چرا شب یلدا باید هندوانه بخوریم؟ چند ترفند عالی برای انتخاب و خرید هندوانه شیرین و قرمز

آداب و رسوم شب یلدا در شهرهای مختلف ایران تا حدی متفاوت است. بخشی از این رسومات به سرگرمی‌های مخصوص شب یلدا بر می‌گردد که گاهی اوقات از یک منطقه تا منطقه دیگر فرق می‌کند.

اما برخی از این رسوم در کل ایران فراگیر شده‌اند، مثل گرفتن فال حافظ در شب یلدا و خوردن میوه‌هایی مثل انار، هندوانه و تنقلاتی مثل آجیل. هر کدام از این سرگرمی‌ها و خوراکی‌ها جزو نمادهای شب یلدا هستند و فلسفه‌ای دارند که شاید کمتر کسی از آن‌ها آگاهی داشته باشد.

هندوانه و ارتباط آن با گرد بودن زمین

یکی از دلایل خوردن هندوانه شب یلدا به خاطر شکل ظاهری آن است که ما را به یاد زمین می‌اندازد. گرد و کروی بودن هندوانه مثل این است که با یک کره زمین سرسبز مواجه هستیم. رنگ سبز هندوانه یادآور و نماد آبادانی و زندگی روی کره خاکی است.

هر چند چنین تصور می‌شود که تصور کروی و گرد بودن زمین جدید است، اما ایرانیان باستان عقایدی مبنی بر گرد بودن زمین داشته‌اند که بازتاب آن را حتی در دیگر رسوم مثل رها کردن سیبی شناور در آب هنگام چیدن سفره هفت سین هم می‌توانید ببینید.

هندوانه و زمین نماد باروری در شب یلدا

از طرفی زمین در باور ایرانیان باستان نماد باروری بوده و برای ایرانیانی که با کشاورزی و دامداری امرار معاش می‌کرده‌اند، اهمیت ویژه‌ای داشته است. تا حدی که ایزد سپندارمذ، ایزد نگهبان زمین، به عنوان یکی از ایزدان مهم ایرانیان باستان به حساب می‌آمده که به آن توسل می‌شده است. از میان همه میوه‌های شب یلدا، هندوانه تنها میوه‌ای است که نماد زمین به شمار می‌رود.

رنگ سبز هندوانه نماد زمین و آبادانی است

اصرار بر انتخاب هندوانه‌ای با رنگ سبز، فقط به رسیده بودن این میوه ربط ندارد. یک دلیل خوردن هندوانه شب یلدا این است که سبز رنگ نماد آبادانی و زندگی روی زمین است.

رنگ قرمز هندوانه و نمادهای آن

اگر چه ممکن است برخی مواقع هندوانه‌هایی که چندان رنگ قرمزی هم ندارند، طعم شیرینی داشته باشند اما هندوانه رسیده با رنگ قرمز شناخته می‌شود. هر چه هندوانه قرمزتر باشد، احتمال رسیده بودن آن بیشتر خواهد بود.

یکی از دلایل خوردن هندوانه در شب یلدا، همین سرخی و شیرینی هندوانه است. این سرخی نماد عشق، دوستی، بهروزی، آسودگی و زندگی مسالمت‌آمیز در سایه آبادانی و سرسبزی است.

گرد بودن هندوانه؛ یادآور کروی بودن زمین

اگر به دیگر میوه‌های مورد استفاده در شب یلدا نگاهی بیندازید، می‌توانید میوه انار را هم ببینید که با ویژگی‌هایی مشابه هندوانه در تزیین سفره شب یلدا جای پای خود را محکم کرده است. انار هم با رنگ قرمز و ظاهر کروی (دایره‌ای) خود، کروی بودن زمین را نشان می‌دهد و یادآوری می‌کند. معمولا در این شب از میوه‌هایی که گرد هستند، در سفره دورهمی استفاده می‌شود.

رنگ سفید هندوانه؛ نماد صلح و سازگاری

بین لایه سبز خارجی هندوانه و خود هندوانه که قرمز است، یک لایه سفید هم قرار دارد که حتی این قسمت از هندوانه هم به خاطر رنگ سفید خود نماد صلح، سازگاری، آرامش و آسودگی است.

دانه‌های هندوانه نماد چیست؟

هسته‌ها یا دانه‌های هندوانه که در برخی از مدل‌ها، حتی به صورت بو داده و آجیل شب یلدا هم مصرف می‌شود، نشانه باروری و افزونی نژادهای مختلف انسان بر روی زمین است. با کاشتن همین دانه‌ها است که بوته‌های جدید هندوانه سر از خاک بیرون می‌آورند و همین باروری، نماد افزونی نژاد انسان‌ها روی زمین هم هست.

خوردن هندوانه در شب یلدا و خواص آن برای سلامتی بدن

احتمالا شما هم می‌دانید که طبع هندوانه سرد و تر است و اتفاقا همین طبع در زمستانی که سرد است، به گونه‌ای با آن هماهنگ است. استفاده از یک میوه در اصل تابستانی با طبع سرد که خاصیت خنک کنندگی دارد، آن هم در فصل زمستان، یادآور گرما و حرارت تابستان است.

