کنیم، اغلب آزمایش خون و اسکن‌های پزشکی به ذهن متبادر می‌شوند. با این‌حال، چیزی که می‌تواند ما را از وضعیت سلامتی‌مان مطلع کند و اغلب نادیده گرفته می‌شود، درست روی سر ما قرار دارد: موها.
مو جدا از جنبه زیبایی‌شناختی به‌عنوان یک پرونده زیستی عمل کرده و حجم زیادی از اطلاعات مربوط به وضعیت داخلی بدن را ثبت و ضبط می‌کند.
موها می‌توانند اسرار سلامتی شما را در خودشان نگه‌دارند که از جمله می‌توان به رد پای هورمون‌های استرس، کمبود تغذیه و مواجهه با فلزات سنگین اشاره کرد که تارهای مو آن‌ها را مانند حلقه‌های تنه درخت ثبت و ضبط می‌کنند. از این‌رو، شرکت‌هایی که به‌طور مستقیم به مصرف‌کننده سرویس می‌دهند، تست‌های تحلیل مو را به بازار عرضه کرده‌اند. با این‌حال، کارشناسان پزشکی می‌گویند این تست‌ها هنوز آماده استفاده عمومی نیستند.
دکتر جاشوآ نوگار، مدیر بخش سم‌شناسی مرکز سلامت نورث‌ول در نیویورک، به اپک تایمز گفت: «اگر درست عمل کنید، تست مو نتیجه دقیقی به شما می‌دهد. با این‌حال، عوامل زیادی می‌توانند نتیجه تست‌های مو را تحت تأثیر بگذارند و هنوز داده‌های کافی برای تفسیر قطعی نتیجه این تست‌ها وجود ندارد.»
پژوهشگران همچنان پتانسیل مو را به‌عنوان یک ابزار تشخیصی بررسی می‌کنند. پیشرفت‌های اخیر در زمینه تحلیل مو باعث شده که راهکارهای جدیدی برای درک تأثیر عواملی مانند استرس، تغذیه و مصرف مواد مخدر بر تندرستی در اختیار ما قرار بگیرد.
نقش مو به‌عنوان یک پرونده زیستی
موها با سرعت تقریبی ۱.۵ سانتی‌متر در ماه رشد کرده و مواد مغذی، سموم و نشانگرهای زیست‌شیمیایی موجود در خون را جذب می‌کنند. از آن‌جا که مو بعد از رشد از نظر متابولیکی غیرفعال است، مواد جذب‌شده در ساقه مو باقی می‌مانند و تغییرات فیزیولوژیکی بدن را که در طول زمان رخ داده ثبت و ضبط می‌کنند.
برخلاف آزمایش خون یا ادرار که یک تصویر لحظه‌ای از سلامتی ارائه می‌کنند، تحلیل موها وضعیت سلامتی و مواجهه با عوامل زیستی را در بازه‌های زمانی طولانی‌تر به تصویر می‌کشد.
از آن‌جا که رشد موها به زمان نیاز دارد، این تست برای تشخیص مواجهه با عوامل زیستی چندان مناسب نیست. نوگار گفت که حدود یک هفته طول می‌کشد تا داروها، متابولیت‌های دارویی یا مواد شیمیایی وارد فولیکول‌های مو شوند: «ما با تست مو نمی‌توانیم مواجهه اخیر خود با داروها و مواد شیمیایی را شناسایی کنیم.»
نوگار افزود که تشخیص مواجهه با عوامل زیستی به لحاظ زمانی هیچ محدوده‌ای ندارد و این مسئله به طول تار مو بستگی دارد. برای نمونه، مواجهه با بعضی از داروها یا کمبود تغذیه که بیش از یک سال از وقوع آن گذشته ممکن است تا یک سال بعد همچنان قابل تشخیص باشند، به شرطی که تار موی نمونه کوتاه نشده باشد.
