خواص معجزه آسای گیاه کاکوتی برای سلامتی که باید بدانید

کاکوتییا مُشکِ طرامشک (نام علمی: Ziziphora)نام یک سرده از تیره نعناعیان است که بوی گرم و تندی همانند نعناع دارد هرچند با عطر ویژه خود و در طب سنتی و آشپزی کاربرد دارد.آنخ نام دیگر کاکوتی است که در بین مردم خراسان شمالی رایج می باشد. این گیاه در استان گیلان و خراسان شمالی، چهارمحال وبختیاری، فارس، کهگیلویه و بویراحمد و بخش هایی از اصفهان(تودشک) به وفور در فصل بهار یافت می شود. گاهی به دلیل عطری بودن آن به عنوان اسانس به شکرپنیر بجنورد اضافه می شود.

در مقاله ای که در مجله ایمونولوژی غذا و کشاورزی به چاپ رسیده است، اثرات اسانس طبیعی کاکوتی بر سرطان معده مورد بررسی قرار گرفت و با توجه به نتایج مطالعه، این عصاره حاوی اثر سمی بر رده سلولی AGS سرطان معده بود.
کاکوتی یا مشک طرامشک با نام علمی Ziziphora نام یک سرده از تیره نعناعیان است که بوی گرم و تندی همچون نعناع دارد. زیزیفورا که در آذربایجان ایران تحت عنوان «کاهلیک اوتی» شناخته می ‌شود، به طور معمول در مناطق کوهستانی و ناهموار می روید.

کاکوتی گیاهی دارویی و ادویه ‌ای معطر است که از برگهای خشک و خرد شده آن به عنوان طعم دهنده در دوغ استفاده می ‌شود.. از این گیاه دارویی برای تهیه چای و دمنوش استفاده می‌کنند. کاکوتی دارای بوته‌هایی با ارتفاع بیست تا پنجاه سانتی متری است و گل‌های کاکوتی بنفش رنگ بوده و برگ‌های کاکوتی ریز و سبز هستند. در گویش محلی خراسانی به کاکوتی آنخ نیز گفته می‌شود.

این گیاه در عین حال مزایای بیشماری برای سلامتی دارد که استفاده از آن را در قالب انواع دمنوش های گیاهی به طرز چشمگیری افزایش داده است. فوایدی که در ادامه بررسی می شوند، با استناد به مقالات منتشر شده توسط مجله بین المللی بیولوژی دسته بندی شده اند:

تنظیم سطح کلسترول خون
پس از تجزیه و تحلیل یافته های علمی مشخص شد که سطح کلسترول و تری گلیسیرید در موش های آزمایشگاهی به دنبال مصرف زیزیفورا کاهش می یابد. اسانس این گیاه حاوی تیمول و کارواکرول است که از طریق مهار فعالیت HMG-CoA ردوکتاز باعث کاهش سطح کلسترول می شود.

فعالیت ضد میکروبی
مطالعات جدید نشان داده اند که عصاره زیزیفورا دارای فعالیت آنتی اکسیدانی و ضد باکتریایی در شرایط آزمایشگاهی است. به گفته برخی از محققان، تیمول، پولگون و پیپریتن موجود در کاکوتی مسئول فعالیت آنتی اکسیدانی و ضد میکروبی آن هستند.

تسکین زخم معده
محققان با بررسی اثر عصاره آبی گیاه زیزیفورا بر زخم معده ناشی از اسید استیک در موش های صحرایی آزمایشگاهی، تاثیر مثبت این عصاره را در بهبود زخم مشاهده کردند. آنها این اثر را با نقش آن در کاهش نسبت مرگ سلولی به تقسیم سلولی و همچنین افزایش رگزایی در غشای مخاطی معده مرتبط می دانند.

یکی از ترکیبات اصلی زیزیفورا، پولگون به شمار می رود که اثر ضد التهابی آن کاملا شناخته شده است. پولگون و ۱, ۸-سینئول اجزای مهم عصاره این گیاه، می توانند ترشح بیش از حد اسید در معده را کاهش دهند.

خواص ضد افسردگی
طی مطالعات مختلف دیده شده که عصاره کاکوتی حاوی اثر ضد افسردگی در حیوانات آزمایشگاهی بوده است. هرچند مکانیسم چنین تاثیری تا به امروز ناشناخته باقی مانده است، اما دانشمندان گزارش کرده اند که الگوی رفتاری حاصل از عصاره این گیاه مشابه آن چیزی است که پس از مصرف فلوکستین رخ می دهد. شباهت بین این دو الگوی رفتاری نشان می دهد که این اثر به دلیل افزایش احتمالی انتقال عصبی سروتونرژیک است. همچنین گفته شده که خاصیت ضد افسردگی کاکوتی می تواند مربوط به ترکیباتی مانند پولگون باشد.

تنظیم سطح گلوکز خون
در تحقیقی اثر عصاره هیدروالکلی گیاه زیزیفورا بر تعداد سلولهای بتای فعال پانکراس در موشهای دیابتی مورد بررسی قرار گرفت و یافته ها حاکی از آن بود که این عصاره باعث افزایش تعداد سلولهای بتا، ترشح انسولین و در نتیجه کاهش گلوکز سرم در حیوانات مبتلا به دیابت می شود.

