نماز عید نمازی که مسلمانان (شیعه و سنی) در روز عید فطر بعد از طلوع خورشید اقامه می‌کنند. به فتوای بیشتر فقهای شیعه در زمان حضور امام خواندن این نماز به جماعت واجب، و در عصر غیبت مستحب است.
به گزارش اول فارس ،نماز عید فطر دو رکعت است که نمازگزار باید در هر رکعت بعد از خواندن حمد و سوره پنج تکبیر بگوید. این نماز در اول ماه شوال خوانده می شود و پس از آن خطبه نماز عید فطر توسط امام جماعت بیان می‌شود.
در قرآن و روایات
براساس روایات منظور از «تزکی» و «فَصَلَّیٰ» در آیات «قَدْ أَفْلَحَ مَن تَزَکیٰ» [۱]
و «وَ ذَکرَ اسْمَ رَ بِّهِ فَصَلَّیٰ» [۲]دادن زکات فطره و خواندن نماز عید است.[۳]
به نقل از جابر، پیامبر (ص) روز عید، تمام اعضای خانواده‌اش را همراه خود بیرون می‌بُرد. [۴]
پیامبر اسلام (ص) فرمود:خداوند متعال در روز عید فطر ، به زمین با عنایت می‌نگرد.پس از خانه‌ها بیرون آیید تا رحمت به شما برسد. [۵]
امام صادق (ع) فرمود: کسی که برای نماز عید بیرون می‌رود، سزاوار است بهترین جامه‌هایش را بپوشد و خود را با بهترین عطر، خوش‌بو سازد. [۶]
به نقل از ابن عمر، پیامبر خدا (ص) برای نماز عید، پیاده بیرون می‌رفت و پیاده بر می‌گشت. [۷]
به نقل از ابورافع: پیامبر (ص) به نماز عیدین پیاده می‌رفت، نماز را بدون اذان و اقامه می‌خواند و از راهی غیر ازراه آمدن، پیاده بر می‌گشت. [۸]
روایت شده است که علی (ع) روز عید بیرون آمد، پیوسته تکبیر گفت تا به محل برگزاری نماز در بیرون شهر (کوفه) رسید. [۹]
زمان اقامه
وقت نماز عید از طلوع خورشید تا زوال (ظهر شرعی) است و اگر فوت شود قضا ندارد. [۱۰]
مستحب است نماز عید را بعد از بلند شدن آفتاب بخوانند و در عید فطر مستحب است بعد از بلند شدن آفتاب افطار کنند، زکات فطره را بدهند و بعد، نماز عید را بخوانند. [۱۱]
چگونگی خواندن
نماز عید دو رکعت است؛ در هر رکعت، پس از حمد سوره دیگری خوانده می‌شود و بهتر آن است که در رکعت
اول، سوره شمس و در رکعت دوم سوره غاشیه یا در رکعت اول سوره اعلی و در رکعت دوم، سوره شمس خوانده
شود. در رکعت اول، بعد از سوره، پنج تکبیر و پنج قنوت خوانده می‌شود (بعد از هر تکبیر یک قنوت) و در رکعت
دوم، چهار تکبیر و چهار قنوت. در قنوت، هر ذکر و دعایی مانند سایر نماز‌ها خوانده شود کافی است، ولی بهتر
است این دعا را بخواند:
خدایا اى اهل بزرگى و عظمت و اى شایسته بخشش و قدرت و سلطنت و اى شایسته عفو
و رحمت و اى شایسته تقوى و آمرزش از تو خواهم به حق این روزى که قرارش دادى براى مسلمانان عید و براى محمد صلى الله علیه و آله
ذخیره و شرف و فزونى مقام
که درود فرستى بر محمد و آل محمد و درآورى مرا در هر خیرى که درآوردى در آن خیر محمد و آل محمد را
و برونم آرى از هر بدى و شرى که برون آوردی از آن محمد و آل محمد را – که درودهاى تو بر او و بر ایشان باد.
اگرنماز عید رجاءً به جماعت خوانده شود،دو خطبه بعد از آن رجاءً به جا آورده می‌شود و ترک این خطبه‌ها در زمان غیبت جایز است. [۱۳]
اگر شخص در تعداد تکبیر‌ها یا قنوت‌ها شک کند و در محل آن باشد، باید بنا را بر کمتر بگذارد.
[۱۴]اگر چیزی که موجب سجده سهو می‌شود در این نماز پیش آید، احتیاط آن است که سجده سهو را به قصد
رجاء به جا آورد، اگر چه واجب نبودن آن در صورت مستحب بودن نماز عید (مثل زمان غیبت) خالی از قوت
نیست؛ و حکم قضای تشهد و سجده‌ای که فراموش شده باشد نیز همین است.
