شاپور یکم کاخ والرین پیشاپور را برای امپراتور اسیر روم ساخت؟

اول فارس : رضا نوروزی، مدیر پروژه فصل جدید حفاری شهر باستانی بیشاپور، از برنامه‌ریزی برای شروع کاوش‌های باستان‌شناسی در کاخ والرین خبر داد.

رضا نوروزی باستان شناس و مدیر پروژه حفاری شهر باستانی بیشاپور گفت: به دلیل عدم شناخت کافی از وضعیت شهرسازی و کارکرد عناصر مجموعه، ناتمام ماندن کاوش‌های گذشته، ضرورت پاسخگویی به بعضی از سوال‌ها، ابهام‌ها و همچنین کمک به رونق گردشگری بیشاپور، فصل جدیدی از حفاری‌ها را تعریف کرده‌ایم و در نظر داریم در گام اول یک فصل کاوش در بنای موسوم به کاخ والرین داشته باشیم‌.

وی افزود: ما هنوز به درستی نمی‌دانیم که این بنا یکی از کاخ‌هایی بوده که توسط شاپور استفاده می‌شده و یا برای والرین، امپراتور شکست‌خورده روم ایجاد شده بود. در کاوش‌های جدید بیشاپور، به دنبال پاسخ به این پرسش خواهیم بود.

همچنین به دنبال این هستیم که کاربری دقیق این بنا را مشخص و ارتباط آن را با سایر مجموعه‌های پیرامونی کشف کنیم‌.این باستان‌شناس تصریح کرد: مطالعه‌ها و بررسی‌ها ما نشان داده با بنایی شاخص و بزرگ روبرو هستیم که دستِ‌کم به ده فصل کاوش نیاز دارد. امیدواریم با شروع فصل جدید حفاری در شهر باستانی بیشاپور و تداوم حمایت‌ها از ادامه فعالیت‌های کاوش در این شهر، فصل‌های بعدی کاوش را نیز در کاخ والرین شاهد باشیم تا در مجموع بتواند به بخش قابل توجهی از پرسش‌های ما، پاسخ دهد.

نوروزی بیان کرد: در صورت تصویب این طرح، تا پیش از پایان سال جاری، فعالیت‌های مقدماتی کاوش در کاخ والرین را آغاز خواهیم کرد. کاخ والرین در محدود شمالی شهر باستانی و جهانی بیشاپور کازرون واقع شده و در دوران ساسانیان بنا شده است.
این کاخ در نزدیکی آثار شاخصی همچون معبد آناهیتا، تالار تشریفات و ایوان موزاییک قرار دارد.

به گزارش اول‌فارس ، کاخ والرین یا کاخ والریانوس، کاخی باستانی در شهر تاریخی بیشاپور در شهرستان کازرون است. برخی باستان شناسان بر این باورند این کاخ پس از پیروزی شاپور یکم، پادشاه ساسانی بر والرین، امپراطور روم در نبرد ادسا، برای اقامت والرین در ارگ سلطنتی بیشاپور برای او احداث شد.

این بنا در ضلع شمالی ارگ سلطنتی و در فاصلهٔ ۱۵۰ متری تالار تشریفات و آتشکدهٔ بزرگ واقع در شهر باستانی بیشاپور، از پایتخت‌های شاهنشاهی ساسانی در ۱۵ کیلومتری غرب شهر کازرون قرار دارد.

نقش‌برجسته‌ای در تنگ چوگان کازرون، والرین، امپراتور روم در برابر شاپور ساسانی، پادشاه ایران زانو زده است.

این کاخ در سال ۲۶۶ میلادی و پس از نبرد ادسا به‌دستور شاپور یکم، پادشاه ایران برای سکونت والرین، امپراتور روم که در این نبرد شکست خورده و به اسارت گرفته شده بود، در نزدیکی کاخ حکومتی شاپور ساسانی احداث شد. والرین در تمام عمر خود در این کاخ تحت نظر بوده‌است.

نخستین کاوشگر کاخ والرین، رومن گیرشمن، باستان‌شناس فرانسوی بود که طی سال‌های ۱۹۳۵ تا ۱۹۳۷ میلادی به کاوش در بیشاپور مشغول بود.

