فشار خون بالا یکی از رایج‌ترین بیماری‌های بزرگسالان است. علت بالا رفتن فشار موارد متعددی مانند مصرف غذاهای شور، سبک زندگی اشتباه، چاقی و عدم تحرک و استرس است. گاهی هم بیماری زمینه‌ای یا ژنتیک دلیل بالا رفتن فشار خون است. برای درمان آن باید به متخصص قلب و عروق مراجعه کنید تا مشکلی برای شما پیش نیاید.
فشار خون بالا از بیماری‌هایی است که می‌تواند مشکلات بسیاری برای شما ایجاد‌کند و همه‌ی سیستم‌های بدن را تحت تاثیر قرار دهد. فشارخون بالا درصورتیکه درمان نشود، می‌تواند کیفیت زندگی فرد را به طرز چشمگیری کاهش‌دهد.
بالارفتن فشار یکی از شایع‌ترین بیماری‌هایی است که در اغلب موارد هیچ علامت ظاهری ندارد و تا زمانی که اندازه‌گیری نشود، قابل تشخیص نیست تا اینکه صدمات جبران ناپذیری به قلب، ریه، عروق خونی، مغز و کلیه‌ها وارد کند. به‌طورمیانگین از هر ۵ نفر مبتلا به فشارخون بالا، یک نفر از آن بی‌اطلاع است.
اگر می‌خواهید به عوارض بالارفتن فشار خون دچار نشوید، بهتر است که در اولین فرصت به دکتر قلب یا دکتر داخلی مراجعه کنید و این مسئله را حل کنید.
فشار خون بالا چیست؟
در این بیماری فشار بالای خون در مقابل دیواره‌ی عروقی که خون را از قلب به دیگر قسمت‌های بدن حمل می‌کنند، در طولانی‌مدت باعث به وجود آمدن بیماری‌هایی مانند بیماری‌های قلبی میشود. فشار خون به مقدار خونی که قلب پمپ می‌کند و مقدار مقاومت شریان‌ها در برابر جریان خون بستگی دارد. هرچه قلب بیشتر کار کند و خون بیشتری پمپ کند و شریان‌ها باریک‌تر باشند، فشار خون بالاتر میرود.
فشار خون با دو عدد گزارش میشود: فشار خون سیستولیک (عدد بالایی) برابر است با فشار در شریان‌ها هنگامی که قلب منقبض میشود. فشار خون دیاستولیک (عدد پایینی) برابر است با فشار در شریان‌ها هنگامی که قلب شل میشود.
این فشار در دیواره عروقی که خون را از قلب به دیگر قسمت‌های بدن حمل می‌کنند، در طولانی‌مدت باعث به‌وجودآمدن بیماری‌هایی مانند بیماری‌های قلبی میشود. در مورد فشار خون طبیعی و دسته‌بندی‌های فشار خون بالا، در قسمت‌های پایین‌تر بحث خواهیم کرد.
هرچه قلب بیشتر کار کند و خون بیشتری پمپ کند و شریان‌ها باریک‌تر باشند، فشار خون بالاتر میرود.
زنگ خطر برای فشار خون بالا چیست؟
حدود ۱۷/۵ میلیون نفر در ایران، فشار خون بالا دارند. یکی از جنبه‌های خطرناک فشار خون بالا این است که ممکن است فرد از بیماری خود اطلاع نداشته باشد، درواقع تقریبا یک سوم افراد مبتلا به فشار خون بالا از بیماری خود اطلاع ندارند. تنها راه آگاهی از فشار خون بالا از طریق معاینات منظم است.
بیماری فشار خون بالای کنترل نشده باعث افزایش آسیب به قلب و عروق و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های جدی مانند انواع بیماری قلبی و حمله قلبی و سکته مغزی میشود. فشارخون بالا در درازمدت می‌تواند باعث تشکیل پلاک خونی در اثر باریک‌شدن رگ‌های خونی و درنتیجه تصلب شرایین شود. در این حالت قلب برای پمپ خون باید سخت‌تر کار کند و درنتیجه فشار خون بدتر میشود.
فشار خون می‌تواند در هر فرد در طول روز بسته به شرایط متفاوت باشد. عواملی مانند استرس، اضطراب، غذا خوردن (مصرف کافئین یا نمک)، سیگار کشیدن یا عدم ورزش باعث افزایش فشار خون میشود. تغییر شیوه‌ی زندگی بهترین راه برای کنترل فشار خون بالا است.
علائم فشار خون بالا چیست؟
فشار خون بالا ممکن است هیچ نشانه‌ای نداشته باشد حتی اگر میزان فشارخون به سطح خطرناکی برسد. به همین دلیل فشار خون بالا را به عنوان «قاتل خاموش» می‌شناسند، این موضوع چک منظم فشار خون را بسیار حیاتی می‌سازد.
بعضی افراد مبتلا به فشار خون بالا ممکن است سردرد، تنگی‌نفس یا خونریزی بینی را تجربه کنند اما این علائم و نشانه‌ها اختصاصی نیستند و تا زمانی که فشار خون بالا به میزان تهدیدکننده یا شدید نرسیده باشد معمولا اتفاق نمی‌افتند. علائم فشار خون بالا در زنان و مردان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- عرق‌کردن
- اضطراب
- مشکلات خواب
- گرگرفتگی
- سردرد
- سرگیجه
- احساس ضربان در گردن و گوش یا سر
- درد قفسه سینه
- حالت تهوع
- خستگی یا گیجی
- مشکلات بینایی و تاری دید
- مشکلات تنفسی و تنگی نفس
- ضربان قلب نامنظم
- خون در ادرار
علت فشار خون بالا چیست؟ (دلایل فشار خون بالا کدامند؟)
نمی‌توان گفت که فشار خون بالا یک دلیل دارد. علت فشار خون بالا را نمی‌توان تنها به یک مورد ربط داد. باید به این مسئله توجه کنیم که شرایط سلامتی و سبک زندگی فرد به چه صورت است. در این صورت می‌توان علت فشار خون را به چند دلیل ارتباط داد.
