فیروزآباد پایتخت تاریخ تمدن ایران

در جنوب غربی استان فارس و ۹۵ کیلومتری شهر تاریخی شیراز، گهواره پیدایش هنر و معماری دوره ساسانی جای گرفته که آن را فیروزآبادمی‌نامند. این شهرستان با پیشینه باستانی و تاریخی، همراه با طبیعتی بکر و شگفت انگیز و ده‌ها اثر و جاذبه تاریخی و طبیعی اش می‌تواند مقصدی جذاب برای گردشگران مختلف از اقصی نقاط سرزمین ایران باشد.

فیروزآباد با داشتن ۳ هزار و ۵۷۹ کیلومتر مربع وسعت تا شیراز ۱۲۰ کیلومتر فاصله دارد و محدوده این شهرستان با شهرستان‌های قیروکارزین، فراشبند، شیراز و جهرم هم‌جوار است.

شهرستان فیروزآباد بخشی از منظر باستانی ساسانیان یا همان محور ساسانی است که به عنوان بیست و سومین اثر تاریخی ایران، جهانی شد و در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. پرونده منظر باستان‌شناسی ساسانی فارس از فیروزآباد شروع می‌شود و تا سروستان و بیشابور (کازرون) ادامه دارد و شامل مجموعه‌ای وسیع مانند کاخ، شهر و غار است.

شهرستان فیروزآباد یکی از مناطق عشایرنشین مطرح کشور است که زندگی عشایری مردم منطقه باعث جذب گردشگران به این شهرستان شده است و مردمان مهمان نواز، خونگرم و مهربان عشایر، تمام تلاش خود را برای پذیرایی میهمانان به کار می‌گیرند.

از صنایع دستی این شهرستان می‌توان به گلیم، لباس‌های رنگارنگ عشایر، جاجیم، گبه و قالی در میان زنان عشایر و روستا‌ها که قدمت طولانی دارد اشاره کرد و از سوغاتی‌های این شهرستان می‌توان به روغن حیوانی، حلوای ارده و نان کنجدی در شهر فیروزآباد و انواع عرقیات گیاهی با خواص دارویی فراوان در شهر میمند نیز اشاره کرد.

جاذبه‌های طبیعی و تاریخی فیروزآباد در زمینهٔ گردشگری بی‌شمار است، اما در جای‌جای این شهر تاریخی، روستا‌ها و بخش‌های تابع آن جاذبه‌هایی وجود دارد که کمتر به چشم آمده و معرفی‌شده است.

فرماندار فیروزآباد به پیشینه تاریخی شهرستان فیروزآباد اشاره کرد و افزود: این شهرستان با آب و هوایی معتدل و بسیار مطلوب هرساله موجب جذب گردشگران بسیاری است.

به گفته سید کمال علوی، شاخص‌ترین و دیدنی‌ترین جاذبه‌های طبیعی فیروزآباد شامل شهر باستانی گور، کاخ اردشیر بابکان (آتشکده فیروزآباد)، قلعه دختر، چهارطاقی‌ها، نقش برجسته‌های بازمانده از دوره ساسانی مانند نقش پیروزی و تاجگذاری و گنبد نمکی مورجان  است که هر مسافر نوروزی با یک بار گشت و گذار در این مناظر طبیعی و بکر جذب زیبایی و طراوت خدادادی آن‌ها می‌شود.

فرماندار فیروزآباد تصریح کرد: همچنین روستا‌های زیبای هدف گردشگری مانند آتشکده، روزبدان، موشکان، و جاذبه‌های طبیعی همچون تنگه هایقر (گرندکانیون)، چشمه تنگ آتشگاه میمند، منطقه زیبای شهر میمند با وجود گل‌های پرعطر محمدی از دیگر جاذبه‌های موجود در این شهرستان است.

جهت آشنایی بیشتر مسافران و گردشگران با جاذبه‌های طبیعی و تاریخی این شهرستان به سراغ مدیر کل میراث فرهنگی فیروزآباد رفتیم تا به معرفی هر چه بیشتر آن‌ها بپردازیم.

شهر باستانی گور شگفت انگیز‌ترین محوطه باستانی ایران

درنا شهبازی رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری فیروزآباد در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از شیراز، گفت: شهر تاریخی گور (یا اردشیرخوره)، نخستین شهر دایره‌ای شکل ایران و یکی از نخستین شهر‌های دایره‌ای در جهان محسوب می‌شود که به دستور «اردشیر بابکان» ساخته شده است. این شهر در ۵۰ کیلومتری شرق میمند و ۶ کیلومتری شمال فیروزآباد واقع شده است.

