علت ارتعاش موتور و لرزش خودرو ، روش‌های عیب‌یابی و رفع آن

همه خودروها به‌طور طبیعی کمی لرزش دارند و این به‌دلیل چرخش مداوم میل گاردان، چرخ‌دنده‌های گیربکس و سایر بخش‌های متحرک موتور است. اما اگر این لرزش‌ها شدید باشند، به‌طوری‌که ماشین را تکان دهند، نباید آنها را نادیده گرفت.

در این مطلب درباره دلایل لرزش و روش‌های رفع لرزش ماشین صحبت خواهیم کرد. البته فراموش نکنید که با بررسی به‌موقع اجزای ماشین و نگهداری صحیح از آن می‌توانید به پیشگیری از به لرزش افتادن ماشین خود کمک کنید. بد نیست نگاهی هم به ویدیوی زیر بیاندازید.

وقتی ماشین لرزش دارد، کدام قسمت‌ها باید بررسی شود؟

شایع‌ترین دلایل لرزش خودرو، وجود مشکل در لاستیک‌ها، چرخ‌ها، ترمز، کلاچ، فرمان، سیستم تعلیق، محورها و در نهایت موتور است. بیایید ببینیم هر یک از آنها چه مشکلی ممکن است داشته باشند که باعث لرزش خودرو می‌شوند.

ابتدا باید تشخیص دهید که لرزش از کجاست و دقیقا چه زمانی شروع می‌شود. هر نوع لرزش، نشانه‌ای است که به شما برای یافتن علت اصلی آن راهنمایی می‌کند. برای مثال، آیا لرزش‌ها فقط موقع شروع به حرکت یا شتاب‌گرفتن اتفاق می‌افتد یا وقتی ترمز می‌گیرید؟ آیا لرزش خودرو را در سرعت زیاد احساس می‌کنید؟ وقتی شتاب می‌گیرید و سرعت‌تان را افزایش می‌دهید، لرزش هم بیشتر می‌شود؟ پس از تشخیص باید جایی را که احتمالا باعث مشکل شده است بررسی کنید.

۱. لاستیک‌ها

شایع‌ترین دلیل لرزش خودرو، وجود مشکل در لاستیک‌های ماشین است. برخی از این مشکلات عبارت‌اند از:

• خارج شدن لاستیک از حالت تعادل یا بالانس

اگر لرزش ماشین در سرعت بالا (مثلا ۹۰ کیلومتربرساعت) تشدید می‌شود، اما در سرعت پایین محسوس نیست، مشکل از بالانس نبودن لاستیک‌هاست. لاستیک‌ها را بررسی کنید و ببینید آیا روی سطح آن در برخی نقاط، آج لاستیک کاملا صاف شده است؟ اگر پاسخ مثبت است، لاستیک‌ها بالانس نیستند.

رفع مشکل

اگر میزان صافی سطح لاستیک کم است، می‌توانید لاستیک‌ها را بدهید بالانس کنند. اما اگر آسیب زیادی به آنها وارد شده است و کاملا فرسوده هستند، تعویضشان کنید.

• کم باد شدن لاستیک‌ها

لاستیک کم باد هم می‌تواند باعث لرزش خودرو در سرعت بالا شود. اگر لاستیک را بررسی کردید و دیدید آج آن صاف نشده است، میزان باد آن را بررسی کنید. البته این مشکل فقط باعث لرزش خودرو نمی‌شود؛ اگر مدتی طولانی با لاستیک کم باد رانندگی کنید ممکن است حتی بترکد.

رفع مشکل

لاستیک‌ها را بدهید تنظیم باد کنند.

• وجود ناهمواری در لاستیک‌ها

لاستیک‌ها در دست‌اندازهای جاده‌ای به‌مرور شکل یکنواخت و کروی خودشان را از دست می‌دهند. برای مثال ممکن است نخ آنها موج‌دار شود یا در یک طرف ساییدگی پیدا کنند. این ناهمواری یکی دیگر از دلایل لرزش خودرو در سرعت بالا است.

رفع مشکل

بسته به‌میزان آسیب‌دیدگی می‌توانید لاستیک‌ها را تعویض کنید یا اینکه بدهید آنها را تراز کنند.