با این حال برخی از محققان معتقد هستند که کاکوتی در راستای کمک به درمان دیابت مستقل از انسولین عمل می کند و بیشتر بر افزایش مصرف محیطی گلوکز تاثیر می گذارد.

خاصیت ضد تشنجی
در آزمایشی اثرات ضد تشنجی برگهای زیزیفورا در موشهای صحرایی نر بررسی شد و نتایج نشان داد که تزریق عصاره هیدروالکلی این گیاه باعث تاخیر در زمان شروع تشنج می شود. تحقیقات نشان می دهند که ترکیبات گابائرژیک و آنتی کولینرژیک (مسدود کننده استیل کولین) در گیاه زیزیفورا وجود دارد.

فلاونوئیدهای کاکوتی با تاثیر بر گیرنده های GABA اثرات کنترل کننده گابا و در نتیجه ضد تشنجی خود را اعمال می کنند. همچنین این گیاه دارای ترکیبات معطری است که در کاهش اضطراب و استرس روانی موثر بوده و روی سیستم عصبی تاثیرات ملایمی دارند.

مبارزه با سرطان
در مقاله ای که در مجله ایمونولوژی غذا و کشاورزی به چاپ رسیده است، اثرات اسانس طبیعی زیزیفورا بر سرطان معده مورد بررسی قرار گرفت و با توجه به نتایج مطالعه، این عصاره حاوی اثر سمی بر رده سلولی AGS سرطان معده بود.

خواص کاکوتی
گیاه کاکوتی خواص و فواید فراوانی برای سلامتی دارد که در ادامه به بررسی برخی از خواص کاکوتی می‌پردازیم. خواص کاکوتی بسیار فراوان است که از جمله خواص کاکوتی می‌توان به مواردی مانند پیشگیری و درمان سرماخوردگی و آنفولانزا، جلوگیری از خون‌ریزی بینی، پیشگیری و درمان اسهال، رفع مشکلات گوارشی و غیره اشاره کرد.

طبع کاکوتی
کاکوتی طبع گرم و خشک دارد. از کاکوتی برای متعادل کردن طبع برخی از لبنیات مانند دوغ و ماست استفاده می‌کنند

خواص کاکوتی برای پوست
یکی از خواص روغن کاکوتی این است که می‌تواند موجب روشن شدن پوست شود و همچنین یکی دیگر از خواص روغن کاکوتی برای پوست این‌ است که تاثیر بسزایی در پلک کنندگی آلودگی‌های سطح پوست دارد.

خواص کاکوتی برای قاعدگی
یکی از خواص کاکوتی خاصیت قاعده‌آور بودن این گیاه دارویی است که در تنظیم قاعدگی نامنظم نیز نقش دارد. کاکوتی به عنوان یک بادشکن طبیعی عمل می‌کند و از آن‌جایی که دارای خواص ضد درد است می‌تواند موجب تسکین کمر درد‌ در طول دوران قاعدگی شود.

خواص کاکوتی برای دیابت
از خواص کاکوتی می‌توان به تاثیر آن در کاهش قند خون اشاره کرد. عصاره کاکوتی می‌تواند با اثر بر روی سلول‌های بتا پانکراس و افزایش ترشح انسولین موجب کاهش سطح قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ شوند.

خواص کاکوتی برای معده
یکی از خواص کاکوتی خاصیت ضد التهابی و آرامش بخشی آن است که کاکوتی را به یک گیاه دارویی مفید برای معده تبدیل کرده است. از جمله خواص دمنوش کاکوتی که برای معده مفید است می‌توان به مواردی مانند بهبود درد معده، بهبود هضم غذا، تقویت سلامت دستگاه گوارش، کاهش دل درد و دل پیچه و بهبود و درمان نفخ شکم اشاره کرد.

برای برخورداری از این خواص دمنوش لاغری کاکوتی کافی است که یک فنجان دمنوش کاکوتی را پس از  وعده غذایی بنوشید. همچنین خاصیت ضد میکروبی کاکوتی موجب می‌شود که برای درمان و پیشگیری از زخم معده که ناشی از هلیکوباکتر پیلوری است موثر و مفید باشد.

کاکوتی و فشار خون
کاکوتی موجب افزایش فشار خون می‌شود. افراد مبتلا به فشار خون نباید در مصرف کاکوتی زیاده روی کنند.

خواص کاکوتی برای تقویت قوای جنسی در آقایان
یکی از بهترین گیاهان دارویی برای تقویت میل و قوای جنسی آقایان کاکوتی است. از خواص کاکوتی می‌توان به کمک در درمان ناباروری و درمان ناتوانی جنسی اشاره کرد.

خواص کاکوتی و پونه
از خواص کاکوتی و پونه می‌توان به مواردی از جمله رقیق کردن خون، تقویت معده، ضد نفخ، بادشکن، ضد سرفه و حساسیت، آنتی بیوتیک قوی، بهبود سلامت قلب، بهبود سلامت دستگاه گوارش و ضد شب ادراری اشاره کرد.

