چگونه با کودک لجباز و حرف گوش نکن رفتار کنیم؟

کودکان لجباز سر هر موضوعی با شما بحث و مخالفت می کنند از مسواک زدن آن ها گرفته تا غذا خوردن و این موضوع نگرانی هایی برای والدین ایجاد می کند.زمانی که کودکان به دو سالگی نزدیک می‌شوند، می شود گفت به هرخواسته شما جواب نه می دهند.بهتر است بدانید هیچ کودکی لجباز به دنیا نمی‌آید.کنترل بیش‌ازحد والدین و زیر نظر گرفتن تمام رفتارهای کودک می‌تواند موجب افزایش لجبازی در کودکان شود.

برخی اوقات والدین بدون اطلاع رفتار هایی با کودکان خود انجام می دهند که این رفتار ها می تواند کودکی لجباز و سرکش را به بار آورد که در آینده می تواند با مشکلات زیادی رو به رو شود.

چگونه با کودک لجباز رفتار کنیم؟

در وهله‌ی اول باید بدانید که هر کودکی که به دنبال آزادی انتخاب است، لجباز نیست. دانستن این که کودک شما لجباز است یا مصمم، برای نحوه‌ی برخورد شما با او بسیار مهم است.

معمولا کودکان لجباز چند مشخصه دارند که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم:

• بسیار نیازمند مورد توجه قرار گرفتن و شنیده شدن هستند. در نتیجه ممکن است در بسیاری اوقات به دنبال جلب توجه شما باشند.
• ممکن است شدیدا به دنبال استقلال باشند.
• در مورد چیزهایی که دوست دارند مطمئن هستند و با انرژی عمل می‌کنند.
• تمامی کودکان کج خلقی می‌کنند، ولی این مساله در کودکان لجباز بیشتراست.

۱- برای کاهش لجبازی کودک، اهمیت تحسین کردن، را دست‌کم نگیرید
اولین قدم در مدیریت لجبازی کودک، پیدا کردن نقاط مثبت رفتاری است. فرزند شما بیشتر از آن‌که احتیاج داشته باشد به روی رفتارهای لجبازانه‌اش تمرکز کنید، نیاز به رشد و تقویت رفتارهای مثبتش دارد. تحسین کردن و دادن پاداش به رفتارهای خوب، روی هر گروه سنی جواب می‌دهد و موازنه بین لجبازی کردن و نکردن را به نفع کاهش لجاجت به هم می‌زند. کودکان بزرگ‌تر حتی ممکن است با عبارات تشویقی کوچکی مانند «تو عالی کار کردی» یا «تو واقعا همیشه خوب فکر می‌کنی چون راهی پیدا کردی که این کار رو با روش بی‌ضرر انجام بدی»، انگیزه بگیرند.

قدردانی کردن از اعمال خوب بچه‌ها، می‌تواند لجبازی فرزند شما را به گونه‌ای تغییر دهد که حتی تصورش را هم نمی‌کنید. نیازی نیست که برای جایزه‌دادن به بچه‌ها، دنبال هدایای گران‌قیمت باشید. در این صورت جایزه‌ای که برای کاهش رفتارهای لجبازی کودک در نظر گرفته شده به رشوه‌ای برای ساکت کردن کودک تبدیل می‌شود.

شما می‌توانید از اضافه کردن یک فعالیت دلخواه کودک، به برنامه هفتگی خود، به عنوان تشویق استفاده کنید. مثلا: «چون پسرم امروز تا بهش گفتم اسباب‌بازیاتو جمع کن مهمون داریم همه وسایلاشو جمع و جور کرده قراره فردا بریم باهم تو باغچه و یه عالمه باغبونی کنیم و گل بکاریم»

۲- همیشه آرام باشید
داد زدن بر سر یک کودک لجباز که خودش نیز عاشق جیغ و داد کردن است، به هیچ کس کمکی نخواهد کرد. با این کار ممکن است که کودک تصور کند که شما را او را به یک دعوای صوتی دعوت کرده‌اید و این همه چیز را بدتر می‌کند. پرستار کودک یا والد باید بداند که چگونه این مکالمات را مدیریت کرده و به عنوان فرد بالغ، نتیجه‌ی مطلوبی از آن به دست آورد. به کودک خود بیاموزید که نیاز به چیزی را درک کند و با ادبانه برخورد نماید.

