چگونه درخت بن سای را هرس کنیم؟+تعویض گلدان

درخت بن سای گیاه مینیاتوری کوچک و زیبایی است که درون گلدان در آپارتمان به راحتی قابل نگهداری است. هنر بونسای در درجه اول توانایی پرورش و شکل دادن درخت به منظور مهار و هدایت رشد آن است. به همین دلیل یادگیری نحوه برش بونسای یک مهارت اساسی برای هر پرورش دهنده علاقه مند است. مراحل زیر به شما در روند پیرایش و تبدیل بونسای به یک اثر هنری زیبا کمک خواهد کرد.

در صورتیکه هرس این درخت ها انجام نگیرد شاخه های آنها بزرگتر از معمول خواهند شد ولی هرس مناسب به رشد و سلامتی گیاهان به واسطه دریافت نور و هوای کامل می‌انجامد. زمان و چگونگی هرس شاخه‌ها بستگی به نوع گیاه دارد. از جداول زمان‌بندی شده کتاب‌ها فقط به عنوان یک ملاک کلی بهره گیرید، زیرا فصول از سالی به سال دیگر و از منطقه ای به منطقه دیگر تفاوت می‌نمایند. هرس شاخه‌ها (pruning) را به کمک قیچی یا ابزار مناسب دیگری برای شکل‌دهی دلخواه درختان انجام دهید.

اگر خواهان تولید گیاهان شاخصی هستید ابتدا قبل از انجام هرس باید در مورد گیاهانتان مطالعه نمائید و اینکه چگونه درخت را تربیت کنید تا بحالت دلخواه شما نائل آیید هر چند که به چندین مرحله از هرس کرده و سال‌ها وقت نیازمند باشد. هرس کردن، گو اینکه موجب کنترل رشد گیاه می‌شود امّا نباید مانع رشد آن گردد و این عمل بعنوان تکنیکی جهت هدایت تمایلات رشدی گیاهان برای رشد در جهت پدید آوردن شکل‌های جذاب و چشم نواز می‌باشد و نباید بعنوان شیوه ای ستمگرانه برای تبدیل ضمیر آنان جهت بونسای شدن تلقی گردد.

شاخه‌ها تا حد امکان در نزدیکی محور (pivot) تلاقی دو لبه برش قیچی قرار گیرند تا عمل قطع آنها راحت‌تر انجام شود، ولی برای قطع شاخه‌های ضخیم‌تر می‌توان از ارّه مناسب استفاده نمود. شاخه‌ها را از فاصله یک اینچی تنه قطع کنید، زیرا برآمدگی حاصل شده بر روی تنه درخت به مرور زمان تحلیل (nibble) خواهد رفت و فقط اثری از آن (stub) باقی خواهد ماند. داشتن تنه کوتاهتر و شاخه‌های اصلی کوچکتر توسط گیاه اولویت دارد تا دارای سیستم انتهایی و برگ‌دهی جذابتری گردد و در این حالت باید کوشش شود تا خصوصیت ایجاد شده به خوبی حفظ گردد و به مرور به شکل دلخواه نهایی درآید. پس از اینکه درختان پرورش یافته به مراحل پالایش (refinement stage) نائل آمدند، عملیات هرس کردن را به منظور حفظ گیاه و همچنین برای ایجاد خصوصیات ظاهری بهتر اجرا می‌کنند.

هرس کردن درخت بن سای

مرحله ۱:شروع

اجازه بدهید تا نهال شما رشد نموده و سپس انتهای آنرا قطع کنید. میزان ساقۀ قطع شده به تمایل شما و ریسکی که می‌پذیرید، بستگی دارد زیرا در هرس بونسای هر چه گیاه را از ارتفاع بلندتری قطع نمایید برای بقاء گیاه مطمئن‌تر است، ولی برای کسب بهترین نتایج باید به هرس شدیدتری اقدام کنید. محل بریدگی را با وازلین مسدود نمایید. برخی افراد به واسطه عدم پذیرش خطرات هرس شدید، آن را انجام نمی‌دهند و ترجیح می‌دهند تا از این مرحله اجتناب نموده و گیاهانی را بخرند که بین مرحله ۲ و ۳ باشند، درصورتیکه مرحله یک کلید موفقیت به حساب می‌آید، زیرا در این مرحله است که بسیاری از تفاوت‌های ممکنه بروز می‌نمایند. در این مرحله، هرس ریشه‌ها نیز درمورد گیاهان خیلی جوان برای قطع انتهای ریشه اصلی و ایجاد سیستم ریشه ای فشرده و ایده آل انجام می‌پذیرد.

