طرح انتقال آب مارگون به باغ‌شهرهای ثروتمندان/ سهم کشاورزان وآب شرب مردم و تالاب ها کو؟

اجرای طرح انتقال آب رود مارگون به اراضی شیبدار اسفیان و تل زری با هدف ایجاد باغ‌شهرها اجرا شده است که توانگران را قوی‌تر و قشر محروم و کشاورزان را تضعیف می‌کند. این توزیع ناعادلانه آب، منابع آب شرب همچنین تالاب‌ها را تهدید می‌کند.

خبرگزاری فارس نوشت: تصمیم برای اجرای طرح انتقال آب رود مارگون به اراضی شیبدار اسفیان و تل زری، با اعتراض اهالی روستای مارگون و فعالان زیست محیطی مواجه شده است.آسیبی که این طرح به منابع محدود آب منطقه همچنین بستر خاک به عنوان عرصه‌ای طبیعی می‌زند، علاوه بر محیط زیست، زندگی و معیشت مردم را نیز به مخاطره می اندازد.
یکی از اهداف این طرح، ایجاد‌ باغ‌شهرها در مسیر شیراز-سپیدان است که توانگران را قوی‌تر و قشر محروم و کشاورزان را تضعیف می‌کند.

بهای اجرای این طرح ناموزون در اراضی شیبدار اسفیان وتل زری را بختگان و طشک با استمرار خشکی‌شان، مردم شهرهای شیراز، مرودشت، زرقان و صدرا با کمبود آب شرب و کشاورزان کربالِ خرامه، با بدتر شدن معیشت کشاورزی شان و فقر مطلق و حتی جلگه کامفیروز، با از دست دادن منابع آب کشاورزی شان می‌دهند.
بهتر است به طبیعت اجازه دهیم بر اساس وضعیت توپوگرافی، کار توزیع منابع آب را با زنده نگه داشتن رودهایش، جاری کند و از دخالت های زیاده‌خواه و مخرب در چنین حوضه هایی اجتناب کنیم. چرا که سودآوری آنی و مقطعی حاصل از چنین طرح‌هایی، آسیب‌های غیر قابل جبرانی به همراه خواهد داشت که گاه گریبان‌گیر مجریان و حامیان این گونه طرح‌ها را نیز خواهد گرفت.

حامیان چنین طرح‌های مخربی باید بدانند که نگاه آزمندانه به منابع پایه، جامعه را به مسیری می برد که به نفع هیچ کس نیست.

اولویت برداشت آب از منابع: نخست آب شرب بعد تالاب‌ها

در همین زمینه مدیر سازمان مردم نهاد کانون سبز فارس در گفتگو با خبرنگار فارس در شیراز اظهار داشت: رودخانه مارگون از جمله سرشاخه‌های مهم رود کُر است و آب پرکیفیت سد درودزن را تامین می کند که بخش زیادی از این آب جهت تامین آب  شرب به شهر شیراز تخصیص یافته و آب شرب صدرا، زرقان و مرودشت هم از همین طریق تامین می شود.

بهمن ایزدی ادامه داد: در گذشته این منبع آبی، منشأ اشتغال به ویژه در بخش کشاورزی بود که در زمان هایی که رودخانه کُر، در حال تعادل و بر اساس وضعیت طبیعی خود تا پایاب پیش می‌رفت، در کنار دشت های فراخ پیرامونش، تسهیلات لازم را برای ایجاد معیشت مردم به وجود می آورد اما در دهه‌های اخیر به دلیل مدیریت ناشایست و نبود شناخت صحیح، منابع تجدیدپذیر آب توسط متولیان مربوطه ( دو وزارت جهاد کشاورزی و نیرو) و فقط با اعمال مدیریت حفاظت از ذخایر آب و خاک، مبادرت به ایجاد  اشتغال با تکیه بر برداشت منابع حیاتی کشور به طرق مختلف به ویژه در بخش کشاورزی نمودند به طوری که بیش از ۹۰ درصد منابع آب کشور به بخش کشاورزی اختصاص یافت که به دلیل نبود مدیریت حفاظت و بهره برداری صحیح، حدود ۶۵ درصد هدر رفت آب در این بخش را شاهد بودیم.