باید توجه کنید که فشارخون یک بیماری سیستماتیک است و همه اعضای بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. همچنین به این نکته نیز توجه کنید، هنگامی که فرد زندگی سالمی نداشته‌باشد یا تغذیه او نامناسب باشد، نمی‌تواند از فشارخون به سادگی فرار کند.
پرفشاری خون تحت تاثیر چندین مورد مختلف است، به این معنی که عوامل و ریسک فاکتور‌های متعددی وجود دارند که با اثرات متفاوتی باعث فشار خون بالا می‌شوند که در زیر به آنها اشاره خواهد شد.
۱. علت فشار خون بالا در کودکان و نوجوانان
این بیماری در کودکان شایع نیست. طبق آماری که در آمریکا ثبت شده است، حدود ۳.۵% از کودکان دچار این عارضه می‌شوند. همچنین در کودکان معمولا فشارخون بالا علامتی نداشته و درمان نمی‌شود. علت افزایش فشارخون در کودکان می‌تواند یکی از موارد زیر باشد:
- نقص قلبی مادرزادی
- بیماری کلیوی
- شرایط ژنتیکی و سابقه خانوادگی فشارخون بالا
- اختلالات هورمونی
- اضافه‌وزن
- دیابت نوع ۲
- کلسترول بالا
- خوردن نمک زیاد
- قرارگرفتن در معرض دود سیگار
- بی‌تحرکی
پسران بیشتر از دختران دچار فشارخون بالا در کودکی می‌شوند.
۲. علت فشار خون بالا در جوانان
تمامی دلایل ذکرشده در این مطلب ممکن است علت بالا رفتن فشار خون در جوانان باشد. اما به طور معمول عواملی مانند استرس، تغذیه ناسالم، استفاده از تنباکو یا نوشیدن الکل از دلایل افزایش فشارخون جوانان هستند.
۳. علت فشار خون بالا در زنان
فشار خون بالا در زنان با افزایش سن بیشتر دیده میشود. به‌طوری‌که تا قبل از ۶۵ سالگی افزایش فشارخون در مردان شایع‌تر است. اما بعد از ۶۵ سالگی این عارضه در زنان افزایش پیدا می‌کند. هر یک از دلایل ذکرشده ممکن است علت فشار خون بالا در خانم ها باشد.
۴. دلیل بالا رفتن فشار خون در پریودی، آیا پریود فشار خون را بالا میبرد؟
تغییرات هورمونی در عادت ماهانه ممکن است باعث افزایش فشارخون شود. پروژسترون هورمونی است که روی فشارخون تاثیر میگذارد. اگر در نیمه دوم چرخه قاعدگی (تقریبا روز ۱۴ تا ۲۸) تخمک بارور نشود، دمای بدن و فشارخون کمی نسبت به نیمه اول چرخه پریود افزایش پیدا می‌کند.
۵. علت فشار خون بالا در بارداری
فشار خون بالا در بارداری، پره اکلامپسی یا همان مسمومیت حاملگی نام دارد و معمولا از نیمه دوم بارداری به بعد شروع میشود. البته در بیماری پره اکلامپسی مادران باردار غیر از فشار خون بالا دفع پروتئین از ادرار هم دارند. پره اکلامپسی بیماری خطرناکی است و اگر درمان نشود باعث مرگ مادر و جنین خواهد شد. از علائم شایع آن تجمع مایع در بافت و تورم اندام‌ها، به‌خصوص اندام تحتانی، سردرد، تاری دید و در مواقع شدید تشنج و اختلال هوشیاری و نهایتا مرگ است.
فشار خون بالا چیست؟
۶. دلیل بالا رفتن فشار خون بعد از زایمان
در دوران بارداری فشارخون به‌صورت طبیعی یا به دلیل پره اکلامپسی افزایش پیدا می‌کند. بعد از زایمان این عارضه به‌مرور برطرف شده و ممکن است تا ۱۲ هفته بعد از زایمان فشارخون شما بالا باشد. اگر بعد از این مدت هنوز فشارخون بالا باشد، احتمالا دلیل آن یکی از علل فشارخون ثانویه بوده و برای تشخیص آزمایش تجویز میشود.
۷. علت فشار خون بالا در مردان
هر کدام را دلایل ذکرشده ممکن است علت فشارخون بالا در مردان باشد. در زندگی امروزی مواردی مانند چاقی، عدم تحرک، استرس زیاد و رژیم غذایی ناسالم و پرنمک از دلایل اصلی ابتلا به این عارضه است.
۸. علت فشار خون بالا در سالمندان و افراد مسن
افزایش سن خطر ابتلا به فشار خون بالا را افزایش می‌دهد. تا سن ۶۴ سالگی، فشار خون بالا در مردان شایع‌تر است. بعد از ۶۵ سالگی، زنان با احتمال بیشتری برای ابتلا به فشار خون بالا روبرو هستند. گرچه فشار خون بالا در بزرگسالان رایج است، اما کودکان نیز ممکن است در معرض خطر باشند.
در برخی کودکان، فشار خون بالا به علت مشکلات کلیوی یا قلبی ایجاد میشود. اما در تعداد بیشتری از کودکان، عادت‌های ناسالم زندگی مانند رژیم غذایی ناسالم، چاقی و عدم ورزش، در ابتلا به فشار خون بالا نقش دارند.
۹. علت بالا رفتن فشار خون در برخی نژادها
فشار خون بالا در بین مردم آفریقایی نسبت‌به سفیدپوستان رایج‌تر است. اغلب در سن پایین‌تر ایجاد میشود. عوارض جدی فشار خون بالا مانند سکته مغزی، حمله قلبی و نارسایی کلیوی نیز در افراد آفریقایی‌تبار شایع‌تر است.
۱۰. بالا رفتن فشار خون با اضافه وزن، چاقی و عدم فعالیت جسمانی
هرچه وزن بالاتر برود، بدن جهت تامین اکسیژن و مواد مغذی بافت‌ها خون بیشتری نیاز دارد. افزایش حجم خون داخل عروقی، فشار روی دیواره‌های شرایین را افزایش می‌دهد.