[۱۵]نماز عید، اذان و اقامه ندارد و مستحب است مؤذن سه مرتبه بگوید: «الصلاه». [۱۶]
احکام و آداب
نماز عید فطر در زمان حضور امام واجب است و باید به جماعت خوانده شود، و در زمان ما که امام زمان (عج) غایب است مستحب می‌باشد و به جماعت خواندن آن محل اختلاف فقهاست. [۱۷]
مستحب است شخص در روز عید فطر قبل از نماز عید، به خرما افطار کند .
[۱۸]بعد از نماز مغرب و عشای شب عید فطر و بعد از نماز صبح، ظهر و عصر روز عید و نیز بعد از نماز عید فطر
مستحب است این تکبیر‌ها را بگویند:”اَللهُ اَکبرُ اَلله اَکبرُ، لا اِلهَ اِلّا اللهُ وَ اللهُ اَکبرُ، اَلله اَکبرُ وَ لِله الحَمدُ، اَلله اَکبَرُ عَلی ما هَدانا”. [۱۹]
مستحب است انسان در عید بعد از ده نماز که اول آن‌ها نماز ظهر روز عید و آخر آن‌ها نماز صبح روز
دوازدهم است، بعد از گفتن “الله اکبر الله اکبر لا اله الا الله و الله اکبر الله اکبر و لله الحمد الله اکبر علی ما هدانا”
بگوید.
. [۲۰]مستحب است پیش از نماز عید غسل کند، و دعا‌هایی که پیش از نماز و بعد از آن در کتاب‌های دعا ذکر شده به امید ثواب بخواند. [۲۱]
مستحب است در نماز عید بر زمین سجده کنند و در حال گفتن تکبیر‌ها دست‌ها را بلند کنند و نماز را بلند
بخوانند. [۲۲]
کراهت دارد نماز عید زیر سقف خوانده شود. [۲۳]
میزان زکات فطره ۱۴۰۱
زکات فطره یکی از واجبات مالی است که به فقرا و مستمندان تعلق می‌گیرد و در غروب آخرین روز از ماه مبارک رمضان کنار گذاشته می‌شود.
دفتر آیت الله العظمی خامنه ای : مکلف باید برای خودش و کسانی که نانخور او هستند برای هر نفر، یک صاع (تقریباً سه کیلوگرم) گندم یا جو یا خرما یا کشمش یا برنج یا ذرت یا مانند اینها به مستحق بدهد و اگر پول یکی از اینها را هم بدهد، کافی است.
زکات فطره امسال (۱۴۰۱) به قیمت گندم برای هر نفر، « چهل هزار تومان » اعلام شده است.
دفتر آیت الله سیستانی :میزان زکات فطره برای هر فرد سه کیلوگرم است، مبلغ آن برای فطریه بدل از آرد چهل (۴۰) هزار تومان و برای فطریه بدل از برنج ایرانی (۲۲۵) هزار تومان و فطریه بدل از برنج غیر ایرانی، شصت (۶۰) هزار تومان تعیین شده است.
دفتر آیت الله مکارم شیرازی: زکات فطره امسال بر مبنای قوت غالب گندم، مبلغ چهل هزار تومان و بر مبنای قوت غالب برنج، مبلغ یک‌صد و پنجاه‌هزار تومان است که مومنین در انتخاب هر یک از این موارد مخیر هستند. کفاره روزه غیرعمد مبلغ هشت هزار تومان است که باید به‌صورت نان تهیه و پرداخت شود؛ همچنین کفاره روزه عمد مبلغ چهارصد و هشتاد هزار تومان است.
دفتر آیت‌الله نوری همدانی : شخصی که پرداخت زکات فطره بر او واجب است باید برای خودش و کسانی که نانخور او هستند، هر نفری یک صاع (۳ کیلو) از خوراکی‌های رایج خود (مانند گندم، برنج و غیره) یا مبلغ آن را به‌عنوان فطریه بپردازد. مبلغ قوت غالب گندم ۴۰ هزار تومان و قوت غالب برنج ایرانی ۱۵۰ هزار تومان اعلام شده است که مومنین در پرداخت یکی از آن مخیر می‌باشند.
دفتر آیت‌الله سبحانی:کسی که موقع غروب یعنی قبل از غروب شب عید فطر گرچه به چند لحظه باشد بالغ و عاقل و هشیار است و فقیر و بنده کس دیگر نیست، باید برای خودش و کسانی که نانخور او هستند، هر نفری یک صاع که تقریبا سه کیلو است، گندم یا جو یا خرما یا کشمش یا برنج یا ذرت و مانند اینها به مستحق بدهد و اگر پول یکی از اینها را هم بدهد، کافی است.میزان زکات فطره برای هر نفر، یک صاع که تقریبا سه کیلو گندم یا برنج یا جو یا خرما یا کشمش یا ذرت و مانند اینها است، مکلف است پول یکی از اینها را طبق قیمتی که در محل خودش دارد، محاسبه کرده و به فقیر بپردازد.میزان زکات فطره برای هر فرد سه کیلوگرم است، مبلغ آن نیز برای فطریه بدل از آرد ۴۰ هزار تومان می‌باشد.