این کویرشناس، ضمن انتقاد از بی توجهی برنامه ریزان و مجریان جهت ایجاد معیشت مبتنی بر خلاقیت های فردی متناسب با رشد جمعیت، افزود: برنامه‌ریزان صرفا با اعمال برنامه های برداشت منابع حیاتی کشور از جمله جنگل، مرتع ، آب و کوه به سمت جریانی رفتند که با از دست دادن منابع زیستی مان ایجاد شغل کردند و از همین رهگذر، جانمایی خطرناکی شروع شد.

وی اضافه کرد: با توجه به مشکلات پیش آمده در حوزه آب و بر اساس قوانین موجود، اولویت اول برداشت آب از منابع، ابتدا تامین آب شرب مردم و بعد از آن تامین حق‌آبه زیستی تالاب‌ها است.

استفاده نابخردانه از آب کر، تالاب‌های مجاور را به مخاطره می‌اندازد

ایزدی گفت: انتقال آب از حوزه آبریز بختگان سابقه دیرینه دارد و بهترین و پرکیفیت‌ترین آب از جنوب غرب منطقه کمهر جاری می شود که ۱۲ هزار هکتار از اراضی منطقه را سیراب می‌کند، آب رودخانه کر چنان‌چه به کربال و کشاورزان منطقه نرسد، مشکلات معیشتی و زیست محیطی ایجاد می شود و در تالاب‌های کمجان و بختگان نیز با خشکی مواجه می‌شویم.

وی با تصریح اینکه با وجود مشکلات موجود در تامین آب شرب، در سرشاخه‌ها آب رود مارگون را پمپاژ می‌کنند، افزود: مدیریت نابخردانه باعث شده زمین‌هایی که منابع ملی بود، تبدیل به اراضی شیبدار شوند که در این راستا جهاد کشاورزی، اداره آبفای سپیدان همچنین نماینده مردم این شهرستان در این روند سهیم هستند.

ارجحیت منافع شخصی بر منافع ملی

مدیر سمن کانون سبز فارس خاطرنشان کرد: اجرای این طرح با وجود مخالفت جوامع محلی و بدون مجوز محیط زیست انجام شده و وزارت نیرو نیز در گذشته مخالفت خود را از برداشت آب از حوضه مارگون اعلام داشت.

وی با بیان اینکه این بی‌مبالاتی، تنش اجتماعی و مشکلات زیست محیطی را در این منطقه ایجاد کرده است، افزود: اگر بخش دولتی قانون را رعایت می کرد، مشکلات حوزه آب، خاک و کشاورزی لجام‌گسیخته نبود اما عده‌ای بنا به منافع فردی و جناحی خودشان، آسیب های جدی به حوزه تامین آب و محیط زیست می زنند.

ایزدی یادآور شد که سال گذشته با مخالفت‌هایی که شکل گرفت، طرح شیبدار کردن اراضی تداوم نیافت اما تجهیزات و لوله ها باقی می ماند که ما همان موقع اعلام کردیم که این یک زنگ خطر است.

وی ادامه داد: در حال حاضر نیز نماینده سپیدان،  معاون وزیر را به منطقه آورده تا طرح انتقال آب به اراضی شیبدار اسفیان و تل زری را به شکل جدی وارد مرحله عملیاتی کنند که یکی از اهداف این طرح، ایجاد باغ‌شهرها در مجاورت بزرگراه شیراز-اصفهان(در شمال سپیدان) است اما در این میان به مشکلات حوزه تامین آب و مشکلات آب شرب شیراز، مرودشت و سپیدان که با اجرای طرح ایجاد می‌شود، توجهی ندارند.

عضو هیئت مدیره زیست بوم ایران ضمن انتقاد از اینکه در گذشته حفاظت درست و اصولی از منابع آب و خاک وجود نداشته و در این زمینه کارنامه ناهنجاری وجود دارد، گفت: اکنون انتظار می رود نماینده شهرستان از حوزه خاک آب و معیشت مردم حمایت کند و به دنبال حفظ ساختار ماندگار باشد.

نگرانی اهالی مارگون از اجرای طرح شیبدار کردن اراضی

این فعال زیست محیطی اظهار داشت:  در حال حاضر، اعضای شورا و اهالی مارگون از اجرای طرح شیبدار کردن اراضی، نگران و ناراحت هستند.