الکس لوبو، متخصص سم‌شناسی، کارشناس بهداشت صنعتی و مالک شرکت مشاوره اکسپوژر اسسمنت در اورلاندوی فلوریدا، به اپک تایمز گفت: «بسته به این‌که چه ماده‌ای را ارزیابی می‌کنید، تست مو در تشخیص مواجهه مکرر با عوامل زیستی یا مسائل و مشکلات بلندمدت مؤثر خواهد بود.»
تشخیص استرس به واسطه میزان کورتیزول موجود در مو
یکی از کاربردهای جالب تحلیل مو اندازه‌گیری کورتیزول است که به‌عنوان هورمون استرس شناخته می‌شود. افزایش سطح کورتیزول در طولانی‌مدت باعث استرس مزمن می‌شود که می‌تواند سلامت قلب و عروق، عملکرد ایمنی و وضعیت روانی شما را تحت تأثیر بگذارد.
پزشکان می‌توانند با تحلیل تارهای مو- معمولاً موهای یک تا سه ماه اخیر- سطح کورتیزول را ارزیابی کرده و شرایط لازم را جهت بررسی تأثیر استرس مزمن بر سلامتی مهیا کنند. برخلاف آزمایش خون یا بزاق که در طول روز دچار نوسان می‌شوند و ارزیابی سطح استرس مزمن را دشوار می‌کنند، تحلیل تارهای مو روش بهتری است.
با این‌حال، این روش هنوز آماده استفاده عمومی نیست.
دکتر مینا مالهوترا، متخصص داخلی، کارشناس چاقی در شیکاگو، به اپک تایمز گفت: «اندازه‌گیری کورتیزول مو روش نسبتاً جدیدی برای ارزیابی سطح کورتیزول است و هنوز از استانداردهای کافی برخوردار نیست.»
تغذیه و محتوای معدنی مو
کمبود تغذیه اغلب با به‌جاماندن نشانه‌های محسوس در مو همراه است.
عناصری مانند روی، مس، منیزیم و آهن در طول رشد موها جذب تارهای مو می‌شوند. آزمایشاتی که مقدار این عناصر معدنی را می‌سنجند، به کمبودهایی پی می‌برند که هنوز علائم فیزیکی ندارند، اما ممکن است عملکرد ایمنی، توانایی شناختی یا سطح انرژی را دستخوش تغییر کنند.
بعضی از تحقیقات نشان داده‌اند که مقدار روی در تست مو نسبت به آزمایش خون با دقت بیشتری سنجیده می‌شود. کاهش سطح روی موجود در مو با ضعف عملکرد ایمنی همراه است.
جیل اشبی‌پجوس، کارشناس تغذیه و مدیر ارشد تغذیه بالینی مرکز سلامت نورث‌ول، به اپک تایمز گفت که کمبود خفیف در کودکان ممکن است در ابتدا علائم محسوسی نداشته باشد.
او افزود: «اثرات قابل‌توجه شامل رشد کندتر و به تعویق افتادن بلوغ هستند. علائم بالقوه بزرگسالان هم شامل تغییر حس چشایی و بویایی، ضعف سیستم ایمنی، شب‌کوری، التیام کند زخم‌ها و مشکلات پوستی مختلف می‌شوند.»
پایش مواجهه با فلزات سنگین
سموم محیطی از جمله فلزات سنگین مانند سرب، آرسنیک، کادمیم و جیوه خطرات قابل‌توجهی برای سلامتی ایجاد می‌کنند. تحلیل مو به‌عنوان یک روش غیرتهاجمی برای پایش سطح مواجهه تدریجی با فلزات سنگین بسیار کاربردی است. البته تفسیر آن به دلیل نگرانی‌های مربوط به آلودگی محیطی همچنان جای بحث و بررسی دارد.
تشخیص سطح بالای فلزات سنگین ممکن است با مشکلات عصبی، آسیب‌دیدگی کلیه یا سایر عارضه‌های سیستمیک مرتبط باشد. تحلیل مو می‌تواند الگوهای انباشت فلزات سنگین را شناسایی کند که بعضی‌ها آن‌ها را با انواع سرطان مرتبط میدانند. با این‌حال، این تکنیک هنوز در دست توسعه قرار دارد.