دفتر آیت‌الله جوادی آملی : مبلغ فطریه برای هر نفر حدود سه کیلو گندم، جو، برنج، خرما، کشمش و مانند آن‌ها؛ یا قیمت آن‌هاست که در هر مکانی قیمت خاص خود را دارد.همچنین مبلغ مربوط به کفاره (افطار روزه) غیرعمد (گندم) روزی ۸۰۰۰ تومان و کفاره عمد روزی ۴۸۰.۰۰۰ تومان تعیین شده است.
دفتر آیت‌الله وحید خراسانی : میزان زکات فطره برای هر نفر، یک صاع که تقریبا سه کیلوگرم گندم یا برنج و مانند اینها، از طعام‌های متعارف در محل، است که مکلف می‌تواند پول یکی از اینها را طبق قیمتی که در محل خودش دارد، محاسبه کرده و به فقیر بپردازد.
بر اساس اعلام شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه، نماز عید سعید فطر امسال ،۱۳ اردیبهشت در دانشگاه تهران و به امامت آیت‌الله صدیقی امام جمعه موقت تهران برگزار خواهد شد.
در‌های دانشگاه تهران ساعت ۷ صبح ۱۳ اردیبهشت به روی نمازگزاران تهرانی باز خواهد شد و نماز عید فطر ساعت ۸ صبح به امامت آیت الله صدیقی اقامه خواهد شد.
پانویس :
۱-سوره اعلی، آیه ۱۴.
۲-سوره اعلی، آیه ۱۵.
۳-طباطبائی، المیزان، انتشارات جامعه مدرسین، ج ۲۰، ص۲۶۹.
۴-متقی الهندی، کنزالعمال، ۱۴۱۳ق، ج۷، ص۸۸.
۵-متقی الهندی، کنزالعمال، ۱۴۱۳ق، ج۸، ص۵۴۸.
۶-قاضی نعمان، دعائم الاسلام، ۱۳۸۵ق، ج۱، ص۱۸۵.
۷-متقی الهندی، کنزالعمال، ۱۴۱۳ق، ج۷، ص۸۸.
۸-متقی الهندی، کنزالعمال، ۱۴۱۳ق، ج۷، ص۸۸.
۹-مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۸، ص۱۱۸؛ متقی الهندی، کنزالعمال، ۱۴۱۳ق، ج۷، ص۸۸.
۱۰-خمینی، تحریر الوسیله، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۲۷۳
۱۱-توضیح المسائل امام خمینی، ۱۳۸۷ش، ص۲۳۴
۱۲-امام خمینی، تحریر الوسیله، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۲۷۳
۱۳-امام خمینی، تحریر الوسیله، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۲۴۷.
۱۴-امام خمینی، تحریر الوسیله، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۲۷۳.
۱۵- امام خمینی، تحریر الوسیله، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۲۷۴.
۱۶-امام خمینی، تحریر الوسیله، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۲۷۴.
۱۷-توضیح المسائل امام خمینی، ۱۳۸۷ش، ص۲۳۴.
۱۸-توضیح المسائل امام خمینی، ۱۳۸۷ش، ص۲۳۴.
۱۹-توضیح المسائل امام خمینی، ۱۳۸۷ش، ص۲۳۵.
۲۰ -توضیح المسائل امام خمینی، ۱۳۸۷ش، ص۲۳۵.
۲۱-توضیح المسائل امام خمینی، ۱۳۸۷ش، ص۲۳۴.
۲۲-توضیح المسائل امام خمینی، ۱۳۸۷ش، ص۲۳۵.
۲۳-توضیح المسائل امام خمینی، ۱۳۸۷ش، ص۲۳۵.
منابع:
خمینی، روح الله، توضیح المسائل، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۷ش.
خمینی، روح الله، تحریر الوسیله (ترجمه فارسی)، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۶ش.
قاضی نعمان مغربی، دعائم الاسلام، محقق عاصف فیضی، قم، موسسه آل البیت علیهم السلام، ۱۳۸۵ق.
متقی الهندی، علی بن حسام، کنز العمّال فی سنن الاقوال و الافعال، بیروت، موسسه الرساله، ۱۴۱۳ق.
مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
طباطبائی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، انتشارات جامعه مدرسین، بی‌تا.
نظرات