اَهواز، کلانشهری تاریخی در جنوب غرب ایران و مرکز استان خوزستان است. این شهر پس از انتقال مرکزیت استان از شوشتر، از سال ۱۳۰۳ تا کنون بهعنوان مرکز استان خوزستان شناخته میشود. جمعیّت این شهر طبق سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵ بهعنوان ششمین شهر پرجمعیت ایران بهشمار میآید.
اهواز، بزرگترین و پرجمعیتترین شهر غرب کشور است. این کلانشهر، سی و چهارمین کلانشهر پرجمعیت خاورمیانه است. اهواز دارای تعداد بسیار زیادی پل است و به همین دلیل به شهر «پلها» معروف است.
همچنین، اهواز شبهای بسیار زیبایی در کنار رود کارون دارد، به این دلیل اهواز را به شهر شبها نیز، میشناسند.
ریشه نام اهواز را برگرفته از قوم خوزی (یا هوزی) میدانند که ساکنان بومی استان خوزستان بودهاند و زبانشان تا زمان ساسانیان و حتی تا چند قرن بعد از اسلام زبان رایج در خوزستان بودهاست و احتمالاً بازماندگان ایلامیها بودهاند. یونانیان به این قوم «Ouxioi» میگفتند و نام این شهر در نوشتههای مسیحیان سریانی بث هوزایی در تلمود بی خوزایی ثبت شدهاست.
تلاشهایی برای مطابقت دادن اهواز با شهر اگینیس که استرابون از آن نام برده انجام شدهاست، لیکن محتملتر آن است که اهواز در محل شهر قدیم تاریانا هخامنشی که نئارخوس، سردار اسکندر، در مسافرت خود به خلیج فارس در کنار آن لنگر انداخت قرار گرفته باشد.
کلیفورد ادموند باسورث میگوید اردشیر یکم، بنیانگذار سلسله ساسانی نام شهر را به هرمز اردشیر تغییر دادهاست. بنابر گفته مقدسی، فرزند اردشیر (شاپور یکم) بود که شهر را در دو سوی رودخانه از نو بنیان نهاد و یکی را به نام خدا و دیگری را تحت نام خود نامگذاری کرد. این دو نام بعدها با یکدیگر مخلوط و به صورت هرمز-اردشیر یا به صورت خلاصهشده، داراواشیر درآمد. این شهر در همه جا، مرکز تجاری خوزستان، هوجستان واجار (بازار اهواز) نامیده میشد و شهر سوی دیگر رودخانه بهعنوان مرکز فرماندار و نجبا، هرمشیر خوانده میشد. شهر دوم در حمله عربها در قرن اول هجری (هفتم میلادی) از بین رفت.
اهواز در روزگار ساسانیان از شهرهای عمده خوزستان بهشمار میرفت و از مراکز عمده صنایع نساجی خوزستان بود و یکی از کانونهای مسیحیت در ایران، و از اسقفنشینهای خوزستان محسوب میشد. علاوه بر این، این شهر از مراکز عمده بازرگانی بوده، و نیز بهواسطه واقع شدن در کنار رود کارون – که قابلیت کشتیرانی داشته – محل مناسبی برای تجمع مالالتجاره و دادوستد بهشمار میرفتهاست.در زمان ساسانیان به ویژه در زمان اردشیر بابکان و پسرش شاپور اول بر روی کارون در حدود اهواز سدهای زیادی ساخته شد از جمله سد اهواز (بند اهواز یا شادروان اهواز) که به سد خداآفرید هم معروف بود و توسط اردشیر بابکان ساخته شد. کانالهای آبیاری و نهرهای مختلف که از سد مذکور منشعب شده بود باعث آبیاری کشتزارها و نخلستانها و در نهایت سرسبزی و خرمی اهواز شده بود. مثل نهر شاهجرد که در بالای سد اهواز از کارون جدا میشد و از داخل بخش قدیمی شهر عبور میکرد و آن را به دو بخش تقسیم میکرد.
اهواز تا اواخر سده ۵ق شهری آباد بود، اما از این زمان به بعد رونق خود را از دست داد، به گونهای که مرکزیت خوزستان از آنجا به شوشتر منتقل شد. در سده ۶ق اهواز به شهری ویران و خالی از سکنه تبدیل شد.علت ویرانی اهواز بهدرستی مشخص نیست.
پس از آن نیز اهواز به همین صورت بوده و در حد یک روستای کوچک باقیمانده بود. سر اوستن هنری لایارد که در زمان شیخ ثامر بنیکعب ۱۲۵۸ ق (۱۸۴۱ م) در این منطقه بوده به هنگام ذکر قلمرو بنیکعب، هیچ گونه نامی از اهواز نبرده و در عوض نام روستای ویس در شمال اهواز را در کتاب خود آوردهاست. این امر نشان میدهد روستای ویس پرجمعیتتر و آبادتر از اهواز بودهاست.
کاپیتان هنت که در سال ۱۲۷۳ ق (۱۸۵۳ م) یکی از افسران ارتش انگلیس در جریان جنگ ایران و انگلیس در خرمشهر بوده و پس از فرار خانلر میرزا به اهواز با کشتی به تعقیب خانلرمیرزا پرداخته، اهواز را اینچنین دیدهاست:
شهر اهواز مثل اکثر بلاد مشرق زمین دارای خانههای محقری است که از خشت و گل، بدون مراعات اصول صحی به ترتیب غیرمنظمی ساخته شده و در حدود یکهزار و پانصد الی دو هزار نفر جمعیت دارد، ایشان کاملاً خوش قیافهاند و اندکی سیاهچردهتر از اسپانیاییها هستند.
اهواز امروز شهری بزرگ و پهناور است که در دو سوی رود پرآب کارون واقع شدهاست. در قسمت غربی شهر محلات مسکونی پرجمعیتی مانند کمپلو، شیلنگ آباد، لشکرآباد، خشایار و محلههای نوساز نظیر گلستان، اکباتان، کیانشهر، مهرشهر، کیانپارس، کیانآباد و پردیس قرار دارند. امانیه و فلکه ساعت کوی اداری-تجاری و هستهٔ مرکزی قسمت غربی را تشکیل میدهند. قسمت شرقی شهر بیشتر بازار و مراکز اقتصادی شهر را در خود جای داده، خیابانهای نادری و امام خمینی و آزادگان و شریعتی (۳۰ متری یا کوروش کبیر) و باغ شیخ (ادهم) و طالقانی و زند مرکز قسمت شرقی شهر هستند و همچنین محلههای معروف پادادشهر، آریاشهر، زیباشهر، سپیدار، مهدیس، باهنر، حصیرآباد، رسالت، منبع آب، کوروش، کوت عبدالله زیتون کارمندی، شهرک نفت در این قسمت از شهر واقعاند.
هوش مصنوعی پیش بینی کرد که شهر اهواز ۲۰۰ سال دیگر چه شکلی خواهد شد. ت هوش مصنوعی چهار طرح از تغییرات حیرت انگیز اهواز در سال ۱۶۰۲ ارائه کرد که در ادامه مشاهده خواهید کرد.
سرحال نیستید نگاه کنید حال کنید فقط+عکس
سریعا از مطالب و اخبار اول فارس آگاه شوید
نظرات