والِریَن ( Publius Licinius Valerianus Augustus) امپراتور روم که از سال ۲۰۰ تا پس از سال ۲۶۰ زندگی کرد، از سال ۲۵۳ تا ۲۶۰ امپراتور روم بوده‌است. در سال ۲۶۰ شاپور یکم شاهنشاه ساسانی در نبرد ادسا، والرین امپراتور، سناتورها و سربازان وی را اسیر کرد.

سنگ‌نگاره پیروزی شاپور بر امپراتوران روم در نقش رستمشاپور یک شاهنشاه پیروز ایرانشهر به افتخار این پیروزی دستور تراشیدن پیکره‌ای عظیم در دل کوه مهر (رحمت) در نقش رستم و تنگ چوگان داد که خودش را پیروزمندانه نشسته بر اسب نشان می‌دهد این به گونه ای است که امپراتور شکست خوردهٔ روم فروتنانه در برابر پادشاه پارسی زانو زده‌است؛ همچنین به دستور وی با استفاده از اسرای رومی دستور ساخت «پل قدیم» یا «دژپل» واقع در شهرستان دزفول ساخته شده‌است.

پس از غلبه کردن شاپور یکم ساسانی بر ارمنستان، وی به انتاکیه یورش برده و آنجا را تصرف می‌کند. والرین، امپراتور روم، پسرش را به غرب فرستاده و خود برای مقابله با ایرانیان راهی شرق می‌شود. وی به سال ۲۵۷ موفق به باز پس‌گیری انتاکیه شده ولی دو سال بعد پیش از مواجهه با شاپور در اثر طاعون بسیاری از لژیونهای خود را از دست می‌دهد و در نهایت چندی بعد (در اواخر سال ۲۵۹ یا اوایل ۲۶۰) در نبرد ادسا، محلی در ترکیه فعلی و شمال انتاکیه) در کشور خود از شاپور شکست خورده و اسیر  می‌شود.

بیشتر بخوانید:

• موزائیک های حیرت انگیز کشف شده در شهر باستانی بیشاپور( + عکس)

• روایتی ناگفته از تاریخ ایران در شهر باستانی بیشاپور +تصاویر

• عکس های دیدنی شهر بیشاپور مرکز ایالت ساسانی اردشیرخوره در کازرون

شاپور یکم در کتیبهٔ کعبهٔ زردشت دربارهٔ این جنگ می‌گوید: «سه دیگر که ما به کاره و ادسا تاختیم و کاره و ادسا را محاصره کرده‌بودیم، قیصر والرین به جنگ ما لشکر کشید». به‌گفتهٔ شاپور، امپراتور روم هفتادهزار جنگاور از سرزمین‌های رومی با خود آورده‌بود. آنگاه شاپور می‌گوید: «در آن سوی کاره و ادسا جنگی بزرگ با قیصر والرین درگرفت و ما با دست خود قیصر والرین را دستگیر کردیم و دیگر سردارانی که بر این سپاه سالار بودند: پرتوریان پرفکت و سناتورها و صاحب‌منصبان نظامی، همه اسیر گشتد و به پارس فرستاده شدند».

شاپور یکم (به پارسی میانه: 𐭱𐭧𐭯𐭥𐭧𐭥𐭩،تلفظ:شاهپوهر) دومین شاهنشاه ایرانشهر از دودمان ساسانی بود که پس از مرگ پدرش، اردشیر بابکان، مؤسس شاهنشاهی، در ۱۲ آوریل ۲۴۰ میلادی به فرمانروایی رسید.

شاهپوهر پیش از رسیدن به شاهنشاهی به‌عنوان نایب‌السلطنه در نبردهای زیادی علیه اشکانیان شرکت جست و توانست جایگاه رفیعی در نزد پدرش پیدا کند.

کاخ والرین در سال ۱۳۱۰ به‌عنوان یکی از نخستین آثار ملی ایران به ثبت رسید. این بنا همچنین به‌عنوان بخشی از شهر بیشاپور در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.