چرا بدن برخی افراد به راحتی کبود می‌شود؟ کبودی بی دلیل خطرناک است؟

اگر درون رگ‌های خونی سوراخی ایجاد شود، خون می‌تواند به سرعت غلیظ شود و لخته‌ای ژله‌مانند ایجاد کند تا از دست دادن خون را تا زمانی که رگ خونی خود را ترمیم کند، به حداقل برساند. برای دستیابی به این هدف، قطعات سلولی ریزی به نام پلاکت‌ها که در خون در گردش هستند، به دیواره رگ خونی آسیب‌دیده متصل می‌شود.

علائم کبودی بدن

علائم کبودی بسته به علت متفاوت است. در اغلب کبودی‌ها تغییر رنگ پوست که بیشتر آبی و سیاه هستند، اولین علامت است. با این حال کبودی‌ها می‌توانند رنگ‌های دیگری مانند موارد زیر داشته باشند.

• قرمز
• سبز
• بنفش
• قهوه‌ای
• مایل به زرد که اغلب با روند بهبودی اتفاق می‌افتد.

همچنین در ناحیه‌ی کبودی احساس درد و حساسیت نیز ممکن است، داشته باشید. به طور کلی این علائم با بهبودی کبودی بهتر و کم‌تر می‌شوند.

علائم شدید

علائم دیگری که وضعیت شدیدتر را نشان می‌دهند، عبارتنداز:

• افزایش کبودی بی دلیل بدن هنگام مصرف آسپرین یا سایر داروهای رقیق کننده‌ی خون
• تورم و درد در ناحیه‌ی کبودی
• کبودی که پس از زمین خوردن یا ضربه‌ی شدید رخ دهد.
• کبودی که همراه با شکسته شدن استخوان اتفاق می‌افتد.
• کبودی که بعد از ۴ هفته بهبود نیافته است.
• کبودی زیر ناخن که همراه با درد باشد.
• کوفتگی همراه با خونریزی از لثه، بینی یا دهان
• کوفتگی همراه با خون در ادرار، مدفوع یا چشم‌ها
• کبودی بی دلیل با یک الگوی تکراری
• کبودی روی پا
• کبودی‌هایی که فاقد درد هستند.

کبودی بی دلیل بدن در هر فرد دلایل متفاوتی دارد.

سنت راین پاسریچا، متخصص خون در وب‌سایت کانورسیشن می‌نویسد، مجموعه‌ای از پروتئین‌ها (عوامل منعقدکننده خون) توسط پلاکت‌ها و دیواره رگ آسیب‌دیده جذب می‌شوند و سپس ترکیب می‌شوند تا خون در آن محل غلیظ شود و لخته خون تشکیل شود. مانند تمام سلول‌های خونی، پلاکت‌ها در مغز استخوان ساخته می‌شوند، درحالی‌که فاکتورهای انعقادی خون عمدتا در کبد ساخته می‌شوند. اگر مشکلی داشته باشیم که بر فاکتورهای انعقادی، پلاکت‌ها یا دیواره‌های رگ‌های خونی تاثیر بگذارد، ممکن است به‌راحتی دچار کبودی یا حتی خونریزی مشکل‌ساز شویم.

در بسیاری از بیمارانی که کبودشدگی راحت را گزارش می‌کنند، متخصصان خون نمی‌توانند علت خاصی را پیدا کنند. متخصصان خون زمانی که فرد دارای مجموعه‌ای از مشکلات مرتبط با خونریزی است، محتاط‌تر هستند. به‌عنوان مثال، اگر کبودی گسترده باشد و کبودی‌های بزرگی رخ دهد و با خونریزی مکرر از بینی، خونریزی شدید قاعدگی، خونریزی شدید پس از رویه‌های بزرگ دندانپزشکی، جراحی یا زایمان، احتمال وجود اختلال بیشتر است.

پلاکت‌ها می‌توانند به دلایل مختلفی کاهش پیدا کنند: به این علت که به‌طور مناسب یا کافی در مغز استخوان تولید نمی‌شوند یا به این دلیل که خیلی سریع از گردش خون خارج می‌شوند.