هر طوری که شده خود را آرام نگه دارید؛ تمرکز عمیق، ورزش یا حتی گوش کردن به موسیقی می‌تواند راهکار مناسبی باشد. به موسیقی‌های آرام بخش گوش کرده و یا حتی این موسیقی‌ها را در خانه پخش کنید تا حتی کودک شما نیز آن‌ها را گوش دهد. هر از چند گاهی موسیقی مورد علاقه‌ی کودک خود را اجرا نمایید. با این کار می‌توانید اعتماد او را به انتخاب‌های خود جلب نموده و رفتار بهتری از او دریافت کنید.

۳_ارتباط موثر، کلید مدیریت لجبازی کودکان است
یک رابطه شیرین بین شما و فرزندتان کلید اصلی برطرف کردن لجبازی کودکان است. اجازه‌ی صحبت دادن به آن‌ها و شنیدن حرف‌هایشان چیزی است که ورق را به نفع شما می‌چرخاند. ایجاد گفتگوی دوطرفه بین والدین و کودک، در شکل‌گیری یک رابطه صحیح نقش موثری دارد.کودک اگر ببیند که از سمت پدر و مادرش نادیده گرفته می‌شود و اجازه‌ اظهار نظر ندارد سریع حالت تدافعی به خود می‌گیرد و بدعنق و لجباز می‌شود. کودکان لجباز اغلب نسبت به نحوه برخورد شما بسیار حساس هستند. اکثر والدین تصمیم می‌گیرند که تعدادی دستور را به فرزندان خود دیکته کنند، بدون این‌که واقعا به آن‌چه می‌گویند گوش دهند. ارتباط یک فرایند دوطرفه است. شما باید قدم اولیه را بردارید تا آن‌ها به آن‌چه که شما می‌گویید گوش دهند. می‌توانید با این سوال شروع کنید: «عزیزم به چیزی نیاز داری؟» «به من می‌گی که چی اذیتت می‌کنه؟» تا آن‌ها را به صحبت کردن ترغیب کنید. بچه‌ها زمانی که وسط دعوا هستند یاد نمی‌گیرند. در این مواقع، آدرنالین آن‌ها در حال افزایش است و یادگیری خاموش می‌شود. هرچه بیشتر با آن‌ها بجنگید و مجازاتشان کنید، تمایلشان را به خشنود ساختنتان تضعیف می‌کنید.

۴- تعداد «نه» گفتن شما، میزان لجبازی کودک را تعیین می‌کند
پیرسون، نویسنده کتاب معجزه نظم و انضباط، می‌گوید: «اگر برای انجام هر کاری، پاسختان به کودک «نه» باشد، فرزندتان، اولویت‌هایتان را درک نمی‌کند.» این جمله به چه معناست؟ اجازه بدهید با یک مکالمه آن را برای شما شرح بدهیم: «مامان می‌شه برم با نی‌نی طبقه بالاییا بازی کنم؟ نه الان خوابن! پس می‌شه ماشین کنترلیمو از توی کمد بدی؟ نه خراب می‌شه! می‌خوام کارتون ببینم می‌زنی شبکه پویا واسم؟ نه الان کلاس دارم! سر و صدا نکن برو با اسباب‌بازیات بازی کن» در این مکالمه فرزند شما متوجه نمی‌شود که چه چیزی برای شما مهم است چون فقط از شما «نه» می‌شنود. در این صورت او را برای لجبازی نشان دادن هرچه بیشتر، تحریک می‌کنید.