افراد غیرفعال دارای تعداد ضربان قلب بیشتری هستند. تعداد ضربان قلب بالاتر به معنای سخت‌تر کارکردن و انقباض بیشتر قلب و درنتیجه افزایش نیروی وارده به شریان‌ها است. نداشتن فعالیت بدنی، خطر ابتلا به اضافه‌وزن را نیز افزایش می‌دهد.
۱۱. استفاده از توتون و تنباکو
سیگارکشیدن و استفاده از تنباکو فشارخون را به‌طورموقت افزایش می‌دهد، اما مواد شیمیایی موجود در تنباکو می‌تواند به دیواره‌های شریان‌ها آسیب برساند. این آسیب باعث تنگی شریان‌ها و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی میشود. قرارگرفتن در معرض دود سیگار نیز می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش دهد.
۱۲. مصرف زیاد نمک در افراد مبتلا به فشار خون
وجود سدیم بیش از حد در رژیم غذایی می‌تواند باعث تجمع مایعات در عروق و درنتیجه افزایش فشار خون شود. این حالت در بعضی از جمعیت‌ها مانند سالمندان، آمریکایی‌های آفریقایی‌تبار، افراد چاق یا افراد مبتلا به نارسایی کلیوی (کلیوی) رخ می‌دهد.
۱۳. کمبود پتاسیم در رژیم غذایی
پتاسیم به تعادل سدیم داخل سلولی کمک می‌کند. اگر به اندازه کافی پتاسیم در رژیم غذایی نباشد و فرد دچار کمبود پتاسیم شود، سدیم زیادی در خون تجمع می‌یابد و آب را به خود جذب می‌کند و باعث افزایش حجم داخل عروقی و درنتیجه افزایش فشار خون میشود.
۱۴. مصرف بیش از حد الکل
مصرف زیاد الکل می‌تواند به قلب آسیب برساند. بیش از یک نوشیدنی در روز برای زنان و بیش از ۲ نوشیدنی در روز برای آقایان ممکن است بر فشارخون تاثیر گذارد.
۱۵. استرس و فشار خون بالا
سطح بالای استرس می‌تواند منجر به افزایش موقتی فشار خون شود. اگر با پرخوری، استفاده از تنباکو یا نوشیدن الکل به آرامش برسید، فقط با افزایش فشارخون مواجه خواهید شد.
۱۶. استعداد ژنتیکی برای ابتلا به فشار خون بالا
افرادی که یک یا دو والد مبتلا به فشار خون بالا دارند، احتمال ابتلا به فشار خون بالا در آنها حدود ۲ برابر بیشتر از جمعیت عادی است.
۱۷. آترواسکلروز
سفتی یا عدم کشش در شریان‌ها یا همان گرفتگی رگ قلب که منجر به افزایش مقاومت در عروق کوچک (مویرگ‌ها) میشود. این افزایش سختی سرخرگ‌های محیطی در افرادی مسنی که چاق هستند و ورزش نمی‌کنند و مصرف نمک بالایی دارند، دیده میشود.
۱۸. بیماری های مزمن و فشارخون (آیا عفونت باعث بالا رفتن فشار خون میشود؟)
بیماری‌های مانند بیماری کلیوی، دیابت و آپنه خواب خطر ابتلا به فشار خون بالا را افزایش می‌دهند.
بیماری مزمن کلیه (CKD) یکی از علل شایع فشار خون بالا است که در آن کلیه‌ها مایعات را فیلتر نمی‌کنند. این مایع اضافی فشار خون را بالا میبرد. همچنین گاهی فشار خون بالا باعث بیماری مزمن کلیه میشود.
۱۹. علت فشار خون بالا در بیماران دیالیزی (کلیه و فشار خون)
در بیماران دیالیزی فشارخون بالا بسیار شایع است. در این بیماران مایعات زیادی در بدن وجود دارد. افرادی که دچار بیماری مزمن کلیوی هستند، ادرار کمتری دفع می‌کنند. این مایعات اضافی فشارخون را بالا برده و باعث تورم مچ دست و پا میشود. حتی گاهی به ریه‌های بیمار نیز آسیب می‌زند.
۲۰. علت بالا رفتن فشار خون در سرماخوردگی (آیا سرماخوردگی باعث بالا رفتن فشار خون میشود؟)
رابطه سرماخوردگی و فشار خون چیست؟ در بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی دمای بدن افزایش پیدا کرده و ضربان قلب بالا میرود. این شرایط ممکن است علت بالا رفتن فشار خون باشد. همچنین برخی داروهای سرماخوردگی از جمله ایبوپروفن ممکن است در این عارضه نقش داشته باشند.
تب باعث بالا رفتن فشار خون میشود؟
تب بالا می‌تواند باعث افزایش موقت فشار خون شود. هنگامی که بدن عفونت یا بیماری را تشخیص داد، دمای داخلی خود را به عنوان یک مکانیسم دفاعی افزایش می‌دهد. این افزایش دمای بدن می‌تواند منجر به افزایش ضربان قلب و فشار خون شود که موقتی است و پس از کاهش تب به حالت عادی برمی‌گردد.
۲۱. علت بالا رفتن فشار خون در کرونا
در برخی بیماران مبتلا به کرونا افزایش فشارخون دیده شده است. اما هنوز ارتباط بین این دو بیماری ناشناخته است. ممکن است عفونت شدید روی سیستم ایمنی بدن تاثیر بگذارد و منجر به افزایش فشارخون شود.
۲۲. علت بالا رفتن فشار خون در افطار (تاثیر گرسنگی بر فشار خون چیست؟)
روزه‌داری و گرسنگی برای مدت‌زمان طولانی ممکن است روی کلسترول و فشارخون تاثیر داشته باشد. در زمان افطار با خوردن افطاری فشارخون افزایش پیدا می‌کند.
۲۳. علت بالا رفتن ناگهانی فشار خون و ضربان قلب در جوانان
عواملی مانند استرس، مصرف تنباکو و نوشیدن الکل با افزایش ناگهانی فشارخون و ضربان قلب ارتباط دارند. گاهی هم ممکن است بیماری قلبی عروقی باعث بروز این علائم شود.
