چرا دولت تولید ” تابوت ” را متوقف نمی کند؟

اما این خودرو که به عنوان یک خودرو ارزان و دانشجویی آینده‌ی خوبی برایش پیش‌بینی می‌شد، در آمریکا سرانجام خوبی نیافت و در سال ۱۹۸۶ به عنوان ناایمن‌ترین خودرو شناخته شد و خیلی زود از مدار تولید و فروش خارج گردید. و به همین دلیل در سال ۱۹۸۷ مالکیت این طراحی با نام کیا پراید که در لغت به معنی غرور بود، به شرکت کیا موتورز کره جنوبی واگذار شد و تولید آن تا سال ۲۰۰۰ در این کارخانه ادامه یافت. و سرانجام تفاله‌ی خط تولید این میراث شوم در سال ۲۰۰۱ به سایپا فروخته شد، هر چند عرضه‌ی وارداتی آن، از سال ۱۹۹۳ آغاز شده بود. به این ترتیب کیا موتورز یکی از بزرگ‌ترین معاملات تاریخ خود را با یکی از بی‌کیفیت‌ترین خودروهای موجود در جهان انجام داد و خود چند سال بعد پراید جدید را با عنوان ریو روانه‌ی بازار کرد. با این که از آن تاریخ تا کنون، کیا نه تنها از پراید، که از ریو نیز گذشته به نسل جدید ریو رسیده است، پراید همچنان در سایپا تولید و فروخته می‌شود گرچه در زمستان سال ۲۰۱۰ شرکت سایپا محصولات خود را بر پایه پلتفرم پراید متوقف نمود و تولید بر اساس پلتفرم X100 را آغاز کرد و محصولات خود را با نام‌های جدید: سایپا ۱۱۱، سایپا ۱۳۱، سایپا ۱۳۲، سایپا ۱۴۱ تولید می‌کرد که در عمل تفاوت چشمگیری هم با پراید نداشت.

به خاطر ایمنی پایین به ویژه در ستون‌های اتاق و نیز سیستم ترمز، مصرف سوخت بالا به رغم چهارسلندر بودن، طراحی نامناسب کابین و قطعات و مشکلاتی همچون لرزش و نفوذ صدا و غبار در اتاق، بارها قرار بود که این خودرو از مدار تولید در ایران نیز خارج شود. تصمیم کلان بر این بود که پس از خروج پیکان پراید نیز آرام آرام با تولید وداع کند، و خودروی بروزتر و استانداردتر تندر ۹۰ جای آن را بگیرد. اما این وعده هیچ گاه محقق نشد و پراید هم‌چنان تولید می‌شود و هنوز شش میلیون پراید در جاده‌ها، سرنشینان خود را به کام مرگ می‌فرستند.

این خوردرو در نزد مردم به ارابه‌ی مرگ و خودروی قاتل تعبیر می‌شود و دستمایه‌ی شوخی‌های فراوانی شده و همه‌ی کارشناسان حوزه‌ی خودرو، پلیس راهور، هلال احمر، پزشکی قانونی، بر مهلک بودن این خودروی زیادی مغرور صحه گذاشته‌اند و بر توقف تولید آن تاکید کرده‌اند.

مقام اول بی‌کیفیت‌ترین خودروی معرفی‌شده از سوی سازمان استاندارد ایران معمولا در این سال‌ها میان ام‌وی‌ام و پراید دست به دست می‌شود.

در سال ۹۲ رئیس سازمان پزشکی قانونی پراید را رکورد دار وسایل نقلیه در کشته شدن ایرانیان عنوان کرد و افزود: «در سال گذشته متأسفانه ۲ هزار و ۴۵۴ نفر به دلیل وقوع تصادف خودروی پراید جان خود را از دست دادند که این مسئله باعث شد تا بیش از ۱۳ درصد از تصادفات منجر به مرگ به این خودرو اختصاص یابد.»

پراید در تست تصادف دچار انحراف شدید در ستون، درها و سقف می‌شود. کابین سرنشینان تاب بر می‌دارد، در خودرو باز می‌شود و داشبورد هم صدمۀ شدید به پای راننده می‌زند. جلو خودرو درست جمع نمی‌شود و بسیاری از قطعات کاپوت مانند موتور هم در تصادف شدید وارد کابین می‌شود.

همچنین رئیس پلیس آگاهی ناجا پیشتر گفته بود که پراید ۷۰ درصد سرقت‌ها را به خود اختصاص داده و پر سرقت‌ترین خودروی کشور است.

آش آن قدر شور شده که حتی کار به اعتراض مراجع نیز کشیده است. آیت‌الله مکارم شیرازی در اظهار نظری با اشاره به این‌که «گفته می‌شود بیشترین ضایعات، ضایعات تصادفات رانندگی به واسطه خودروی پراید است» گفت: «باید فکری در این خصوص کرد و این خودرو به خودروی مناسبی تبدیل شود. از سوی دیگر اینکه علی‌رغم اینکه می‌گویند این خودرو ارزان است باید گفت که با تلفاتی که به بار می‌آورد اصلاً به صرفه نیست.»