• خرابی لاستیک‌ها

اگر لاستیک از شکل افتاده یا از رده خارج شده باشد، اگر آج آن از بین رفته یا تسمه‌های داخلی آن از بدنه لاستیک جدا شده باشند، ممکن است در سرعت پایین (کمتر از ۳۰ کیلومتربرساعت) خودرو لرزش داشته باشد.

احتمال دارد لاستیک از ابتدا در کارخانه معیوب تولید شده باشد یا اینکه به‌دلیل دست‌اندازهای جاده به این روز افتاده باشد.

رفع مشکل

در این مورد راهی برای تعمیر لاستیک وجود ندارد. فقط باید آن را عوض کنید.

حتما بخوانید: علائم خرابی گیربکس؛ ۱۱ نشانه وجود اختلال در گیربکس ماشین

• آسیب‌دیدگی رینگ‌ها

یکی از دلایل احتمالی لرزش خودرو رینگ‌ها هستند. بد رانندگی کردن، با سرعت زیاد از روی سرعت‌گیرهای بزرگ ردشدن و افتادن در چاله‌ها و دست‌اندازها، ممکن است باعث خم‌شدن رینگ و آسیب به لاستیک‌ها شود که لرزش خودرو را در پی دارد.

رفع مشکل

باید رینگ‌ها را عوض کنید.

• کم بودن مقاومت چرخشی لاستیک‌ها

این لاستیک‌ها که فاق کوتاه هم نامیده می‌شوند، بیشتر در ماشین‌های هیبریدی و EV به کار می‌روند. این لاستیک‌ها مقاومت و کشش را کاهش می‌دهند و مخصوصا سر پیچ‌ها، فرمان‌پذیری بهتری به خودرو می‌دهند. بااین‌حال رانندگی با آنها برای بیشتر رانندگان دشوار است، به‌همین‌دلیل کمتر پیش می‌آید کسی از این لاستیک‌ها استفاده کند. اگر درهنگام عبور از کوچک‌ترین دست‌انداز در جاده لرزش را در اتاق ماشین احساس می‌کنید و چنین لاستیک‌هایی دارید، بدانید مشکل از آنهاست.

رفع مشکل

این درواقع مشکل به حساب نمی‌آید، اما اگر لرزش خودرو ناراحتتان می‌کند، لاستیک‌های فاق کوتاه را با نوع معمولی لاستیک جایگزین کنید.

۲. چرخ‌ها

بعد از لاستیک‌ها شایع‌ترین علت لرزش خودرو چرخ‌ها هستند. بیایید ببینیم برای چرخ چه مشکلی پیش می‌آید که خودرو می‌لرزد.

• نامتعادل بودن و آسیب‌دیدگی چرخ‌ها

هنگامی که با ماشین در چاله یا دست‌انداز با عمق زیاد می‌افتید، اگر به لاستیک‌ها آسیب نرسد، ممکن است چرخ‌ها از حالت بالانس خارج شوند یا آسیب ببینند. البته تشخیص این مشکل برای شما تا حدودی دشوار است و باید مکانیک آن را بررسی کند. اگر فکر می‌کنید مشکل این است، به تعمیرگاه خودرو مراجعه کنید.

رفع مشکل

مکانیک با دستگاه مخصوص، تعادل چرخ‌ها را بررسی می‌کند. اگر از حالت تعادل خارج شده باشند آن را برطرف خواهد کرد. اما اگر آسیب‌دیدگی شدید پیدا کرده باشند باید چرخ‌ها را تعویض کنید.

حتما بخوانید: زمان تعویض صفحه کلاچ و علائم هشداردهنده آن

• انحراف چرخ‌ها

وقتی چرخ‌ها از چرخش دایره‌وار کامل خودشان انحراف پیدا کرده باشند، لرزش خودرو را حس می‌کنید. برای اندازه‌گیری میزان انحراف به دستگاه مخصوص نیاز است. این دستگاه مدرج، کوچکترین انحراف را پیدا می‌کند.

رفع مشکل

بسته به درجه انحراف، معمولا ساده‌ترین راه‌حل، خرید چرخ جدید است.