بهتر است آن‌چه برایتان مهم است را به صورت قانونی واضح مشخص کنید، بر اساس آن محدودیت‌هایی را تعیین کنید. در این صورت شما می‌توانید در لحظات لجبازی کودک، قانون خانه خود را به کودک یادآور شوید. مثلا: «قرارمون چی بود مامان جون؟ ظهرا نباید تلفن بزنیم خونه بقیه یا بریم دم خونشون چون ممکنه خواب باشن و ناراحت شن».

۵- با کودک خود همکاری کنید
کودکان لجباز به شدت بر روی نحوه‌ی رفتار شما با آن‌ها حساس هستند، از همین رو باید مراقب تن صدا، زبان بدن و لغاتی که استفاده می‌کنید باشید. زمانی که رفتار شما باعث ناراحتی کودک شود، آن‌ها نیز به روش‌هایی که می‌دانند از خود دفاع خواهند کرد؛ یعنی در خانه قانون شکنی می‌کنند، حاضر جواب می‌شوند و پرخاشگرانه رفتار می‌کنند.

• تغییر نحوه‌ی برخورد شما با کودک می‌تواند نحوه‌ی برخورد او با شما را تغییر دهد. به جای این که به او بگویید چه کاری را باید انجام دهد، در انجام کار با او همکاری کنید.
• از جملاتی نظیر «بریم سراغش» و «بیا امتحانش کنیم» به جای «فلان کارو انجام بده» استفاده نمایید.
• کارهایی که می‌خواهید کودکتان انجام دهد را برایش سرگرم کننده کنید. برای مثال اگر می‌خواهید کودک اسبا‌ب‌بازی‌های خودش را جمع کند، خودتان دست به کار شده و از او بخواهید به عنوان «مامور ویژه» در انجام کار به شما کمک کند.
• همچنین می‌توانید زمان کارها را سنجیده و کودک خود را به چالش بگیرید که سریع‌تر از شما بتواند اسبا‌ب‌بازی‌ها را جمع کند. این روش در بیشتر اوقات پاسخ مثبتی دریافت می‌کند.
• به یاد داشته باشید که هدف از همکاری با کودک این است که بتوانید با او دوست شوید.

۶-در برابر لجبازی بچه‌ها تسلیم نشوید
اگر فرزند شما قبل از مهمانی با گریه و لجبازی اصرار دارد اسکوتر خود را به همراه بیاورد، در برابر خواسته او تسلیم نشوید. تسلیم شدن در ذهن او به این معناست که کلید حل تمام قفل‌ها، لجبازی است. بهتر است در این مواقع قوانین خود را مجددا به او یادآوری کنید. مثلا: «قرامون این بود که اسکوترو فقط می‌تونیم جاهایی ببریم که فضای باز هست مگه نه؟». اگر جزو پدر و مادرهایی هستید که برای نه گفتن و یادآوری قوانین به فرزندتان مشکل دارید مقاله « نه گفتن به کودکان» برای شما کمک‌کننده خواهد.

۷-زاویه دیدتان را عوض کنید، دنیا از نگاه کودکی که لجبازی می‌کند چطور است؟
برای درک بهتر رفتار یک کودک لجباز، باید سعی کنید از دیدگاه او به موقعیت نگاه کنید. شما باید خودتان را جای او بگذارید و سعی کنید متوجه شوید که کودک چه شرایطی را تحمل می‌کند. هرچه بیشتر فرزندان خود را بشناسید، بهتر می‌توانید با لجبازی آن‌ها مقابله کنید. تنها چیزی که آن‌ها نیاز دارند عشق و همدلی است.

پس شما باید در عین‌حال که تسلیم خواسته‌هایشان نمی‌شوید با آن‌ها همدلی کنید. با درک ناامیدی، عصبانیت یا ناامیدی، به جای نادیده گرفتن آن‌ها، در عین قاطعیت از کودکان حمایت کنید. به طور مثال اگر فرزند شما دقیقا در روز مهمانی تولدش، هیچ عکسی نمی‌گیرد، مدام گریه می‌کند و از شما می‌خواهد لباسش را عوض کنید؛ ممکن است به این دلیل باشد که تور لباس اذیتش می‌کند و نمی‌تواند با بقیه بازی کند. قطعا شما هم اگر جای او بودید همین کارها را می‌کردید.