وی افزود: چرا چشم خود را بر برون‌دادهای متاثر از این حوادث مخرب می بندیم و بی‌توجه از کنار تبعات آن رد می‌شویم؟

کاشت برنج از دیگر مشکلاتی است که منابع آبی منطقه را با معضل مواجه کرده است.

ایزدی در این زمینه بیان کرد: با وجود خشکسالی و بی‌آبی، سطح زیر کشت برنج محدود شده اما عده‌ای به این امر بی‌توجهی کرده و به کاشت بی رویه ادامه دادند.

وی با اشاره به وجود ۴ هزار حلقه چاه غیرمجاز در منطقه، اظهار داشت: با وجود محدودیت منابع آب، در مجاورت سد درودزن، برنج کاشته می‌شود در حالی که امسال بارش مناسبی نداشتیم و اعلام شد که کسی حق کاشت برنج ندارد .

فارس; در صدر استان‌های بحران‌زای محیط زیست

طی روزهای اخیر، به مناسبت روز جهانی زمین، تعدادی از  سازمان‌های مردم نهاد استان فارس با حضور در روستای مارگون اعتراض خود را به طرح انتقال آب اراضی شیبدار سپیدان که بدون مجوز محیط زیست و وزارت نیرو در حال پیشروی است ، اعلام کردند.

در ابتدای این مراسم، رئیس شورای روستای مارگون به نمایندگی از اهالی منطقه با تشکر از حضور و پشتیبانی تشکل های محیط زیستی و مردم در خصوص اعتراض به انتقال آب رود مارگون به اراضی اسفیان و تل زری، اظهار داشت: اراضی منطقه طرح انتقال آب و مارگون و مناطق پیرامونی اش فقط مجوز اجرای پروژه آبخیزداری داشته و طی یک تخلف آشکار، پوشش گیاهی مارگون را تخریب و با جاده کشی متعدد چندین کیلومتری، اقدام به طرح انتقال آب با وجود مخالفت وزارت نیرو کرده اند، اقدامات و اعتراض نامه هایی خطاب به مسئولین استانی هم از طریق شورای اسلامی مارگون انجام گرفته شده است که تاکنون نتیجه ای حاصل نشده است.

در ادامه مراسم بهمن ایزدی، رئیس هیئت مدیره کانون سبز فارس  با بیان اینکه تمام  فعالین محیط زیست  و سازمان‌های مردم نهاد که از نقاط مختلف استان در این منطقه حضور یافته‌اند، دغدغه حفظ  منابع پایه استان را دارند و امروز اینجا آمده اند تا به شما اهالی شریف روستای مارگون اعلام کنند که در کنار شما ایستاده ایم و سفیران شما هستیم و اجازه نمی‌دهیم که معضلی که آب و خاک استان را فرا گرفته، مهلک تر از این شود.

وی ادامه داد: کارنامه منفی مدیریت نابخردانه در ادوار گذشته، فارس را در صدر استان های بحران‌زای محیط زیست قرار داده و بیش از این اجازه نخواهیم داد، بحران منابع پایه گسترش یابد.

آب کر، حق تالاب بختگان و طشک است نه باغات در اراضی شیبدار

وی گفت: طی دو سال گذشته، تنها دو بار حق‌آبه زیستی به دریاچه های طشک و بختگان تعلق گرفت و سهم بختگان به قدری کم بود که آب آنها در اوایل اردیبهشت ماه تبخیر شد و طشک و بختگان خشک و تفتیده، باز هم چهره کویری اش نمایان و تبدیل به نمکزار وحشت شد و در این زمینه، چنان‌چه در سرشاخه‌ها و حوضه‌های بالادست کر، آب مازادی وجود داشته باشد -که چنین نیست- طبق قوانین، مربوط به حق‌آبه زیستی بختگان و طشک است نه ایجاد باغات آبی در اراضی شیبدار اسفیان و تل زری.

ایزدی گفت: حال در این شرایط بحرانی که به دلیل نبود عدالت در توزیع منابع آب،  بخش کربال با دارا بودن حدود ۸۰ آبادی سال ها است دچار خشکیدگی و تعطیل شدن امور معیشت کشاورزی شده و فقر مضاعف مردم در حوزه پایانی آبخیز بختگان و طشک بیداد می کند، چرا برخی با بهره بردن از موقعیت های اجتماعی و دولتی خود باز هم با پیگیری برداشت آب از رودخانه مارگون بر طبل تشدید بحران در این منطقه می کوبند!؟ و حاضر نیستند به دلایل مخالفت مکتوب و مکرر سازمان حفاظت محیط زیست و مخالفت فنی سازمان آب منطقه ای فارس و وزارت نیرو که متولی حفاظت و توزیع آب استان و کشور هستند، توجه نمایند.