• فرسودگی بلبرینگ‌های چرخ

اگر لرزش را در فرمان ماشین احساس می‌کنید این احتمال وجود دارد که بلبرینگ‌های چرخ فرسوده یا آسیب‌دیده باشند. بلبرینگ‌های چرخ معمولا به‌اندازه عمر ماشین دوام می‌آورند، اما اگر کارتان طوری است که دائما درحال رانندگی هستید، مسافت‌های طولانی را می‌روید و برمی‌گردید یا رفتارتان با ماشین در حال رانندگی درست نیست، عمرشان کوتاه می‌شود.

رفع مشکل

باید ماشین را به تعمیرگاه ببرید تا مشکل بلبرینگ‌‌ها را برطرف کنند.

۳. سیستم ترمز

پس از لاستیک یا چرخ، بیشترین دلیل لرزش خودرو به اجزای سیستم ترمز برمی‌گردد.

• وجود مشکل در روتور/ دیسک ترمز

اگر ضخامت روتور یا دیسک‌های ترمز تغییر کرده باشد، تاب برداشته یا از حالت دایره‌ای خارج شده باشند، هنگام ترمزگرفتن ماشین لرزش خواهد داشت. یعنی هربار که پدال ترمز را فشار می‌دهید، لرزش را احساس می‌کنید. دیسک ترمز حتی ممکن است به‌دلیل ساییدگی یا پارگی شدید تاب بردارد و باعث لرزش ماشین شود. ممکن است لنت‌ها هم آسیب دیده باشند.

رفع مشکل

دیسک‌ها یا سایر اجزای آسیب‌دیده ترمز باید تعویض شوند.

• چسبندگی کولیس به دیسک ترمز

اگر کولیس ترمز به دیسک ترمز بچسبد، هنگامی‌که بیشتر از ۷۰ کیلومتربرساعت سرعت دارید، لرزش را در غربیلک فرمان احساس می‌کنید. همچنین بعد از توقف، ممکن است بوی سوختگی احساس کنید.

رفع مشکل

کولیس ترمز باید تعویض شود.

• تغییر شکل درام ترمز

درست مانند دیسک ترمز، درام ترمز هم ممکن است از حالت دایره‌ای خارج شود. در این صورت وقتی پدال ترمز را فشار می‌دهید، علاوه بر لرزش فرمان، صدای خراشیدن یا جیغ‌کشیدن احساس خواهید کرد.

رفع مشکل

درام ترمز باید تعویض شود.

۴. کلاچ

یکی دیگر از علت‌های لرزش خودرو مشکل در سیستم کلاچ است. کلاچ‌گرفتن در ابتدای حرکت و تعویض دنده به دنده ۱، برای عوض‌کردن دنده‌ها و در هنگام ترمز کامل ضروری است. از بین اینها، معمولا لرزش ماشین هنگام حرکت و زمانی اتفاق می‌افتد که به اصطلاح نیم کلاچ می‌گیرید (دنده را به دنده ۱ تغییر می‌دهید و آرام پای خود را از کلاچ برمی‌دارید). البته لرزش خفیف طبیعی است، اما اگر لرزش شدید باشد نشانه وجود مشکل در کلاچ است.

علت لرزش ماشین درهنگام نیم کلاچ به چند عامل برمی‌گردد که ازجمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• تمام‌شدن صفحه کلاچ

• تمام‌شدن دیسک

• فرسودگی یا ساییدگی فلایویل

• مشکل در فنرهای سیستم کلاچ

رفع مشکل

ماشین را به تعمیرگاه ببرید. آنها با بررسی سیستم کلاچ، قطعه معیوب را تشخیص داده و آن را تعویض یا تنظیم خواهند کرد.

۵. فرمان خودرو

سیستم فرمان هم ممکن است باعث لرزش خودرو شود. مشکلات مربوط به آن عبارت‌اند از:

• شل ‌بودن یا فرسودگی اجزای فرمان

با گذشت زمان، بسیاری از اجزای فرمان فرسوده یا شل می‌شوند. اگر هنگام رانندگی در مسیر منحنی یا پیچ‌ها، غربیلک فرمان می‌لرزد اما در مسیر مستقیم مشکل ندارد، انتهای تای رادها فرسوده شده است.

برای رفع مشکل لرزش فرمان، چه سیبک باشد چه انتهای تای راد، آنها را تعویض می‌کنند.

• خرابی فرمان هیدرولیک

اگر مشکل از فرمان هیدرولیک باشد، ماشین در پیچ‌ها می‌لرزد اما در مسیر مستقیم مشکل ندارد.

