روزگار تلخ آتشکده پرآوازه ساسانی «کهنارو» در فیروز آباد که در حال تخریب است

کنشگر و پژوهشگر میراث فرهنگی و تاریخی ایران گفت: چهارتاقی ساسانی نامدار به «کهنارو» در شهرستان فیروزآباد سالهاست که به حال خود رها شده است و در بدترین شرایط حفاظتی و نگهداری به سر می‌برد.

سیاوش آریا با بیان اینکه آتشکده ساسانی و پرآوازه «کهنارو» که یکی از مهم‌ترین و ارزنده‌ترین چهارتاقی‌های ساسانی جنوب کشور است، در بدترین شرایط زیست به سر می‌برد، گفت: بیش از یک دهه است که این بنای تاریخی به حال خود رها شده، بیشتر مصالح و سنگ‌های آن فرو ریخته و ترک و شکاف‌های عمیقی درون آن پدیدار شده و در حال تخریب است.

وی با بیان اینکه گیاهان خودرو و علف‌های هرز به درون پوسته بنا و سنگ‌ها رخنه کرده و سبب پوسیدگی و فرسودگی یادگار ساسانیان شده است، افزود: عوامل طبیعی همانند باران، آفتاب و باد و گذشت زمان نیز تاثیر بدی روی بنا گذاشته و سبب نابودی بیش از پیش آتشکده «کهنارو» شده است.

پژوهشگر میراث فرهنگی و تاریخ ایران گفت: استفاده از چهارتاقی برای نگهداری گوسفندان عشایری که در حریم درجه یک بنا زندگی می‌کنند نیز عامل دیگری برای وارد آمدن آسیب‌های بیشتری بر یادگار ساسانیان شده، طوری که می‌توان سرگین (مدفوع) گوسفندان را در جای جای چهارتاقی و محوطه آن دید که افزون بر بوی بد و آزار دهنده آن، مایه افسوس و دریغ است.

آریا ادامه داد: بی‌گمان بدترین درد آتشکده ساسانی «کهنارو»، بی‌توجهی و رسیدگی نکردن به بنا توسط مسئولان مربوطه و رها کردن یادگار ساسانیان به حال خود است، زیرا بنده در یک دهه گذشته در بازدید‌های میدانی وضعیت بنا را رصد کرده و هربار با شرایط وخیم‌تری روبه رو بوده‌ام؛ ولی دریغ از گوشه چشمی از سوی مسولان مربوطه!

وی با اشاره به عوامل انسانی تخریبگر هم گفت: از سوی دیگر عوامل انسانی و قاچاقچیان اموال تاریخی و فرهنگی به بهانه‌های پوچ و خیال‌انگیز یافتن گنج، به یادگار ساسانیان یورش برده و در درون بنا و محوطه، با کندن گودال‌های بزرگ و عمیق، آسیب‌های برگشت ناپذیری را روی پیکره آن برجای گذاشته‌اند که دل هر دوستدار میراث و تاریخ ایران را به درد می‌آورد.

این فعال میراث فرهنگی افزود: درد و رنج‌ آتشکده «کهنارو» بی‌شمار است و درخصوص وضعیت اسفناک آن باید “مثنوی هفتاد منی را نگاشت” و در این جا نمی‌گنجد، بنابراین امیدواریم که مسئولان به جای تکذیب مشکلات آن به ویژه دستبرد‌های قاچاقچیان، هرچه زودتر به مرمت اضطراری بنا دست زده و آن را از مرگ نجات دهند تا فردا پشیمان نباشیم.

چهارطاقی نامدار به کهنارو در بخش مرکزی شهرستان فیروزآباد و در دامنه کوه کهنارو جای دارد. این چهار طاقی از مصالح سنگ و گچ دستکوب ساخته شده است. فضای بنا دربرگیرنده یک چهارطاقی اصلی است که در وسط جای گرفته و اندازه آن سه ۳/۸۰ در ۳/۸۰ متر و ضخامت دیوار‌های آن ۱/۲۰ متر است.

یک راهرو دور تا دور چهارطاقی را فرا می‌گیرد. دور این راهرو را اتاق‌هایی در بر گرفته است که بخش‌های زیادی از آن ویران شده است. برای دسترسی به این فضا‌ها ورودی‌هایی تعبیه شده است. اندازه کلی بخش‌های به جا مانده ۱۷/۸۰ در ۱۰/۶۰ متر است. درون بنا یک پلکان به پشت بام راه می‌یابد. در نزدیکی بنا ویرانه‌های یک آسیاب و برکه وجود داشته که همان هم آسیب‌های بیشتری نسبت به یک دهه پیش دیده است. این چهار طاقی را می‌توان متعلق به اواخر دوره ساسانی دانست و قابل سنجش با چهار طاقی “رهنی” در شهرستان فراشبند، که دارای دالان‌ها و اتاق‌های جانبی است. شیوه چیدمان سنگ‌ها در بنا بیانگر ویژگی‌های معماری دوره ساسانیان است. از این آتشده امروزه اتاقکی مستطیل‌شکل بر جای مانده که سقف آن نیز به گونه‌ای ضربی است و بخش‌های فراوانی از آن فرو ریخته است. چهارطاقی نامدار به کهنارو در تاریخ ۱۲ بهمن ماه ۱۳۸۱ خورشیدی با شماره ۷۱۸۹ به ثبت ملی رسیده است.