سناریوی دوم در وضعیت رایجی به نام پورپورای ترومبوسیتوپنیک دستگاه ایمنی رخ می‌دهد. این عارضه می‌تواند کودکان یا بزرگسالان را به‌طور ناگهانی یا پس از عفونت ویروسی تحت‌تاثیر قرار دهد. بیماران ممکن است دچار کاهش شدیدی در تعداد پلاکت‌ها شوند و دچار بثورات ریزی شوند که درواقع کبودی‌های کوچک هستند.

پورپورای ترومبوسیتوپنیک دستگاه ایمنی در کودکان معمولا بیماری کوتاه‌مدتی است که خودبه‌خود بهبود پیدا می‌کند. در بزرگسالان، موارد شدید پورپورای ترومبوسیتوپنیک دستگاه ایمنی ممکن است به درمان با داروهایی نیاز داشته باشد که سیستم ایمنی را سرکوب می‌کنند یا تولید پلاکت را افزایش می‌دهند. گاهی اوقات بزرگسالان به جراحی به‌منظور برداشتن طحال نیاز دارند.

فاکتورهای انعقادی (پروتئین‌هایی که قبلا به آن‌ها اشاره شد) می‌توانند تحت‌تاثیر طیف وسیعی از علل ارثی یا اکتسابی قرار گیرند.

برخی افراد با سطوح پایینی عوامل مهمی به دنیا می‌آیند که به لخته شدن خون در زمانی که به کنترل خونریزی نیاز است، کمک می‌کنند. هموفیلی نوع A عمدتا در مردان دیده می‌شود و ناشی از کمبود فاکتور هشتم (یکی از عوامل کلیدی لخته‌شدن خون) است. هم مردان و هم زنان ممکن است به بیماری فون‌ویلبراند مبتلا شوند که شامل کاهش تولید یا اختلال عملکرد فاکتور انعقادی دیگری است.

بیماری کبد نیز می‌تواند موجب بروز مشکلات لخته شدن خون شود. به همین دلیل است که دومین آزمایشی که برای افرادی انجام می‌شود که به‌راحتی کبود می‌شوند، اندازه‌گیری عملکرد لخته‌شدن خون است. اگر ناهنجاری تشخیص داده شود، آزمایش سطوح فاکتورهای کلیدی انعقاد انجام خواهد شد.

اگرچه امروزه نادر است، کمبود شدید ویتامین سی معمولا موجب کبودی آسان و خونریزی لثه (اسکوربوت) می‌شود و کمبود آن همچنان می‌تواند موجب کبودی شود. چندین بیماری ازجمله پورپورای هنوخ شوئن‌لاین (نوعی بیماری خودایمنی که موجب کبودی پا و ران می‌شود) می‌توانند موجب نازک شدن یا التهاب رگ‌های خونی شوند. افراد مسن ممکن است پوست و عروق خونی شکننده‌ای داشته باشند و این امر احتمال کبودی را افزایش می‌دهد.

پزشک از بیماری که دچار کبودی می‌شود، درباره داروهایی که مصرف می‌کند، سوال می‌کند. آسپرین که اغلب برای جلوگیری از تشدید خطر بیماری قلبی یا سکته ناشی از پلاکت‌ها تجویز می‌شود، می‌تواند عملکرد پلاکت‌ها را کاهش دهد. داروهایی مانند کلوپیدوگرل (داروی پیشگیری از لخته شدن خون) و داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (مانند ایبوپروفن یا سایر داروهایی که برای درد و التهاب مصرف می‌شود) می‌توانند عملکرد پلا‌کت‌ها را ضعیف کنند. همچنین، رقیق‌کننده‌های خون مانند وارفارین، آپیکسابان و ریواروکسابان که برای افرادی تجویز می‌شوند که دارای خطر بالای لخته‌شدن خون هستند که به سکته منجر می‌شود، می‌توانند بر کبودی اثر داشته باشند.