اگر چه خواص و فواید هندوانه زیاد است و می‌توانید از آن به عنوان یکی از میوه‌های مفید برای درمان برخی بیماری‌ها استفاده کنید، اما اعتقاد بر این است که اگر هندوانه را در شب یلدا بخورید، در سراسر زمستان بیماری و سرما بر شما غلبه نخواهد کرد.

این هم به خاطر همان طبع سرد هندوانه است. حتی مازندرانی‌ها هم که مراسم چله شو را در شب یلدا دارند معتقدند که اگر در این شب هندوانه بخورید، در طول سال، دندان درد به سراغتان نمی آید و حتی آرزوهایتان هم برآورده می‌شود.

فال گرفتن با هندوانه در شب یلدا

همه خواص و ویژگی‌های هندوانه برای سلامتی و لذت بردن از طعم آن را که کنار بگذارید، به رسم «فال هندوانه در شب یلدا» می‌رسیم. هر چند این رسم در همه شهرهای ایران شناخته شده نیست اما برای مثال در شهر تالش، مردن با بعد از خوردن هندوانه شب یلدا با پوست آن فال می‌گیرند.

برای گرفتن فال هندوانه شب یلدا، فرد پوست هندوانه‌ای را که خورده است، به چهار قطعه تقسیم می‌کند. پوست‌های هندوانه را یکی پس از دیگری به پشت سر می‌اندازد. اما معنی هر حالت در فال هندوانه شب یلدا چیست؟

• در صورتی که دو قطعه از پوست‌های هندوانه سبز و دو قطعه از آن‌ها سفید باشد، فال آن‌ها نیکوست (یا جواب مثبت است).
• اگر یک تکه روی قسمت سبز بیفتد و سه تکه روی قسمت سفید، فال باطل است و دوباره باید گرفته شود.
• چنانچه چهار تکه به رنگ سفید برگردد، بدشانسی در کمین فرد است.
• اگر هر چهار تکه به سمت سبز رنگ بیفتد، فال بسیار خوب است و ایام به کام فرد خواهد شد.

 مضرات خوردن هندوانه در شب یلدا

توصیه می‌شود که به خاطر عوارض خوردن هندوانه در شب یلدا و سردی زیاد این میوه، آن را به حد تعادل مصرف کنید یا از مصلح‌های آن مثل عسل یا خوراکی‌های با طبع گرم هم استفاده کنید تا مزاجتان دچار سردی نشود. این نکته را ایرانیان باستان هم با مصرف انواع آجیل در کنار هندوانه رعایت می‌کرده‌اند.

هندوانه شب یلدا معمولاً بعد از شام و شب‌ چره مصرف می‌شود که این موضوع موجب بروز اختلال در خواب می‌شود. بدن ما قادر به هضم هندوانه در شب نیست و این موضوع می‌تواند به خصوص برای افرادی که معده ضعیف‌تری دارند، دردسرساز شود.

مصرف هندوانه موجب شب ادراری می‌شود، خواب شبانه را به هم می‌ریزد و دائماً شما را به سمت دستشویی می‌کشاند.

سوالات متداول

آیا در شب یلدا نباید هندوانه بخوریم؟

با وجود همه خواصی که هندوانه دارد و از طرفی به خاطر رسم و رسوم خوردن هندوانه شب یلدا، برخی از متخصصان طب سنتی بر این باورند که بهتر است از خوردن هندوانه در شب یلدا بپرهیزید. این توصیه مخصوص کسانی است که دچار ضعف سیستم ایمنی بدن هستند یا به سرعت فشار خونشان با خوردن هندوانه پایین می‌آید.

به توصیه برخی متخصصان به جای خوردن هندوانه شب یلدا بهتر است در زمستان از کدو حلوایی که طبعی گرم دارد، استفاده کنید. در ۳ ماه پایانی سال، خوردن هندوانه به خاطر میزان زیاد آب و طبع بسیار سرد، موجب آسیب به کلیه‌ها می‌شود. پس بهتر است حتی‌الامکان خوردن هندوانه شب یلدا را در حدی اندک و متعادل رعایت کنید و در صورت تمایل دسر کدو حلوایی را جایگزین آن کنید.

 برای سردی هندوانه شب یلدا چی بخوریم؟

برای رفع سردی هندوانه در شب یلدا می‌توانید آن را همراه با تنقلات و آجیل‌های گرم مصرف کنید.

فلسفه خوردن هندوانه در شب یلدا چیست؟

این که چرا شب یلدا هندوانه می‌خوریم دلایل زیادی دارد. برخی بر این باور هستند که خوردن این میوه برای جلوگیری از بیمار شدن در زمستان مفید است. برخی دیگر نیز معتقد هستند که خوردن هندوانه در شب یلدا می‌تواند نشانه دوستی، عشق، آبادانی و شروعی گرم برای زمستان باشد.

در شب یلدا چه زمانی هندوانه بخوریم؟

خوردن هندوانه در شب یلدا یکی از اصلی‌ترین رسوم این شب است، اما بهتر است هندوانه را همراه با غذا و یا بعد از غذا میل نکنید. مصرف هندوانه موجب کاهش حرارت معده و بروز مشکلات جدی در هضم می‌شود. بهترین زمان مصرف هندوانه چند ساعت قبل و یا بعد از خوردن غذا است.