۸- رفتارهای مثبت را در خانه تقویت کنید
گاهی پیش می‌آید که نمی‌دانید چگونه کودک لجباز خود را کنترل کرده و عصبانیت او را مدیریت کنید. ولی اگر بدون فکر کردن در این مورد رفتاری نشان دهید، ممکن است رفتار منفی در او به وجود آورده یا حتی ناخواسته رفتار بد او را تقویت کنید.برای مثال اگر کودک شما همیشه به خواسته‌های شما نه می‌گوید ممکن است به این خاطر باشد که والد یا پرستار کودک نیز زیادی از کلمه‌ی «نه» اسفاده می‌کند. اگر چنین شراطی وجود داشته باشد، شما دارید رفتار بد را در او تقویت می‌کنید.یکی از راه‌های که می‌توانید رفتار بد کودک را عوض کرده و پاسخ‌های منفی او را از بین ببرید این است که بازی «بله» را بازی کنید.

در این بازی کودک شما باید به هر سوالی که می‌پردسید بله یا نه بگوید. سوالاتی نظیر «بستنی دوست داری، مگه نه؟»، «دوست داری با اسباب‌بازی‌هات بازی کنی» یا «می‌خوای ببینی عروسک دایناسورت فردا توی آب می‌مونه یا نه؟». این سوالات باعث می‌شوند که کودک شما پاسخ مثبت دهد. هر چه بیشتر بتوانید از کودک خود پاسخ مثبت دریافت کنید، کودک شما نیز بیشتر احساس شنیده شدن و مورد توجه قرار گرفتن می‌کند.

۹-مهارت حل مسئله‌ را به کودک لجباز آموزش دهید
کودک را وادار به تفکر کنید. از او دلیل یک خواسته را بپرسید. این کار شاید در دفعات اول پاسخگو نباشد اما به مرور زمان تفکر منطقی کودک را شکل می‌دهد. با کودک مانند یک بزرگسال رفتار کنید و به او فرصت دهید تا خودش یا نیازهایش را توضیح دهد. از او بپرسید چه کار دیگری می‌تواند برای رفع نیازش انجام دهد که آسیبی به کسی یا خودش نرساند یا موجب ناراحتی نشود. شما می‌توانید برای کمک به کودک لجباز، مهارت حل مسئله را به او آموزش دهید. مطالعه مقاله «اهمیت مهارت حل مسئله در کودکان»، در این زمینه به شما کمک می‌کند.

۱۰-با اجبار و تنبیه، سرپیچی کودک لجباز را تحریک نکنید 
زور و اجبار همیشه برعکس عمل می‌کند. وقتی کودک را برای انجام کاری زور می‌کنید در واقع تمایل او برای لجبازی و سرپیچی را افزایش می‌دهید. گاهی والدین فکر می‌کنند این یک جنگ قدرت است و روی پیروزی سرمایه‌گذاری می‌کنند ولی در این مواقع باید به خودتان یادآوری کنید، این جنگ‌ها باعث می‌شود که مهم‌ترین چیز، یعنی رابطه با فرزندتان را از دست بدهید. پس بهتر است شمشیرتان را زمین بیندازید و در ذهنتان مرور کنید که کودک ممکن است ارادی قصد لجبازی با شما را نداشته باشد، اما تنبیه شما احتمال ارادی شدن لجاجت را در آینده افزایش می‌دهد.