وی افزود: در کانون قسمت مرکزی این شهر برج بلندی قرار دارد که هنوز مقدار قابل توجهی از آن باقی مانده است. از دیگر ساختمان‌های مهم این شهر می‌توان به تخت‌نشین (چهارطاقی) اشاره کرد که در بخش مرکزی شهر قرار گرفته و شباهت‌های زیادی به سر در‌های تخت جمشید دارد و احتمالا در قدیم آتشکده‌ای بوده که به دستور اردشیر بنا شده است.

شهبازی ادامه داد: این مکان در سال ۲۰۱۸ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.

کاخ اردشیر بابکان، شاهکار معماری ساسانی

کاخ اردشیر بابکان در ۱۰ کیلومتری شهر فیروزآباد و حدود ۱۰۰ کیلومتری جنوب شرقی شیراز واقع در استان فارس قرار دارد.

 رییس اداره میراث فرهنگی گردشگری فیروزآباد گفت: این بنای تاریخی با سه گنبد خانه در کنار برکه‌ای زیبا، کاخ ییلاقی اردشیر بابکان در هزار و ۸۰۰ سال پیش بوده است.

وی با بیان اینکه این کاخ به دستور اردشیر بابکان، بنیان‌گذار سلسله ساسانی در سده سوم میلادی ساخته شده و روی سکوی بزرگی قرار گرفته است، تصریح کرد: از ویژگی معماری این بنای باستانی استفاده از فیل گوش‌ها برای نگهداری گنبد‌های مدور و ساخت تزیینات دوران هخامنشیان با استفاده از هنر گچ بری است.

شهبازی بیان کرد: در وسط این سکو بنای مربع شکلی ایجاد و در فراز آن، چهارطاقی بزرگ با دهانه‌های ۱۱ متر و پایه‌های پنج متر ساخته شده است.به این ترتیب، ایجاد چنین گنبدی روی یک پلان مربع از ویژگی‌های بارز این اثر محسوب می‌شود، زیرا قدیمی‌ترین گنبد‌ها در دنیا روی پلان مدور ایجاد شده‌اند و استفاده از پلان مربع توسط ایرانیان در زمان اشکانیان ابداع شد.

وی اظهار کرد: در واقع، زمانی که استفاده از پلان مربع در زمان اشکانیان آغاز شد به دلیل این‌که ایرانیان می‌خواستند دایره گنبد را روی پلان سوار کنند و چهار گوشه آن خالی می‌ماند، اقدام به گوشه‌سازی کردند تا گنبد معلق نماند.به این ترتیب، از گوشواره‌هایی به شکل فیل‌پوش یا خرطومی برای گوشه‌سازی استفاده کردند که بعد‌ها در دوره اسلامی به صورت سه کنج تغییر یافت.

رییس اداره میراث فرهنگی گردشگری فیروزآباد تصریح کرد: کاخ اردشیر بابکان دارای تالار‌های تو در تو است و با گذشت ۱۸۰۰ سال، گچ‌بری قسمت بالای دیوار‌های داخلی آن همچنان سالم مانده‌است.در ضلع شمالی خارج از دیوار کاخ نیز چشمه‌ای زلال از دل خاک می‌جوشد و استخری طبیعی جلوی این چشمه به وجود آمده است. نهری از کنار دیوار شرقی کاخ عبور می‌کند که موجب آبادانی شهر گور و کاخ ساسانی بوده است. این کاخ که یکی از کاخ‌های ییلاقی اردشیر بابکان بوده، از سنگ، گچ و ملات ساخته شده است.

قلعه دختر فیروزآباد، نخستین بنای گنبد دار ایرانی

شهبازی بیان کرد: قلعه دختر نخستین بنای گنبد دار ایرانی است که با اصول فنی و معماری خاص ساخته شده و مصالح به کاررفته در آن شبیه کاخ اردشیر است. قلعهٔ دختر استان فارس در شش کیلومتری جاده فیروزآباد به شیراز در دامنه کوهی مشرف به جاده قرار دارد که پس از طی مسافتی حدود ۳۰۰ متر می‌توان به قلعه رسید.

وی گفت: قلعه دختر در آستانه دره تنگ‌آب در ناحیه‌ای که شیب زمین در آن، یک دروازه طبیعی را پدید آورده، واقع شده است.

