واقعاً قحطی برنج می‌آید؟!

ماه گذشته، سه روز پس از خروج روسیه از قرارداد غلات دریای سیاه، هند در ۲۰ ژوئیه صادرات برنج سفید غیرباسماتی را ممنوع کرد. این اقدام پس از ممنوعیت صادرات برنج شکسته انجام شد که در سپتامبر سال گذشته اعلام شد و همچنان پابرجاست.

به گزارش الجزیره، دلایل هند داخلی است: افزایش قیمت مواد غذایی، تورم بالا و ترس از کمبود برنج به‌دلیل اختلالات ال‌نینو (ناهنجاری آب و هوایی) درحالی‌که این کشور وارد فصل جشن و انتخابات می‌شود؛ اما تاثیر این ممنوعیت‌ها اکنون در سطح جهانی احساس می‌شود و قیمت‌ها افزایش یافته است. نیتین گوپتا، معاون ارشد «اولام اگریِ هند» یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان برنج هند به الجزیره گفت: «پیش از این برنج ۵۵۰دلار در هر تن معامله می‌شد، اکنون قیمت‌ها بالای ۶۵۰دلار است.» در اینجا توضیحی درباره نقش هند در بازار جهانی برنج و اینکه چگونه انتخابات، تغییرات آب و هوایی و ال‌نینو قیمت برنج را پیچیده می‌کند، آورده شده است.

بزرگ‌ترین صادرکننده جهان
هند، بزرگ‌ترین صادرکننده برنج جهان، نزدیک به ۴۰درصد از تجارت جهانی برنج در سال۲۰۲۲ را به خود اختصاص داد و ۲۲میلیون تن به ارزش ۶۶/ ۹میلیارد دلار به ۱۴۰کشور صادر کرد. این شامل ۵/ ۴میلیون تن برنج باسماتی، ۸میلیون تن برنج سیله، ۶میلیون تن برنج سفید غیرباسماتی و ۵/ ۳میلیون تن برنج شکسته بود. هند به صادرات برنج سیله و باسماتی ادامه می‌دهد و تعهدات بین‌المللی خود را تا حدی انجام می‌دهد؛ اما قیمت جهانی برنج از زمان ممنوعیت ۱۵ تا ۲۵درصد افزایش یافته است. بدترین آسیب را کشورهایی مانند بنگلادش و نپال که به برنج سفید هندی وابسته هستند، تجربه می‌کنند. همچنین کشورهای آفریقایی مانند بنین، سنگال، توگو و مالی که برنج شکسته را وارد می‌کنند -ارزان‌ترین و سیرکننده‌ترین نوع برنج- آسیب فراوانی دیده‌اند.

در این میان قیمت‌های بین‌المللی غلات به‌دلیل جنگ روسیه با اوکراین افزایش یافته بود. پس از خروج روسیه از طرح غلات دریای سیاه که به غلات اوکراین اجازه می‌داد، به بازارهای جهانی برسد، قیمت‌ها بیشتر افزایش یافت. اکنون، علاوه بر ممنوعیت برنج در هند، این نگرانی وجود دارد که تایلند، ویتنام و پاکستان – که روی هم ۳۰درصد از فروش جهانی برنج را تشکیل می دهند – ممکن است ممنوعیت‌های مشابهی را در صورت آسیب دیدن محصولاتشان توسط ال‌نینو انجام دهند. تاجران و دانشمندان می‌گویند کمبود برنج که یکی از مواد اصلی بیش از نیمی از جمعیت جهان است، بر گندم، دانه‌های سویا و که به‌عنوان جایگزین برنج هم برای مصرف انسان و هم در خوراک دام استفاده می‌شوند، تاثیر خواهد گذاشت. این می‌تواند منجر به تاثیر دومینویی بر تقاضا و قیمت نه تنها سایر مواد غذایی، بلکه سوخت نیز شود.

چرا هند ممنوع کرد؟
برنج غذای اصلی بیش از نیمی از جمعیت هند است. این کشور سالانه حدود ۱۳۵میلیون تن برنج تولید می‌کند که بیش از حد کافی برای تامین نیاز داخلی ۱۰۰ تا ۱۰۵میلیون تن است. این شامل برنجی است که با نرخ‌های یارانه‌ای بین ۸۰۰میلیون فقیر کشور توزیع می‌کند. سامارندو موهانتی، مدیر منطقه آسیا در مرکز بین‌المللی سیب‌زمینی که قبلا کارشناس اصلی موسسه تحقیقات بین‌المللی برنج در فیلیپین بود، می‌گوید: «از سطح اطمینان خوبی ما برخوردار هستیم. ما حدود ۴۱میلیون تن برنج در انبارهای [دولتی] داریم. ما هیچ کمبودی نداریم: اما قیمت داخلی ما، با تمام قیمت‌های مواد غذایی دیگر، در حال افزایش است.» چندین تاجر به الجزیره گفتند که با افزایش قیمت‌های جهانی به‌دلیل جنگ روسیه در اوکراین، قیمت برنج در سال گذشته بیش از ۱۰درصد در هند افزایش یافته است.

آنها می‌گویند که آخرین ممنوعیت صادرات برای کاهش قیمت‌های داخلی و به‌عنوان یک اقدام پیشگیرانه درصورتی‌که ال‌نینو بر محصول برنج در حال حاضر و چرخه بعدی تاثیر بگذارد، اعمال شد. اما با ادامه بالا ماندن قیمت‌های داخلی، دولت هند هفته گذشته اعلام کرد که ۵/ ۲میلیون تن برنج را در بازار آزاد تخلیه خواهد کرد تا قیمت‌ها را مهار کند. با توجه به برنامه‌ریزی پنج انتخابات ایالتی قبل از انتخابات ملی در ماه مه سال آینده، پایین نگه داشتن قیمت‌ها برای دولت حاکم از نظر سیاسی بسیار مهم است. به گفته کارشناسان، در نتیجه، ممنوعیت صادرات هند احتمالا تا آن زمان به قوت خود باقی خواهد ماند.