همین فشارها و اظهارنظرها سرانجام به این انجامید که طبق گفته وزرات صنعت، و نیز اعلام سایپا تولید پراید در سال ۱۳۹۷ قرار بود متوقف شود. در همین راستا به عنوان اولین گام، تولید سایپا ۱۱۱ در شهریور سال ۱۳۹۶ متوقف شد. وعده‌ای که البته سرخرمن بود و پس از یک ماه به فراموشخانه‌ سپرده شد و شرکت سایپا با انتقال خطوط تولید از کاشان به تهران تولید این خودرو را از سر گرفت و هیچ مسئولی هم لازم ندید توضیح قانع‌کننده‌ای در این مورد ارایه کند.

حال بعد از تمامی وعده‌ها و بی‌عملی‌ها، دوباره رئیس پلیس راه کشور وعده داده که پراید را از سال آینده پلاک گذاری نمی‌کنیم. او از عزم جدی پلیس برای جلوگیری از تردد پراید در جاده‌ها خبر داده و تاکید کرده که شماره‌گذاری سواری پراید در سال ۹۹ متوقف خواهد شد، زیرا آمارها نشان می‌دهد که سهم دخالت این وسیله در سوانح منجر به مرگ بسیار بالاست.

هر چند که چند سال پیش نیز این عزم جدی وجود داشت و قرار بود پلیس راهنمایی و رانندگی ایران طرحی را اجرا کند که به واسطه آن خودروی پراید فقط برای تردد درون‌شهری مورد استفاده قرار بگیرد و اجازه تردد برون‌شهری به آن داده نشود ولی به دلیل این که تعداد قابل توجهی از مردم از این خودرو استفاده می‌کنند و اجرای این طرح نارضایتی را به وجود خواهد آورد از اجرای آن صرف نظر شد.

نکته‌ی قابل توجه این که باز هم در این اظهار نظر، جای مسئولان وزارت صنعت معدن و تجارت و نیز سایپا خالی ست و عزمی برای توقف تولید آن وجود ندارد و مسئولان به رغم این همه لطمات، حاضر به چشم‌پوشی از تولید پراید نیستند.

مسئولان و مدیران سایپا، با توسل به دلایلی فریبنده، می‌کوشند، این توقف را کش بدهند. مهدی جمالی مدیر عامل سابق سایپا گفته بود: «در گروه سایپا علاقه‌ مند به خروج پراید از چرخه تولید هستیم، ولی وابستگی اقتصاد و درآمد بسیاری از خانوارهای کم بضاعت به این خودرو از دغدغه‌ های ماست. هم اکنون بخشی از اشتغال کشور از طریق پراید تامین می شود و منبع معاش اقشار کم درآمد جامعه است، لذا نگران هستیم که با توقف تولید این ماشین خانواده های کم درآمد با مشکل روبرو شوند.»

این دستاویزها در حالی مطرح می‌شود که به قول بهرام پارسایی نماینده‌ی شیراز در مجلس: «صنعت عقب‌مانده و ناتوان خودرو در کشور که می‌توان از آن به عنوان داعش آهنین و ارابه‌های مرگ یاد کرد، صنعتی است که آمار و ارقام نشان می‌دهد هیچ توجیهی برای حمایت از آن وجود ندارد. به ازای ایجاد هر شغل برای ساخت خودروی بی‌کیفیت، یک کشته، دو معلول، ۱۰ مصدوم، و ۲ زن سرپرست خانوار و دو کودک یتیم داشته‌ایم.»

اما چرا؟ داستان چندان پیچیده نیست: فقط در سال ۱۳۹۳، نیم میلیارد دلار سود به جیب سایپا رفت. اما این گاو شیرده، چیزی نبود که مسئولان بتوانند از آن دل بکنند. ظاهرا مسئولان جز پول و سودآوری کوتاه‌مدت به هیچ چیز دیگر فکر نمی‌کنند. اما آیا چه کسی پاسخگوی این همه خسارت مالی و جانی خواهد بود؟ آیا واقعا این اقتصاد بزرگ و وسوسه‌کننده، ارزش این همه خسارات جانی و مالی به ایرانیان را دارد؟ مطابق آمار، در تحلیل تصادفات کشور طی ۱۱ سال گذشته ۳۴ درصد از جان باختگان و مجروحان حوادث رانندگی در خودروی پراید رخ داده است. آیا این کشتار جمعی نباید متوقف شود؟ آیا این سود مختصر که در جیب جماعتی نه چندان فراگیر می‌رود، به این خسران عظیم می‌ارزد؟ واقعا یاری‌کننده‌ای نیست؟