افرادی که برای مدت طولانی از کورتیکواستروئیدهای خوراکی یا استنشاقی استفاده می‌کنند (برای مثال برای بیماری‌های مزمن) ممکن است متوجه افزایش کبودی شوند که ناشی از نازک شدن پوست و ضعیف شدن دیواره رگ‌های خونی است.

مکمل‌های بدون نسخه ازجمله جینکوبیلوبا و ویتامین E نیز می‌توانند موجب کبودی راحت شوند و همچنین برخی از داروهای ضدافسردگی نیز همین اثر را دارند. کبود شدن می‌تواند ناشی از ضربه و سوء رفتار با کودکان و همچنین خشونت شریک زندگی باشد؛ پزشک باید با دقت از بیمار درمورد آسیب‌دیدگی سوال کند.

راه‌های درمان کبودی بی دلیل بدن

• اگر دارو یا مکملی که منجربه کبودی بی دلیل بدن شما می‌شود را مصرف می‌کنید، با مشورت پزشک مصرف آن را قطع کرده و داروهای دیگر برای آن جایگزین کنید.
• اگر کمبود ویتامین دلیل کبودی بدن شماست، این کمبود را با رژیم غذایی یا تزریق جبران کنید.
• در برخی موارد انتقال خون یا پلاکت ممکن است به شما برای لخته شدن خون کمک کند.
• بعد از کبودی برای درمان گزینه‌های زیادی پیش رو نخواهید داشت و تنها با یخ و بالاتر نگه داشتن ناحیه‌ی کبود شده از قلب، می‌توانید به روند بهبودی کمک کنید.
• ناحیه کبود شده را ببندید. این کار موجب فشرده شدن بافت و جلوگیری از پیشرفت کبودی می‌شود. همچنین درد و تورم شما را می‌تواند کم کند.
• گیاه آرنیکا به کاهش تورم و التهاب شما کمک می‌کند، درنتیجه یک درمان ایده‌آل و عالی برای کبودی بی دلیل بدن شما می‌باشد. از پماد موضعی این گیاه برای درمان کبودی چندین مرتبه در روز استفاده کنید. همچنین از آرنیکا به صورت خوراکی نیز می‌توانید استفاده کنید.
• از کرم ویتامین K نیز می‌توانید برای کاهش کبودی و سرعت در روند بهبودی بهره‌مند شوید.
• ویتامین C بدن خود را از طریق مکمل‌ها یا مصرف میوه و سبزیجات تأمین کنید که این ویتامین با خاصیت ضد التهابی که دارد، برای بهبود زخم‌های شما بسیار ضروری است. همچنین از ژل یا کرم حاوی این ویتامین نیز می‌توانید استفاده کنید.

• پیشگیری از کبودی بی دلیل بدن

  از آنجایی که کبودی بی دلیل بدن علت‌های گوناگونی دارد، نحوه‌ی درمان و پیشگیری از آن نیز متفاوت است. اما شما با رعایت نکات زیر تا حد امکان می‌توانید از آن‌ها جلوگیری کنید. اما فراموش نکنید که دلیل آن باید توسط متخصص بررسی شده و تحت درمان قرار بگیرید.

  • در منزل چیدمان مبلمان و دیگر وسایل را به گونه‌ای قرار دهید که کمترین برخورد را با آن‌ها داشته باشید.
  • روشنایی منزل را به گونه‌ای در نظر بگیرید که اطراف را به خوبی بتوانید ببینید.
  • پله‌های خانه‌ی خود را روشن نگه دارید.
  • از انجام ورزش‌های سنگین و پرخطر خودداری کنید.

درحالی‌که بیماری‌های مختلفی وجود دارد که می‌تواند موجب شود که به راحتی کبود شوید، اگر سابقه محکمی از سایر اشکال خونریزی بیش‌ازحد ندارید و شمارش خون و آزمایش‌های انعقاد خون شما طبیعی است، نباید نگران باشید.

موارد بسیاری منجربه کبودی بی دلیل و کبودی می‌شود. در صورتی که کبودی‌ها مرتباً رخ می‌دهد، بزرگ هستند یا بعد از یک یا دو هفته بهبود نیافتند، هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کرده تا نسبت به تشخیص علت و درمان آن اقدام کنید.