۲۴. افزایش فشار خون در ورزش (آیا خستگی باعث بالا رفتن فشار خون میشود؟)
در طول ورزش عضلات فعال شده و اکسیژن بیشتری را جذب می‌کنند. در نتیجه عملکرد قلبی عروقی بیشتر میشود. این فرایند روی فشارخون تاثیر میگذارد و منجر به افزایش آن میشود.
۲۵. علت فشار خون بالا در طب سنتی
پزشکان طب سنتی معتقدند که گرفتگی عروق خونی در مغز، قلب، کلیه‌ها، کبد، معده یا روده دلیل افزایش فشار خون هستند. همچنین بیماری‌هایی مانند دیابت و تیروئید روی این عارضه تاثیر دارند. به همین دلیل این متخصصان برای رفع گرفتگی عروق خونی یا بیماری دیابت و تیروئید داروهای گیاهی لازم را تجویز می‌کنند.
۲۶. فشار خون بالا و سردرد
فشارخون بالا گاهی اوقات می‌تواند باعث سردرد ضربان‌دار شود که معمولا در دو طرف سر احساس میشود. با این حال، همه افراد سردرد را تجربه نمی‌کنند و دلایل دیگری نیز ممکن است دلیل آن باشد.
۲۷. علت بالا رفتن فشار خون در بیماران سرطانی
فشار خون بالا در بیماران سرطانی ناشی از عوارض جانبی داروها و روش درمان سرطان، عوارض کلیوی و استرس و اضطراب باشد. نظارت منظم و مدیریت مناسب برای به حداقل رساندن خطرات سلامتی این بیماران مهم است.
۲۸. دسرهایی که باعث بالا رفتن فشار خون میگردند کدامند؟
دسرهایی که چاشنی و سس زیادی دارند، فشار خون را افزایش می‌دهند. دسرهای پرنمک یا چرب روی فشارخون تاثیر می‌گذارند. دسرهای منجمد و فراوری شده نیز به دلیل نمک زیاد مضر هستند. دقت داشته باشید که کافئین و الکل نیز فشارخون را بالا می‌برند.
علت بالا رفتن ناگهانی فشار خون در صبح و شب (چرا صبح ها فشار خونم بالاست)
بیشتر مکانیسم‌های فیزیولوژیکی بدن از یک الگوی شبانه‌روزی پیروی می‌کنند که به‌وسیله تعامل پیچیده ساعت بیولوژیکی ذاتی با عوامل محیطی و رفتاری تعیین میشود. فشار خون نیز از این قضیه مستثنی نیست و در طول روز به‌طورطبیعی نوسان می‌کند.
در طول خواب، فشار خون ۱۰ تا ۳۰ درصد افت می‌کند. سپس در زمان بیدارشدن افزایش می‌یابد. ساعات اولیه‌ی صبح دوره‌ای است که تغییرات عصبی-هورمونی، به‌ویژه فعال‌شدن سیستم عصبی سمپاتیک منجر به افزایش سریع فشار خون (BP) میشود که پزشکان به آن افزایش فشار خون صبحگاهی (MBPS) میگویند.
اهمیت فشار خون در صبح به دلیل این واقعیت است که حوادث قلبی و عروقی بیشتر در ساعات اولیه صبح رخ می‌دهند. میزان سکته مغزی و سایر حوادث قلبی-عروقی طی ۴ تا ۶ ساعت اول پس از بیدارشدن از خواب به اوج خود می‌رسند. خطر سکته مغزی در صبح ۴ برابر بیشتر بوده و خطر مرگ ناگهانی قلبی در ساعات ۷ تا ۹ صبح ۷۰٪ بیشتر است. بنابراین نظارت بر فشار خون صبحگاهی یک هدف کلینیکی مهم در مدیریت درمانی فشار خون بالا و پیشگیری از عوارض قلبی عروقی است.
علت فشار خون بالا در صبح
فشار خون تحت تاثیر عوامل گسترده‌ای افزایش می‌یابد که برخی از این عوامل درون بدن هستند و برخی دیگر در خارج از بدن و تحت تاثیر محیط بیرون قرار دارند.
۱. دلایل فیزیولوژیک
انتقال از خواب به بیداری با تحریک قشر مغز آغاز میشود که «سیستم فعال‌کننده» در تالاموس و قشر مغز آن را کنترل می‌کند. در این حالت، هورمون‌های آدرنوکورتیکوتروپیک، کورتیزول و هورمون آزادکننده قشر مغز، در خون آزاد می‌شوند. درواقع این هورمون‌ها با افزایش انرژی به فیزیولوژی بیدارشدن کمک می‌کنند اما فشار خون را نیز بالا می‌برند.
افزایش ترشح اپی‌نفرین و نور اپی‌نفرین نیز در زمان بیدارشدن مشاهده میشود. درنهایت تجمع این هورمون‌ها در خون، علاوه‌بر اینکه باعث بیداری میشود، فشار خون را نیز افزایش می‌دهد. عوامل خطر افزایش فشار خون در صبح زود شامل سن، مصرف بیش‌ازحد الکل، سیگارکشیدن، زمان خواب طولانی، دیر بیدارشدن، آب‌وهوای سرد و روز هفته (در درجه اول شنبه!) است.
۲. دلایل غیر فیزیولوژیک
به جز دلایل فیزیولوژیک برای افزایش فشار خون در صبح، برخی علل خارجی نیز می‌توانند باعث پرفشاری خون در صبحگاه شوند. تنظیم نبودن دوز و مقدار داروی ضدفشار خون یکی از این دلایل است.
۳. بیماری ها
فشار خون بالای درمان نشده، کلسترول بالا، بیماری قلبی و عروقی، آپنه خواب، دیابت، اختلالات تیروئید، سندروم کوشینگ، لوپوس، اسکلرودرمی و بیماری کلیوی، بیماری‌هایی هستند که می‌توانند باعث افزایش فشار خون در صبح شوند.
علت فشار خون بالا در شب
عواملی مانند افزایش سن، دمای زیاد اتاق و زندگی بدون تحرک می‌توانند از علل فشار خون بالا در شب باشند. همچنین سه بیماری دیابت شیرین و علائم قند خون بالا، بیماری مزمن کلیوی و آپنه انسدادی خواب ارتباط مستقیم با افزایش فشارخون در شب دارند.