وی بیان کرد: به دعوت محسن علیزاده، نماینده سپیدان و بیضا در تاریخ های نهم و سی و یکم فروردین ماه، معاون باغبانی وزارت کشاورزی و رئیس حوزه آبخیز زاینده رود و خلیج فارس در شرکت مدیریت منابع آب ایران که برخی از مدیران استانی و  شهرستان سپیدان آنها را همراهی می کردند ، به مارگون و اسفیان و تل زری عزیمت نمودند تا به درخواست نماینده مذکور و همراهان در خصوص انتقال آب از جاده تخریبی، لوله‌ها را کارگذاری کرده اند،  پاسخ مثبت و قول حمایت بدهند که در نهایت وزارت نیرو و سازمان آب منطقه ای فارس به دلیل جلوگیری از مشکلات مضاعف بر بحران آب در آن حوزه و همچنین پیشگیری از ایجاد تنش های اجتماعی،  با انتقال آب مارگون و سر شاخه های کر مخالفت کرده اند.

انتقال آب به اراضی شیبدار غیرقانونی است

در ادامه مجید تقی‌خانی، دبیر شبکه تشکل‌های محیط زیست و منابع طبیعی استان فارس، در خصوص انتقال آب از سرچشمه‌های مارگون جهت ایجاد باغ شهری در سطوح شیبدار در پائین دست بیان کرد: انتقال آب به این‌گونه طرح ها غیرقانونی است و قانون در این زمینه شفاف بوده و اجازه چنین کاری را نمی دهد ، از طرفی هزینه کرد از بودجه بیت المال برای طرح های این چنینی فاقد هرگونه توجیه اقتصادی است که این گونه طرح ها می تواند زمینه ساز فساد در منطقه شود.

وی ادامه داد: طرح انتقال آب بین حوزه ای، پیامدهای تاسف باری برای محیط زیست و زندگی مردم دارد و امروزه شاهد هستیم که در پایین دست تالاب های بختگان و طشک به خاطر دست اندازی در محیط زیست به بیابانی برهوت تبدیل شده و برای مردم منطقه مخاطرات زیادی را ایجاد کرده است، پس سازمان‌های مردم نهاد در استان فارس با این طرح مخرب مخالف بوده و از طریق مجاری قانونی پیگیر توقف انتقال آب از سرچشمه های مارگون به پائین دست خواهند بود و در این خصوص ضمن مکاتبه با وزیر وقت نیرو در دولت سابق مجدانه خواستار اعلام مخالفت و  حقابه  جدید از آبشار مارگون بودیم.

این فعال زیست محیطی‌ گفت: سازمان  آب استان مخالف طرح انتقال آب در این پروژه  بوده و امیدواریم ، وزارت جهاد کشاورزی به خواسته به حق مردم در پائین دست و کسانی که در حاشیه رود کُر زندگی می کنند، پاسخ مثبت دهند و هرچه سریعتر جلو این تخریب بزرگ که به محیط زیست صدمه می زند را بگیرد.

در خاتمه این مراسم سازمانهای مردم نهاد (پاکسازان طبیعت فارس، سبزاندیشان برم فیروز سپیدان، همیاران طبیعت اقلید) با مشارکت اداره کل حفاظت محیط زیست به مناسبت روز جهانی زمین ، آبشار زیبا و بکر مارگون را پاکسازی کردند.

به گزارش فارس، نظم و قانونمندی در توزیع آب، مقوله‌ای است که همواره مورد چالش قرار گرفته به ویژه در استان فارس که با خشکسالی‌های متعدد مواجه بوده است.

در چنین شرایطی، اجرای طرح‌هایی که منابع آبی محدود این استان را به خطر می‌اندازد، علاوه بر آسیب زیست محیطی، مردم را نیز با مشکلات عدیده‌ای مواجه می‌کند.

در این میان، سود اندک احتمالی حاصل از اجرای این طرح در برابر زیان‌های متعدد آن، موازنه‌ای منفی ایجاد می‌کند که قابل تامل است.