رفع مشکل

بررسی کنید مایع هیدرولیک تمام نشده باشد یا از جایی نشت نکند.

۶. سیستم تعلیق

ازآنجاکه سیستم تعلیق به سیستم فرمان متصل است، منطقی است که در مرحله بعد سراغ سیستم تعلیق برویم.

• هم‌تراز نبودن سیستم تعلیق

اگر هنگام رانندگی در چاله یا دست‌انداز افتاده باشید و سیستم تعلیق ماشین از حالت تراز خارج شود، در هر سرعتی (چه بالا چه پایین) لرزش ماشین را احساس می‌کنید.

رفع مشکل

باید سیستم تعلیق را بدهید تراز کنند.

• شل‌شدن اجزای سیستم تعلیق

اگر خودروی شما فقط گاهی اوقات در سرعت خاصی (برای مثال هر بار در سرعت ۷۰) می‌لرزد، ممکن است اجزای سیستم تعلیق یا بلبرینگ‌ها شل باشند. یکی از نشانه‌های دیگر آن این است که وقتی با سرعت‌گیرها برخورد می‌کنید لرزش افزایش پیدا می‌کند و تازمانی‌که خودرو متوقف شود همچنان ادامه دارد.

رفع مشکل

برای این منظور مکانیک باید بررسی کند که آیا همه اجزای سیستم تعلیق به‌درستی وصل شده و در جای خود محکم هستند یا نه.

• ساییدگی اجزای تعلیق

اگر اجزایی مانند سیبک‌ها و بوش‌های بازوی کنترل در سیستم تعلیق ساییدگی داشته باشند، ممکن است هم در سرعت‌های بالا و هم هنگام ترمزکردن، لرزش را احساس کنید. وقتی این دو مورد با هم هستند، احتمال را به ساییدگی اجزای سیستم تعلیق بدهید.

رفع مشکل

برای این مشکل باید مکانیک بررسی کند که کدام یک از اجزای سیستم تعلیق پوسیده شده یا ساییدگی دارد و همان را تعویض کند.

۷. اکسل یا محور

آخرین قسمتی که قبل از موتور باید بررسی شود محورها هستند. سه بخش در محورها باید به‌عنوان علت لرزش ماشین بررسی شوند.

• خم‌شدن محور

رانندگی در مسیر چاله‌چوله می‌تواند خسارت زیادی به ماشین وارد کند که به‌مرور زمان خودش را نشان می‌دهد. یکی از این مشکلات، خم‌شدن محور یا اکسل است. اگر لرزش ماشین هنگام گاز دادن در سرعت بالا به‌منظور افزایش سرعت اتفاق می‌افتد محور خم شده است. هرچه سریع‌تر رانندگی کنید، لرزش بیشتری را احساس می‌کنید. علاوه‌برآن در سربالایی هم ممکن است ماشین لرزش داشته باشد.

رفع مشکل

مکانیک می‌تواند محور خم شده را دوباره صاف کند یا اگر زیاد پوسیده باشد آن را تعویض کند.

• آسیب‌دیدگی میل گاردان یا میل‌لنگ

میل گاردان با سرعت زیاد می‌چرخد و نیروی موتور را به محور‌ها و چرخ‌های عقب در ماشین‌های دیفرانسیل عقب (یا محورها و چرخ‌های جلو در ماشین‌های دیفرانسل جلو) منتقل می‌کند. اگر این میله خم شده باشد یا آسیب‌دیده باشد، ممکن است باعث لرزش شدید ماشین شود.

رفع مشکل

میل گاردان یا میل‌لنگ فقط باید تعویض شود و نمی‌توان آن را تعمیر کرد.

• فرسودگی مفصل‌های محور یا اکسل CV

اتصالات محور CV در انتهای این محور لاستیکی هستند و پوشش آکاردئونی‌شکل دارند. اگر این پوشش پاره شود، امکان ورود خرده‌ریزها، گردوغبار و آلودگی سطح جاده را به درون اتصالات فراهم می‌کند و باعث آسیب‌دیدگی آنها می‌شود که لرزش خودرو را به دنبال دارد. علت لرزش خودرو در سربالایی همین مشکل در مفاصل اکسل CV است.