 رییس اداره میراث فرهنگی گردشگری فیروزآباد افزود: در بخشی از قلعه‌دختر، دهانه غاری وجود دارد که مردم محلی اعتقاد دارند به کاخ اردشیر بابکان در جلگه فیروزآباد راه داشته است و در هنگامی که قلعه با هجوم دشمن روبه‌رو می‌شد می‌توانست ارتباط خود با بیرون برای تأمین مایحتاج زندگی را حفظ کند.نقش برجسته تاج‌گذاری اردشیر بابکان بر فراز رودخانه تنگاب نیز از آثار بر جای مانده از دوران ساسانیان که اردشیر را در حال دریافت نشان و حلقه شاهی از اهورامزدا به تصویر کشیده است.

هایقر زیباترین تنگه دنیا

شهبازی ادامه داد: تنگ هایقر که در ۳۵ کیلومتری جنوب غربی فیروزآباد واقع شده، یکی از شگفت‌انگیزترین و زیباترین تنگه‌های دنیا به‌شمار می‌رود و معروف به «گرند کانیون ایران» است و بستری ارزشمند برای طبیعت‌گردان به‌حساب می‌آید.

وی اظهار داشت: با قرار گرفتن بر فراز ارتفاعات هایقر، محال است که مات و مبهوت عظمت این جاذبه نشوید؛ گویی صدای جریان آب و آواز پرندگان شما را مدهوش می‌کند و به دنیایی شگفت در میان صخره‌های زاگرس می‌برد؛ گویی دیواره‌های تاقدیسی و لایه لایه‌ی زاگرس دهان باز کرده اند تا بشر را فرا بخوانند به تماشای تاریخچه‌ای از سرگذشت زمین…

شهبازی تصریح کرد: این تنگه به محلی برای تفریحات آبی به خصوص در فصول گرم سال برای اهالی استان فارس و دیگر گردشگران بدل شده است.

 رییس اداره میراث فرهنگی گردشگری فیروزآباد گفت: تنگه هایقر با پستی بلندی‌های عجیب، رنگ‌های متنوع صخره‌ها و دیوار‌های بلندی که عمق شان به ۴۵۰ متر می‌رسد، طبیعت منحصر به فردی است. عمقِ کم رودخانه‌ای که از تنگ هایقر می‌گذرد، آن را به مقصدی جذاب و ایده آل برای ماجراجویان و طبیعت‌دوستان تبدیل کرده است.

دریاچه سد تنگاب و تنگ بی نظیر خرقه

شهبازی در ادامه گفت: دریاچه دیدنی سد تنگاب پشت سد خاکی تنگاب در شهر فیروزآباد در مجاورت منطقه شکار ممنوع پادنا واقع شده است و محل مناسبی برای تماشای پرندگان مهاجری، چون انواع لک لک‌ها، پلیکان‌سانان، کشیم‌سانان و آبچلیک‌ها است.

وی اضافه کرد: تنگ خرقه، دره‌ای سرسبز و خرم با پوشش جنگلی زیبا و چشمه‌ها در ۹۵ کیلومتری جنوب شیراز و در مسیر شاهراه ارتباطی به بنادر خلیج فارس واقع است که می تواند خاطرات ماندگاری را برای مسافران به ارمغان آورد.

علاوه‌بر آن، بقعه امامزاده خرقه نیز فضای معنوی به این محیط گردشگری داده است.

آبشار خرقه فیروزآباد در ۱۰۰ کیلومتری شیراز نیز یکی از مکان‌های باصفای منطقه است.

میمند سرزمین گل و گلاب

 رییس اداره میراث فرهنگی گردشگری فیروزآباد تصریح کرد: از دیگر جاذبه‌های گردشگری این شهرستان، شهر میمند است که در فاصله ۱۰۰ کیلومتری جنوب شیراز واقع شده است که گلاب و عرقیات آن در ایران و جهان معروف است.

وی اظهار داشت: شمیم گل و گلاب سالانه گردشگران ایرانی و خارجی بسیاری را در فصل گلاب‌گیری (اردیبهشت ماه) به این شهر پرآوازه و خوش عطر می‌کشاند.

شهبازی گفت: انواع عرقیات مرغوب از جمله نسترن، بیدمشک، نعنا، کاسنی، شاتره و بهار نارنج در میمند تولید می‌شود که از معروفترین نوع عرقیات تولیدی این شهر گلاب است که از گل سرخ گرفته می‌شود.

در ایام تعطیلات به خصوص فصل بهار یکی از پربازدیدکننده‌ترین مکان‌های تفریحی و توریستی در استان فارس شهرستان فیروزآباد است که بهترین مقصد برای تمام سلایق است.مسافران نوروزی که به فیروزآباد سفر می‌کنند زیباترین جلوه‌ها را همزمان با فصل زیبای بهار تجربه خواهند کرد.”باشگاه خبرنگاران جوان”