علت بالا رفتن فشار خون در خواب
به طور معمول فشارخون در شب بیشتر از روز افزایش پیدا می‌کند. الگوی افزایش فشارخون در خواب خطر بیماری قلبی عروقی و نارسایی قلبی را بیشتر می‌کند. بیماری پیشرفته عروقی و حساسیت به نمک در رژیم غذایی باعث میشود که در خواب این عارضه بیشتر تجربه شود.
برای بررسی دلیل فشارخون بالا باید به کدام دکتر مراجعه کنیم؟
اگر علائم مشکوکی دارید یا فشار شما مدام بالا میرود، باید برای تشخیص دلایل فشارخون بالا به متخصص قلب و عروق یا دکتر داخلی مراجعه کنید. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با بهترین متخصصان در ارتباط باشید. در دکترتو علاوه‌بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره تلفنی با دکتر قلب و عروق وجود دارد.
از کجا بفهمیم فشار خون بالا داریم؟ (تشخیص فشار خون بالا)
علائمی وجود دارند که به شما کمک می‌کنند بفهمید فشار خون شما بالا رفته است. برای تشخیص قطعی فشار خون بالا و انجام تست فشار خون، باید به دکتر قلب و عروق مراجعه کنید. فشار خون در حداقل دو ویزیت متفاوت، در ساعات مختلف روز اندازه‌گیری میشود. به این دلیل که فشار خون معمولا در طول روز متغیر است و ممکن است در طی مراجعه به پزشک افزایش یابد (فشار خون روپوش سفید).
اگر فشار خون به‌طورمداوم بیش از ۱۳۴/۸۰ باشد، پزشک برای درمان فشار خون بالا اقداماتی را شروع خواهدکرد و ممکن است آزمایش‌های دیگری مانند آزمایش ادرار، آزمایش خون، آزمایش کلسترول و الکتروکاردیوگرام و اکوکاردیوگرام جهت بررسی بیشتر درخواست کند. در نظر داشته‌باشید که هر دو عدد اندازهگیریشده در فشار خون، مهم هستند. اما بعد از ۵۰ سالگی، فشار سیستولیک مهم‌تر است.
دسته بندی فشار خون بالا و نرمال (فشار خون بالا چند است؟)
ابتدا باید بدانیم که فشار خون نرمال چند است؟ براساس تعریف آکادمی قلب و عروق آمریکا دسته‌بندی‌های فشار خون به شرح زیر است:
| درجات فشار خون | مشخصات |
|---|---|
| فشار خون طبیعی | فشار خون طبیعی پایین‌تر از ۱۲۰/۸۰ mmHg است. |
| فشار خون افزایش یافته | هنگامی که فشار سیستولیک بین ۱۲۰ تا ۱۲۹ mmHg و فشار دیاستولیک کمتر از ۸۰ mmHg باشد. فشار خون افزایش یافته می‌تواند در طول زمان بدتر شود، مگر اینکه اقداماتی برای کنترل فشار خون انجام شود. |
| مرحله‌ی ۱ فشار خون بالا | هنگامی که فشار سیستولیک از ۱۳۰ تا ۱۳۹ mmHg و فشار دیاستولیک بین ۸۰ تا ۸۹ mmHg باشد. |
| مرحله‌ی ۲ فشار خون بالا | هنگامی که فشار سیستولیک ۱۴۰ mmHg یا بالاتر و فشار دیاستولیک ۹۰ mmHg یا بالاتر باشد. |
| فشار خون بالای سیستولیک | نوع رایج فشار خون بالا است که در افراد با سن بیشتر از ۶۵ سال دیده میشود. در این بیماری فشار دیاستولیک طبیعی است (کمتر از ۸۰ mmHg) ولی فشار سیستولیک بالا است (بیشتر یا مساوی ۱۳۰ mmHg). |
اگر هنگام اندازه‌گیری فشار خون، دارای فشار خون بحرانی باشید، ۲ یا ۳ دقیقه صبر کنید و سپس تست را دوباره تکرار کنید. اگر در تکرار اندازه‌گیری فشار خون، عدد گزارش‌شده یکسان یا بالاتر باشد، این وضعیت یک اورژانس پزشکی است و باید به نزدیک‌ترین بیمارستان مراجعه‌کنید.
اندازه گیری فشار خون بالا
فشارخون توسط دستگاه فشار خون (اسپیگمومونومتر) اندازه‌گیری میشود. بهترین دستگاه فشار خون شامل یک پمپ هوا، یک فشارسنج و یک کاف لاستیکی است. این دستگاه، فشارخون را با واحد میلی‌متر جیوه (mmHg) اندازه‌گیری می‌کند.
کاف دستگاه فشارسنج در بالای بازو قرار می‌گیرد و با فشاردادن پمپ هوا باد میشود و جریان خون را در سرخرگ اصلی بازو مسدود می‌کند. بازو باید در کنار بدن و در سطح قلب قرار‌داده‌شود و فشار کاف به تدریج آزاد شود تا کاف به‌آرامی از هوا خالی شود.
همانطور که فشار کاهش می‌یابد، پزشک با استفاده از گوشی پزشکی که روی شریان جلوی آرنج قرار داده است، صدای نبض را گوش می‌دهد یا با دستگاه فشارسنج الکترونیکی ضربان را حس می‌کند. فشاری که در آن پزشک (یا دستگاه) اولین صدای ضربان قلب از شریان را می‌شنود، فشار سیستولیک (عدد بالایی) است.
همانطور که فشار کاف کاهش می‌یابد، در نهایت صدای ضربان قلب متوقف میشود، آخرین صدایی که پزشک (یا دستگاه) می‌شنود فشار دیاستولیک (عدد پایینی) است.
قبل از اندازه گیری فشار خون چه نکاتی را باید رعایت کنم؟
برای اندازه‌گیری صحیح فشارخون باید نکات زیر را رعایت کنید:
- قبل از اندازه‌گیری فشارخون مثانه را خالی کنید.