دکتر رایان مارینو، پزشک اورژانس و متخصص سم‌شناسی دانشگاه کیس وسترن، به اپک تایمز گفت: «اما یکی از محدودیت‌های تحلیل مو این است که ممکن است بعضی از مواد شیمیایی و فلزات سمی موجود در نمونه مو تصویر درستی از وضعیت درونی بدن ارائه نکنند.»
برای نمونه، حمام کردن و استفاده از محصولات مراقبت از مو می‌تواند ترکیب شیمیایی موها را دستخوش تغییر کند، اما تأثیری بر وضعیت سیستمیک بدن نگذارد.»
مارینو افزود که تحلیل مو در تعیین زمان مواجهه با سموم محدودیت دارد.
او گفت: «راهکارهای مختلفی برای تشخیص زمان مواجهه با سموم وجود دارد، اما تحلیل مو به اندازه کافی قابل اطمینان نیست و نمی‌تواند زمان دقیق مواجهه را مشخص کند. بعضی از آزمایش‌ها ممکن است به نتایج مثبت کاذب منجر شوند یا متوجه بعضی از سموم نشوند.»
مارینو افزود: «نکته اصلی این است که تحلیل مو باید به‌ندرت در دستور کار قرار بگیرد و زیر نظر فردی انجام شود که در زمینه مواجهه با سموم و آزمایشات مربوطه آموزش دیده باشد تا بتوانیم تفسیر درستی از نتایج داشته باشیم.»
یک راهکار غیرتهاجمی برای پایش سلامت انسان
تحقیقات اخیر نشان می‌دهند که تحلیل مو ابزار ارزشمندی برای ارزیابی وضعیت تغذیه و سلامت انسان است؛ به‌ویژه در شرایطی که فرد با شرایط خاص مانند بیماری‌های التهابی روده دست‌و‌پنجه نرم می‌کند.
کمبود ریزمغذی‌ها در افراد مبتلا به این بیماری‌ها رایج است، اما تشخیص آن چالش‌های خاص خود را دارد؛ چرا که علائم بالینی اغلب در مراحل پیشرفته بیماری ظاهر می‌شوند. تحلیل مو یک راهکار غیرتهاجمی برای پایش عناصر کمیاب و مواد معدنی است و تصویر کاملی از وضعیت تغذیه بدن ارائه می‌کند.
تست‌های تحلیل مو به بهبود تشخیص و درمان کودکان مبتلا به اوتیسم کمک می‌کنند. در یکی از این تست‌ها از یک تار مو جهت تشخیص نشانگرهای زیستی مرتبط با اختلال طیف اوتیسم در نوزادان و کودکان خردسال استفاده می‌شود.
این روش برای فعالیت‌های متابولیک به‌عنوان یک جدول زمانی عمل می‌کند و مواجهه با مواد و سموم مختلف در دوره‌های رشد را به تصویر می‌کشد و داده‌های زیستی مرتبط با آن را گردآوری می‌کند که امکان تشخیص و مداخله زودهنگام را فراهم می‌سازد.
محدودیت‌ها و تحقیقات آینده
ادغام تست مو با ارزیابی‌های روتین سلامتی هنوز در دست بررسی است. مو می‌تواند به‌عنوان یک پرونده زیستی عمل کرده و اطلاعات مربوط به وضعیت داخلی بدن را ثبت و ضبط کند، اما روش تفسیر مطمئن این اطلاعات همچنان در دست توسعه قرار دارد.
با پیشرفت علم، تست مو ممکن است به یکی از ابزارهای ضروری در طب پیشگیرانه تبدیل شود و به افراد کمک کند که سلامتی خود را قبل از ظهور علائم فیزیکی ارزیابی و بهینه‌سازی کنند. با این‌حال، نوگار تأکید دارد که تحلیل مو هنوز راهکار قابل اطمینانی برای پایش سلامت عمومی نیست.
«برای این‌که تست مو به ابزار رایج پایش سلامتی تبدیل شود، به تحقیقات بیشتری نیاز داریم.»