برای تهیه دمنوش کاکوتی و پونه به مواد زیر نیاز داریم:

دو لیوان آب، دو قاشق مرباخوری عسل، یک قاشق غذاخوری کاکوتی و یک قاشق غذا خوری پونه کوهی

برای تهیه دمنوش کاکوتی و پونه باید در مرحله اول پونه کوهی و کاکوتی را در یک قوری چینی بریزید و به مقدار مورد نیاز آب جوش به قوری اضافه کنید و بعد اجازه دهید برای مدت زمان ۳۰ دقیقه روی شعله ملایم دم بکشد.

خواص عرق کاکوتی
عرق کاکوتی دارای خواص ضد عفونی کننده است و برای درمان معده درد، نفخ شکم تخت و سلامت دستگاه گوارش از بهترین عرقیجات گیاهی است.

خواص روغن کاکوتی
از جمله خواص روغن کاکوتی می‌توان به تاثیر آن در پاکسازی پوست اشاره کرد. همچنین روغن کاکوتی دارای خاصیت ضد باکتریایی است و به علت بوی تندی که دارد از آن به عنوان دئودورانت طبیعی استفاده می‌کنند.

خواص دمنوش کاکوتی
یکی از خواص دمنوش کاکوتی درمان تب مالت است. همچنین درمان خونریزی بینی در بزرگسالان و کودکان از دیگر خواص دمنوش کاکوتی است. دمنوش کاکوتی می‌تواند موجب تقویت قلب شده و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و سکته قلبی را کاهش می‌دهد.

طرز تهیه دمنوش کاکوتی
برای تهیه دمنوش کاکوتی باید یک قاشق از برگ‌های خشک شده کاکوتی را داخل قوری ریخته و به میزان یک فنجان آبجوش به قوری اضافه کنید و برای مدت زمان ۳ تا ۵ دقیقه زمان دهید تا روی حرارت غیر مستقیم دم بکشد.

طریقه مصرف کاکوتی
علاوه تهیه دمنوش از کاکوتی راه‌های دیگری برای بهره‌مندی از خواص کاکوتی وجود دارد. از جمله این راه‌ها می‌توان به ماست و دوغ برگ‌های خشک و پودر شده کاکوتی اضافه کرد. از برگ‌های خشک شده کاکوتی برای تهیه چای سیاه طعم‌دار استفاده می‌کنند. همچنین از عرق کاکوتی برای تهیه شربت خنک برای فصل تابستان استفاده می‌کنند.

مضرات کاکوتی
کاکوتی نیز مانند سایر گیاهان دارویی دارای فواید و خواص فراوان است اما در صورت زیاده‌روی در مصرف کاکوتی ممکن است عوارض و مضراتی نیز مشاهده شود. استفاده بیش از حد گیاه کاکوتی می‌تواند باعث افزایش فشار خون شود. از آنجایی که کاکوتی قاعده آور است در طول بارداری نباید از این گیاه دارویی استفاده کرد زیرا ممکن است موجب سقط جنین شود.

خواص کاکوتی در رژیم غذایی
از آن‌جایی که کاکوتی گیاهی است که می‌تواند سبب تقویت معده شود و همچنین برای کاهش قند خون مفید بوده و  بر روی دیابت نوع دو تاثیر دارد؛ می‌تواند سبب شود افراد با مصرف آن سلامت‌تر بوده و حتی به دلیل کاهش قند خون، کمتر در خطر احتمال چاقی قرار داشته باشند.

با این وجود، هیچ گیاه و ماده غذایی، به اندازه یک رژیم غذایی اصولی بر روی کاهش وزن سریع تاثیر ندارد.

عوارض جانبی کاکوتی
در حال حاضر اطلاعات خاصی در مورد عوارض جانبی کاکوتی در دست نیست. اما به طور کلی، هر فردی ممکن است به برخی گیاهان و ادویه ها حساسیت داشته باشد. این حساسیت ابتدا باید توسط خود فرد و در درجه دوم توسط پزشک تشخیص داده شود. اما چنین واکنش های آلرژیکی معمولا عوارض مزمن یا حاد ایجاد نمی کنند و پس از شناسایی گیاه حساسیت زا و حذف آن از رژیم غذایی، عوارض مربوط به آلرژی نیز برطرف می شود. با این وجود هیچ شرکت یا محصولی نمی تواند از قبل از واکنش های آلرژیک بدن هر فرد آگاه باشد. ناسازگاری بدن با یک یا چند گیاه خاص به ندرت رخ می دهد، اما مصرف کنندگان ممکن است به هر حال با آن مواجه شوند.

دوز روزانه و زمان مصرف
علاقه مندان می توانند ۲ تا ۳ گرم از پودر خشک برگهای این گیاه را ۳ بار در روز مصرف کنند. بهترین زمان مصرف نیز ۱ الی ۲ ساعت پس از وعده های غذایی است. برای تهیه دمنوش نیز می توان از افزودن آب جوش روی برگهای خشک شده استفاده کرد. پس از ۱۵ دقیقه دمنوش جادویی شما آماده میل کردن خواهد بود.