- به مدت ۵ دقیقه راحت استراحت کنید.
- به مدت ۳۰ دقیقه قبل از اندازه‌گیری فشارخون از سیگارکشیدن، نوشیدن الکل یا ورزش‌کردن خودداری کنید.
- هنگام نشستن، پشت صاف باشد. پاها صاف و کف پاها روی زمین (بدون اینکه آنها را روی یکدیگر قرار دهید) باشد.
- بازو را روی یک سطح صاف قرار دهید تا بازو در سطح قلب باشد.
- کاف را به شکلی روی بازو ببندید که لبه پایینی کاف مستقیما روی قسمت بالایی آرنج باشد.
- هیچگاه از یک بازو دوبار فشار خون را اندازه گیری نکنید. درصورت‌نیاز، بین هر بار اندازه‌گیری باید حداقل ۱ تا ۲ دقیقه فاصله باشد.
- تمام عددهای اندازهگیریشده را ثبت کنید، زیرا این کار می‌تواند به پزشک در تعیین دوره درمانی کمک کند.
مدیریت و درمان فشار خون بالا چگونه است؟
فشار خون تحت تاثیر عوامل مختلفی ایجاد میشود، بنابراین برای آن درمان‌های مختلفی وجود دارد. هدف از درمان فشار خون بالا، حفظ فشار خون کمتر از ۱۳۴/۸۰ است. راه های پایین آوردن فشار خون شامل موارد زیر است:
- تغییر شیوه زندگی
- ترک سیگار
- رعایت تغذیه سالم و تهیه غذاهای مناسب فشار خون بالا
- کاهش وزن (در صورت داشتن اضافه‌وزن)
- ورزش منظم: فعالیت ورزشی و بدنی با کاهش وزن و کاهش قند خون و سایر عوارض چاقی به کاهش فشارخون کمک می‌کند. قبل از شروع هر برنامه ورزشی جدید، با دکتر قلب خود مشورت کنید. فعالیت‌های ورزشی از جمله پیاده‌روی، دویدن، دوچرخه‌سواری یا شنا برای ۳۰ تا ۴۵ دقیقه در روز می‌تواند به کاهش فشارخون کمک کند.
- خواب کافی
- کاهش استرس
- کنترل منظم فشارخون در منزل
- اجتناب از مصرف الکل
- مصرف داروهایی مانند داروی آتنولول
- درمان بیماری زمینه‌ای: درمان بیماری‌های زمینه‌ای که باعث فشار خون بالا می‌شوند، همچنین موجب بهبود فشار خون بالا میشود. بیماری‌هایی مانند تنگی شریان کلیوی، فئوکروموسیتوما (سرطان نادر غده فوق‌کلیوی)، نارسایی احتقانی قلب، دیابت و چاقی از این دست هستند.
توجه داشته باشید که این مقاله تنها در راستای افزایش اطلاعات شما نوشته شده است و هرگونه درمان و استفاده دارویی تحت صلاحدید و تجویز پزشک امکان‌پذیر است.
انواع فشار خون بالا کدامند؟
فشارخون بالا را به دو نوع اصلی تقسیم میشود: فشار خون اولیه (ضروری) و فشار خون ثانویه. فشار خون اولیه علت مشخصی ندارد و شایع‌ترین نوع آن است. فشار خون ثانویه به دلیل یک بیماری زمینه‌ای یا دارو ایجاد میشود و درمان علت زمینه‌ای آن می‌تواند به مدیریت فشارخون کمک کند. در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم.
۱. فشار خون بالای اولیه (ضروری)
در اکثر بزرگسالان علت مشخصی برای فشار خون بالا وجود ندارد و فشار خون اولیه یا ضروری نامیده میشود و در طول سال‌ها به تدریج پیشرفت می‌کند. فشار خون بالا ممکن است هیچ نشانه‌ای نداشته باشد حتی اگر میزان فشار خون به سطح خطرناکی برسد، به همین دلیل فشار خون بالا را به عنوان «قاتل خاموش» می‌شناسند.
۲. فشارخون ثانویه
اگر فشار خون بالا به عنوان نتیجه‌ای از بیماری زمینه‌ای دیگری رخ دهد، آن را فشار خون ثانویه می‌نامند. فشارخون اولیه تحت تاثیر علل متعددی ازجمله افزایش حجم پلاسمای خون، فعالیت هورمون‌هایی که حجم و فشار خون را تنظیم می‌کنند، عوامل محیطی مانند استرس و عدم ورزش است. بیماری‌ها و داروهای مختلفی می‌توانند منجر به پرفشاری خون ثانویه شوند، از جمله:
- دیابت (به علت مشکلات کلیوی و آسیب عصبی)
- بیماری‌های کلیوی
- فئوکروموسیتوما (سرطان نادر غده فوق‌کلیوی)
- سندروم کوشینگ
- هیپرپلازی مادرزادی آدرنال (اختلال غده آدرنال که ترشح‌کننده کورتیزول است.)
- تومورهای غده آدرنال
- هیپرتیروئیدیسم (پرکاری غده تیروئید)
- هیپرپاراتیروئیدیسم (میزان کلسیم و فسفر را تحت تاثیر قرار می‌دهد.)
- بارداری
- آپنه خواب (وقفه تنفسی)
- چاقی
- بیماری مزمن کلیوی
- نقص مادرزادی در رگ‌های خونی
- برخی داروها (از قبیل قرص‌های ضدبارداری، داروهای سرماخوردگی، ضداحتقان‌ها و مسکن‌ها)
- مواد مخدر غیرقانونی مانند کوکائین و آمفتامین
عوارض فشار خون بالا چیست؟ (اگر فشار بالا باشد چه میشود؟)
فشار بیش‌ازحد روی دیواره شریان‌ها ناشی از فشار خون بالا می‌تواند به رگ‌های خونی و اندام‌های بدن آسیب برساند. خطر فشار خون بالا می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- حمله قلبی یا سکته مغزی: فشار خون بالا می‌تواند باعث سخت و ضخیم‌شدن شریان‌ها (آترواسکلروز) شود
- آنوریسم: افزایش فشار خون رگ‌های خونی را تضعیف کرده و باعث تشکیل آنوریسم میشود
- نارسایی قلبی: برای پمپ‌کردن خون در برابر فشار بالا در رگ‌ها، قلب باید سخت‌تر کار کند که باعث میشود دیواره حفره‌های قلب ضخیم شوند (هایپرتروفی بطن چپ)، درنهایت عضله ضخیم‌شده برای برآورده ساختن نیازهای بدن با مشکل مواجه میشود، که می‌تواند منجر به نارسایی قلبی شود.