مرحله ۲ : فرم دهی  

درصورتی که پس از انجام هرس فقط یک یا دو جوانه جدید ظاهر شوند، در بسیاری از مواقع باید از خود بپرسید که چرا چنین شده است؟ آیا می‌توان بذور گیاهان مناسب بیشتری به دست آورد؟ آیا می‌توان شرایط محیطی را بهتر نمود؟ آیا آبیاری و کوددهی مناسب بوده اند؟ زیرا در این مرحله باید گیاهان را به خوبی تغذیه کنید تا رشد بسیار خوبی حاصل نمایند سپس از ۳-۲ نقطه جدید که ظاهر گردیده اند، یکی را که دارای بهترین موقعیت است انتخاب نموده و بقیه را حذف کنید و اجازه بدهید تا حداقل ۸ -۷ برگ جدید قبل از انجام هرس بعدی برویند و آماده انجام مرحله ۳ گردند.

مرحله ۳ :پالایش

پس از ۱۰ -۸ سال که از عمر بونسای گذشت و وضعیت مناسبی را از خود بروز داد، بهتر است ظرف آنرا بزرگتر نمائید، تا با افزایش سیستم ریشه دهی برای مراحل بعدی آماده شود، امّا در بسیاری از موارد باید به آسانترین راه مبارزه طلبی که دارای ریسک زیادی است و منجر به بهگزینی گیاهان می‌گردد، یعنی هرس کردن تن در دهید. سرانجام اگر بخوبی درک نموده باشید که چگونه گیاهتان در طی سالهای اخیر رشد یافته است، آنگاه به بهترین وجهی خواهید توانست در ادامه راه به شکل دهی، نگهداری و اصلاح درخت خود و حتی ایجاد تغییر در آن همت گمارید.

تعویض گلدان بونسای :

گیاهان بونسای به خاک اندک داخل گلدان خود وابسته هستند ولیکن زمانی که این گلدان‌ها پُر از ریشه می‌گردند، لاجرم گیاه از رشد باز می‌ماند و جذب هوا و آب از خاک دشوار می‌گردد و تعویض مرتب گلدان باعث طول عمر و دیرپایی گیاه می‌شود. درختان با افزایش عمرشان یقیناً دارای تاج بزرگتری خواهند شد و باید آنها را در گلدان‌هایی که اندکی بزرگتر می‌باشند، منتقل نمود و حتی اگر گلدان بعدی از نظر عمق، زوایا و شکل مشابه قبلی است، امّا باید از وسعت بیشتری برخوردار باشد. راز داشتن یک بونسای سالم، محافظت کافی از ریشه‌های آن است که نیازمند تعویض منظم گلدان یا ظرف آن می‌باشد که ضمن آن باید ریشه‌های دارای رشد اضافی را هرس نمود و گیاه را به خاک و ظروف جدید منتقل کرد. برای این منظور ابتدا باید گیاه را از گلدان خارج ساخت و با دقت خاک‌های اطراف ریشه‌های آنرا تمیز نمود و یک سوم ریشه‌های آنرا هرس کرد تا به توسعه بیشتر تاج خود بپردازد. برای خارج کردن درخت از گلدان نباید آن را بکشید، بلکه به کمک ابزارهای چنگال مانند ریشه‌ها را از خاک خارج کنید و بتکانید و سپس آنها را تا حد نزدیک به طوقه به پیرائید و به گلدان مشابهی منتقل سازید. خاک اطراف ریشه‌ها را می‌توان با فشار ملائم آب نیز بزدائید.

منبع: نازبو