رفع مشکل

اگر این اتفاق برای اتومبیل‌های دیفرانسیل جلو (عقب) رخ دهد، باید محورهای محرک جلو (عقب) را تعویض کنید.

حتما بخوانید: علت جا نرفتن دنده خودرو و یا سخت جا رفتن آن چیست؟

۸. موتور

آخرین بخشی که برای لرزش ماشین باید بررسی کنید موتور است. بعضی از قسمت‌های موتور ممکن است به دلایلی باعث لرزش خودرو شوند.

• فرسودگی شمع‌ها

شمع‌های کثیف یا فرسوده می‌توانند باعث شوند موتور در یک یا چندسیلندر دچار بدسوزی یا احتراق ناقص شود. اگر ماشین در حالت ایستاده یا در سرعت‌گرفتن می‌لرزد دلیلش همین است.

رفع مشکل

ساده‌ترین راه‌حل این است که شمع‌ها را تعویض کنید و سیم‌کشی مربوط به آنها را هم بررسی کنید.

• وجود مشکل در فیلترها و ورودی‌های سوخت و هوا

اگر فیلترهای هوا مسدود، کثیف یا آسیب‌دیده باشند، اکسیژنی که برای فرایند احتراق لازم است کاهش می‌یابد و این نیز به‌نوبه خود به کاهش مقدار سوخت موجود منجر خواهد شد، زیرا جریان سوخت به مقدار هوای ورودی مربوط می‌شود. به‌دلیل کمبود هوا و سوخت در موتور، ماشین می‌لرزد. همین امر درباره فیلترهای سوخت مسدودشده هم صادق است.

اگر مشکل از احتراق ناقص باشد، متوجه لرزش ماشین در حالت ایستاده و درجا خواهید شد. گاهی ممکن است در هنگام شتاب‌گرفتن هم ماشین بلرزد یا اول به‌خوبی حرکت کند و مدت کوتاهی پس از حرکت لرزش شروع شود.

رفع مشکل

برای رفع این مشکل گاهی انجام تغییرات جزئی در سیستم سوخت رسانی خودرو کافی است. برای مثال تمیزکردن یا تعویض فیلترها می‌تواند مشکل را رفع کند.

• شل یا جداشدن شیلنگ‌ها

اگر هر کدام از شیلنگ‌ها ازجمله شیلنگ حامل مخلوط سوخت – هوا، حامل مایع خنک‌کننده رادیاتور یا خلاء ترک خورده، شکسته یا شل شده باشند، موتور درست کار نمی‌کند. این امر باعث می‌شود که ماشین دچار لرزش شود.

رفع مشکل

به آسانی می‌توان با تعویض شیلنگ‌های مشکل‌دار یا محکم‌کردن اتصالات شل‌شده در شیلنگ‌ها، این مشکل را برطرف کرد.

• شکستگی دسته موتور

دسته‌های موتور بین موتور و بدنه خودرو قرار دارند و لرزش موتور را جذب می‌کنند. اگر هر یک از دسته موتورها شکسته باشند، لرزش موتور را در اتومبیل احساس خواهید کرد. برای مثال، علت لرزش دسته‌دنده در دنده ۲ یا ۴، شکستگی دسته موتور است.

یادتان باشد که اگر مشکل از دسته موتور باشد، لرزش ماشین در حالت ایستاده به‌شکل قابل‌توجهی کاهش خواهد یافت. این نشانه می‌تواند به شما در تشخیص این مشکل کمک کند.

رفع مشکل

تنها راه رفع این مشکل تعویض دسته موتور است.

• معیوب بودن تسمه تایم

تسمه تایم وظیفه همگام‌سازی دریچه‌های ورودی و دریچه اگزوز را با حرکت پیستون‌ها به‌عهده دارد. هر مشکلی در تسمه تایم یا اجزای آن، باعث می‌شود کالیبراسیون دقیق انجام نشود و موتور لرزش داشته باشد.

رفع مشکل

برای رفع این مشکل کافی است تسمه تایم را که آسیب دیده یا شکسته است عوض کنید.

لرزش موتور یکی از مشکلاتی است که مالکان خودرو با آن مواجه می‌شوند، در این گزارش دلایل و راه حل رفع این مشکل بررسی می‌شود.