- تضعیف و تنگ‌شدن رگ‌های خونی در کلیه‌ها
- ضخیم‌شدن، تنگی یا پارگی رگ‌های خونی در چشم
- سندروم متابولیک (افزایش دور کمر، تری‌گلیسیرید بالا، کاهش کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL یا کلسترول خوب)، افزایش احتمال ابتلا به دیابت، بیماری‌های قلبی و سکته مغزی)
- مشکل در حافظه: فشار خون بالای کنترل نشده ممکن است بر توانایی فرد در فکر کردن، یادآوری و یادگیری تاثیر بگذارد. مشکل در حافظه یا درک مفاهیم در افراد مبتلا به فشار خون بالا شایع‌تر است.
- زوال عقل یا دمانس عروقی
۱. فشار خون بالا علت اصلی حملات قلبی است؟
فشار طبیعی هر فرد باید ۱۲۰/۸۰ باشد که در اصطلاح پزشکی فشار انقباضی یا سیستول (فشار در عروق، ناشی از هر ضربان قلب) ۱۲۰ میلی‌متر جیوه و فشار انبساطی یا دیاستول (فشار عروقی بین هر ضربه و زمان استراحت قلب) ۸۰ میلی‌متر جیوه است.
فشارخون فشاری است که خون، در هر انقباض عضله قلب، به دیواره سرخرگ‌ها وارد می‌کند. وقتی این فشار خیلی زیاد باشد حجم کار قلب افزایش پیدا کرده و در درازمدت باعث آسیب جدی به شریان‌ها میشود. با گذشت زمان اگر فشارخون کنترل نشود، خطر ابتلا به انواع بیماری قلبی، سکته مغزی و بیماری‌های کلیوی افزایش پیدا می‌کند.
۲. فشار خون بالا در اول صبح چه تاثیراتی روی بدنم میگذارد؟
مطالعات متعددی در دهه گذشته انجام شده است، ارتباط معناداری بین افزایش فشار خون اولیه صبح و سکته مغزی، حمله قلبی، بزرگ‌شدن قلب یا هیپرتروفی قلبی و در نهایت نارسایی قلبی را نشان می‌دهد. فشار خون بالا همچنین می‌تواند منجر به نارسایی کلیه، نابینایی و اختلال شناختی شود.
سکته مغزی با دو مکانیسم رخ می‌دهد: اگر رگ‌های خونی دچار برآمدگی (آنوریسم) شوند احتمال پارگی در آنها بیشتر است. فشار در رگ‌های خونی باعث خونریزی در مغز و سکته مغزی میشود. مکانیسم دیر شامل تشکیل لخته خون است. این لخته خون در عروق کوچک مغز به دام می‌افتد و باعث قطع جریان خون در عروق مذکور میشود؛ در نتیجه مغز دچار ایسکمی یا کاهش خون رسانی شده و سکته مغزی رخ می‌دهد.
۳. فشار خون بالا تهدیدی برای سلامت مغز در پیری است؟
دانشمندان در یک تحقیق جدید نزدیک به ۱۳۰۰ فرد مسن را تا زمان مرگ بررسی کردند و متوجه شدند افراد با فشار خون سیستولیک بالا (حداکثر فشار خون)، در خطر بیشتری برای ابتلا به یک یا چند ضایعه مغزی که ممکن است منجر به سکته مغزی شود، هستند.
اواخر سال گذشته میلادی کالج قلب و عروق و انجمن قلب آمریکا عدد ۱۳۰/۸۰ یا بالاتر را به عنوان فشارخون بالا اعلام کرد. دکتر آروانیتاکیس و تیمش در این تحقیق نزدیک به ۱۳۰۰ نفر را تا زمان مرگ بررسی کردند. متوسط زمان مرگ این افراد ۸۹ سالگی بود.
محققین از نتایج کالبدشکافی پس از مرگ این افراد متوجه شدند که ۴۸٪ از آنها یک یا چند ضایعه مغزی داشتند و افرادی که سال‌ها فشار خون سیستولیک بالایی داشتند در خطر بیشتری برای ابتلا به ضایعه مغزی بودند. محققین با جست‌وجو برای یافتن نشانه‌های بیماری آلزایمر در کالبدشکافی مغز این افراد متوجه شدند که بین فشار خون سیستولیک بالا در سال‌های قبل از مرگ و تعداد بیشتر کلافه‌ها (Tangles) که نشان‌دهنده شرایط آلزایمر است ارتباطی وجود دارد.
بااین‌حال در این تحقیق، به ارتباط بین فشار خون بالا و پلاک‌های آمیلوئیدی که نشانه‌ای از مغز مبتلا به آلزایمر است، اشاره نشده است. دکتر آروانیتاکیس، مسئول این تحقیق می‌گوید که در این مورد نیاز به تحقیقات بیشتری است.
نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به دکتر
فشار خون بالا یکی از خطرناک‌ترین بیماری‌های زمینه‌ای است که نباید آن را دست کم بگیریم. علت فشار خون بالا ممکن است سبک زندگی غلط، بیماری‌های زمینه‌ای یا وراثت باشد. متاسفانه فشار خون بالا درمان قطعی ندارد و باید آن را در طول زندگی کنترل کرد. برای کنترل بالا بودن فشار خون می‌توان از داروهای تجویزی دکتر قلب و عروق همراه با رژیم غذایی متناسب و تایید‌شده کمک گرفت.
دکترتو مراقب سلامتی شماست!
پرسش‌های متداول
چه افرادی بیشتر در معرض فشار خون بالا قرار دارند؟
افراد با سنین بالا و کسانی که نمک، دخانیات، الکل و غذاهای چرب مصرف می‌کنند.