باید در نظر گرفت دستور دادن به کودکان لجباز، یک راه مطمئن برای شعله‌ور کردن سرکشی آن‌هاست. در عوض، می‌توانید گزینه‌هایی را پیشنهاد کنید تا آن‌ها احساس کنند بر زندگی خود کنترل دارند. محدود نگه داشتن انتخاب‌ها برای جلوگیری از سردرگمی آن‌ها، بهترین کاری است که می‌توانید برای کاهش لجبازی آنها انجام دهید. به عنوان مثال، اگر قرار است اتاقشان را تمیز کنند، به جای این که بگویید: «اتافتو زودتر تمیز کن»، از آن‌ها بپرسید که: « دوست داری برای تمیز کردن اتاقت از کجا شروع کنی؟ اسباب‌بازیا یا کمد لباسات؟»

۱۱-برای جلوگیری از بروز لجبازی در بچه‌ها از شیوه‌های خلاقانه استفاده کنید
برای اصلاح لجبازی فرزندتان بهتر است که وظیفه او را در قالب یک بازی بیان کرده و خودتان نیز به او کمک کنید. مثلا اگر قرار است برای امتحان، درس‌هایش را مطالعه کند، او را به یک چالش و مسابقه زمان‌دار دعوت کنید! بدین صورت که هر کس تا پایان زمان مقرر میزان بیشتری کتابش را بخواند، برنده است و می‌تواند میزان سیب‌زمینی سرخ‌کرده بیشتری بخورد! این روش در بیشتر مواقع جواب می‌دهد. اگر موضوع لجبازی درس و مدرسه فرزندتان دغدغه‌ای پررنگ برای شماست می‌توانید از مقاله «با بچه‌های بی‌علاقه به درس چه کنیم؟» بهره بگیرید.

۱۲-به آن چه که به فرزندتان می‌گویید خودتان هم عمل کنید
کودکان با مهارت اجتماعی متولد نمی‌شوند. آن‌ها همه‌چیز را از محیط و در درجه اول خانواده تقلید می‌کنند. بنابراین اگر از لجبازی کودک خود شکایت دارید، شاید مسئول این رفتار او ، شما یا دیگر اعضای خانواده باشید. سعی کنید رفتارهای خود را اصلاح کنید زیرا بهترین راه برای آموزش به کودکان این است که الگوی خوبی برای آن‌ها باشید.

والدین باید به آن‌چه که درباره‌اش به فرزندشان موعظه می‌کنند، خودشان هم عمل کنند. بچه‌ها با مشاهده رفتارشان و تقلید از آن‌ها بهتر یاد می‌گیرند. بنابراین، اگر می‌خواهید کودکتان مهربان باشد، باید به او اجازه دهید که مهربان بودن شما را ببینند. اگر می‌خواهید فریاد نزنند، ابتدا باید مراقب لحن خود باشید. همچنین اگر می‌خواهید او در انجام کارها لجاجت به خرج ندهد نیاز است در روابط با همسرتان و سایر اطرافیان لجبازی نشان ندهید.

چگونه به کودک لجباز غذا بدهیم؟
معمولا بحث غذا که به وسط می‌آید، کودکان خیلی ایرادگیر می‌شوند. با این حال نمی‌توانید همیشه چیزی را که او می‌خواهد بهش بدهید. بهترین راه برای این که بتوانید غذایی که می‌خواهید را به کودک خود بدهید این است که:

• از روش‌های خلاقانه برای غذا دادن به او استفاده کنید.
• او را در چیدن میز شریک کنید.
• او را تشویق کنید تا قبل از رد کردن غذا حداقل یک قاشق بخورد. تکه‌های کوچکی از هر چیزی را به او داده بگذارید خودش انتخاب کند.
• اگر غذایش را تمام کرد، به او یک دسر جایزه بدهید.

کلام آخر

در این مقاله سعی کردیم راهکارهای عمومی رفتار با کودکان لجباز را به شما معرفی کنیم. دقت کنید لجبازی کودکان در هر سنی با توجه به سطح رشد ذهنی به موارد مختلفی برمی‌گردد و همیشه به عنوان یک ویژگی بد از آن یاد نمی‌شود. به طور مثال در سن نوجوانی همین ویژگی شاید باعث شود آن‌‌ها را در برابر آسیب‌ها و فشارهای همسالان محافظت کند.