آیا بعد از غذا خوردن فشار خون بالا میرود؟
بله، برخی غذاها مانند نمک و چربی‌های اشباع‌شده می‌توانند باعث افزایش فشار خون بعد از غذا شوند.
آیا قرص سرماخوردگی فشار خون را بالا میبرد؟
بله، داروهایی که برای قطع آبریزش بینی مصرف می‌شوند، رگ‌های خونی را باریک کرده و فشار خون را زیاد می‌کنند.
آیا عفونت گوش باعث فشار خون میشود؟
بله، محققان پی بردند افرادی که سابقه عفونت‌های مکرر یا مزمن گوش دارند ممکن است در سنین بالاتر در معرض خطر عوامل فشار خون بالا قرار بگیرند.
آیا فشار خون ۱۶ خطرناک است؟
بله، فشار خون نرمال پایین‌تر از ۱۲ است.
آیا فشار خون بالا ربطی به قلب دارد؟
بله، فشار خون بالا می‌تواند به عملکرد قلب آسیب برساند.
علت فشار خون بالا در صبح چیست؟
هنگامی که از خواب بیدار می‌شویم، هورمون‌هایی در بدن ما ترشح می‌شوند که بیداری را باعث می‌شوند. این هورمون‌ها فشار خون را هم بالا می‌برند.
آمپول کتورولاک برای فشار خون بالا خوب است؟
درصورتیکه فشار خون بالا یا هرگونه بیماری قلبی عروقی دیگری داشته‌باشید، قبل از استفاده از آمپول کتورولاک، باید با دکتر قلب مشورت کنید. فشار خون بالا از موارد منع مصرف کتورولاک است.
چی فشار خون بالا میبره؟ (چه چیزی باعث فشار خون بالا میشود؟)
فشار خون بالا دلایل متعددی دارد که سبک زندگی شامل آنها میشود و موارد ارثی هم در آن نقش بسزایی دارند.
درمان فشار خون بالا در منزل امکان پذیر است؟
کسانی که فشار خون دارند، حتما باید به پزشک مراجعه کنند. برای درمان فشار خون در منزل می‌توان از برخی روش‌های خوراکی مانند رعایت رژیم غذایی و ورزش بهره برد. اما نمی‌توان به عنوان تنها روش درمانی آنها را درنظر گرفت.
درمان اورژانسی و پایین آوردن سریع فشار خون بالا در منزل چگونه است؟
استفاده از قرص زیرزبانی یا یک چیز ترش مانند آبلیمو یا آبغوره. البته باید بلافاصله به مراکز درمانی مراجعه کرد و این روش‌ها تنها برای شما زمان می‌خرند.
کدام میوه فشار خون را بالا می برد؟
در کنار میوه‌هایی که فشار خون را کاهش می‌دهند، برخی میوه‌ها فشار خون را بالا می‌برند. میوه‌هایی که پتاسیم و منیزیم بالایی داشته‌باشند، می‌توانند این اثر را داشته‌باشند، مثل؛ سیب، طالبی، زردآلو، تمشک و گلابی
درمان فشار خون بالا با طب سنتی ممکن است؟
از روش‌های غیردارویی تنها می‌توان در کنار روش‌های دارویی برای کنترل فشار خون بالا استفاده کرد. به‌هیچ‌عنوان توصیه‌نمی‌شود که بیمار داروهای خود را کنار بگذارد و از داروهای گیاهی تجویزشده در طب سنتی به تنهایی استفاده کند.
برای درمان فشار خون بالا چی بخوریم؟
برای اینکه فشار خون پایینی داشته‌باشید، البته برای بیمارانی که فشار خون بالا دارند، می‌توان از رژیم غذایی کم‌روغن و کم‌نمک بهره برد. برخی مواد غذایی مثل عسل، تاثیر مثبتی بر سیستم قلبی و عروقی دارند و در کنترل فشار خون بالا به شما کمک می‌کنند. توجه داشته‌باشید که برخی میوه‌ها و سبزیجات نیز اثر فوق‌العاده‌ای بر فشار خون بالا دارند.
پایین آوردن فشار خون بالا فوری چگونه انجام می شود؟
برای کاهش فشار خون بالا فوری باید از قرص زیرزبانی استفاده کرد. البته مصرف این داروها با نسخه‌ی پزشک امکان‌پذیر است. معمولا هر بیمار مبتلا به فشار خون بالا این داروها را در منزل دارد.
درمان قطعی فشار خون بالا چیست؟ (درمان فشار خون برای همیشه ممکن است؟)
فشار خون بالا را می‌توان کنترل کرد و قطعی‌ترین روش کنترل آن مصرف قرص کاهنده فشار خون است.
علت بالا رفتن ناگهانی فشار خون چیست؟
گاهی فشار خون افراد به‌طورناگهانی بالا میرود. برای توجیه این مسئله، نزدیک‌ترین دلیلی که به ذهن می‌رسد و می‌توان آن را پذیرفت، واردشدن استرس ناگهانی به شخص است. استرس یکی از مهم‌ترین موارد بالابرنده فشار خون است.
آیا آسپرین علت فشار خون بالا است؟
قرص آسپرین معمولا روی فشارخون تاثیری ندارد. اما خطر خونریزی را افزایش می‌دهد.
فشار خون بالا چند است؟
معمولا زمانی که فشارخون بالاتر از ۹۰/۱۴۰ باشد، متخصص این عدد را فشارخون بالا در نظر می‌گیرد.
چرا شب ها فشار خون بالا میرود؟
زندگی بدون تحرک و دمای زیاد می‌تواند علت آن باشد. گاهی هم بیماری مانند دیابت یا آپنه خواب منجر به افزایش فشارخون میشود.
چرا نمک فشار خون را بالا میبرد؟
در این شرایط تعادل سدیم در بدن به هم می‌خورد. درنتیجه احتباس مایعات افزایش پیدا کرده و فشار به دیواره رگ‌ها بیشتر میشود.
چرا به فشار خون بالا قاتل خاموش میگویند؟
این بیماری معمولا هیچ علامتی ندارد.
نظرات